სვანები პირველად სტრაბონთან (ძვ.წ. 64 - ახ.წ. 24) მოიხსენიებიან (სოანას/შოანას). მაშინაც ისინი კაკასიის მთებში ცხოვრობდნენ. სვანები ადრიდანვე განსახლებულნი იყვნენ აგრეთვე ჩრდილოეთ კავკასიაში - თერგსა და ყუბანს შორის არსებულ ტერიტორიებზე. შედარებისთვის, მაგალითად მემანდრე პროტიქტორი (ახ.წ. VI ს.), რომელიც აღწერს რა ბიზანტიისა და სპარსეთის დავას სვანეთის გამო, ვრცლად იძლევა სვანთა დახასიათებას (გეორგიკა, 1936, გვ.213-233). მისი ცნობით სვანები კავკასიის მთების გარშემო ცხოვრობენ (გეორგიკა, 1936, გვ.231). იხილეთ აგრეთვე თ. მიბჩუანი, 1993; ზ. რატიანი, 1995, გვ.57-61.

სვანებს კავკასიონის სტრატეგიული გადასასვლელები ეჭირათ, ვინაიდან ბიზანტიასა და სპარსეთს შორის დიდხანს გრძელდებოდა წინააღმდეგობა სვანეთის დანარჩუნებისათვის (იხ. გეორგიკა, 1936, გვ.213-233).

პლინიუსის (ახ.წ. 62-113) მიხედვით, სვანები დღევანდელი სამეგრელოს ტერიტორიაზეც ცხოვრობდნენ: "მდინარე ხობი კავკასიის მთებიდან ჩამომდინარეობს და სვანეთის მიწაზე დის".

ამასვე ამტკიცებს გეოგრაფიულ სახელებზე დაკვირვებაც, მაგალითად ლეჩხუმი, ლებაჩილე და სხვ. "შემდეგ სვანური მიწები კოლხებს ანუ მეგრელებს დაუპყრიათ (ივ. ჯავახიშვილი, 1908, გვ.46-47).

ჩვენი აზრით, პლინიუსის ცნობის სხვაგვარი განმარტებაც შეიძლება: ამ პერიოდის წყაროებში, არაიშვიათად ერთმანეთს ფარავს ტერმინები: სუანი, სანი, ზანი, სუანოკოლხი, ეგრსვანი. ჩანს სტრაბონისა და პლინიუსის დროს ტერმინი სვანი, იმ რამდენიმე ქართველური ტომის (ეგრისის ნაწილის, დვალეთის, სკვიმიის, საკუთრივ სვანეთის მოსახლეობის) გამაერთიანებელი კრებსითი სახელია, რომელთაც რომაელები ვერ აკონტროლებდნენ (შდრ. ლაზიკა - რომაელთა გავლენის სფერო). ყურადღების ცენტრში სვანების მოქცევა, ჩანს, განაპირობა კავკასიის უღელტეხილების სტრატეგიულობამ.

სვანური ენა გახდა ოსურ-ალანური ენისა (მასალისთვის იხ. ვ. აბაევი, 1949, 324-329). გამოთქმულია მოსაზრება, რომ ოსურში ზანურ-აფსილური სუბსტრატი გაჩნდა კოდორის ხეობაში ოსების ექსპანსიის დროს (ნ. აფხაზავა, 1998). როგორც ცნობილია, სუბსტრატის არსებობა მიუთითებს დამხვდური და მოხული ეთნოსების ხანგრძლივ ურთიერთობაზე. ვფიქრობთ, შეუძლებელია ოსთა მეტყველებაში ზანური სუბსტრატის წარმოქმნა დავუშვათ კოდორის ხეობაში ალანთა მოკლევადიანი ექსპანსიის პერიოდში. რაც შეეხება ოსურში საკუთრივ სვანური ლექსიკის არსებობას, ჩრდილოკავკასიაში მცხოვრები ოსების მეტყველებაში სვანური და აფსუური ლექსიკა (როგორც ადსტრატული ფენა) შევიდა სვანთა, აფხაზთა და ოსთა მეზობლობის პირობებში.

სტრაბონის მიხედვით (ახ.წ. I ს.), სვანები გამოირჩეოდნენ სიმამაცით და დიდი ფიზიკური ძალით. სტრაბონის ცნობითვე, სვანებს ჰყავთ ბასილევსი და 300 მამაკაცისგან შემდგარი საბჭო. საჭიროების ჟამს გამოჰყავთ 200, 000 (ორასი ათასი) კაცისგან შემდგარი ლაშქარი. სტრაბონი სვანების საცხოვრისში არსებულ მდინარეებთან აკავშირებს ოქროს საწმისის მითს. სტრაბონთანვეა ძველი ცნობა, რომ ოქროს საბადოების გამო, დასავლეთის იბერების (ესპანეთის და პორტუგალიის ტერიტორიაზე მცხოვრები ტომების საერთო სახელწოდება) ანალოგიით, სვანებს ზოგი აღმოსავლეთის იბერებსაც უწოდებს, რამდენადაც ოქროს საბადოები არის ორივე იბერიაში (რუსული თარგმნანისთვის იხ. სტრაბონი, 1964, გვ.473, XI, II, 14-19).

შდრ. თ. ყაუხჩიშვილის თარგმანი: "სვანთა ქვეყანაში ზამთვრის ნიაღვრებს ოქრო ჩამოაქვს, ხოლობარბაროსები აგროვებენ ოქროს დახვრეტილი ვარცლებით და ბანჯგვლიანი ტყავებით: აქედან მომდინარეობს მითი ოქროს საწმისიან ვერძზე... (დაზიანებული ტექსტი).. თუ არ დებენ იბერებს მსგავს სახელს დასავლეთელებისას, რომელთაც აქვთ ოქროს საბადოები ორივე მხარეს. ეს ადგილი შეიძლება გავიგოთ ორნაირად: 1) ესპანეთის ობერებს ორივე მხარეს აქვთ ოქროს საბადური ან 2) ოქროს საბადოები აქვთ როგორც ესპანეთის იბერებს, ასევე საქართველოს იბერებს" (თ. ყაუხჩიშვილი, 1957, გვ.126; თ. ყაუხჩიშვილი, 1976, გვ.139-144).

სვანები სხვა უძველეს წყაროებშიც ჩანან:

პრისკე პანიონელი (V ს.) წერს: "დიდი უთახნმოება ჰქონდათ სვანთა ტომთან რომაელებსა და ლაზებს. სვანებმა სასტიკი ბრძოლა გააჩეღეს სემატის (შესაძლოა ლაზების სარდლის) წინააღმდეგ (გეორგიკა, 1961, გვ.261)

პროკოპი კესარიელი (VI ს.) წერს: "მარტო ეს ლაზიკე კი არ ჩაიგდეს ხელთ სპარსელებმა, არამედ სვიმნიაცა და სვანიაც და ამრიგად მოხირისიდან იბერიამდე მთელი მიწა-წყალი გამოეცელათ ხელიდან რომაელებსა და ლაზთა მეფეს" (გეორგიკა, 1965, გვ.202).

აგათია სქოლასტიკოსი (VI ს.) ვრცლად მსჯელობს მისიმიელთა შესახებ. მისი ცნობით, ეს ხალხი კოლხთა მეფის ქვეშევრდომია, მსგავსად აფსილებისა, ოღონდ განსხვავებულ ენაზე ლაპარაკობს. ისინი აფსილთა ტომზე უფრო ჩრდილოეთით ცხოვრობენ, ოდნავ მათზე აღმოსავლეთით. აგათიას მისიმიელები მიაჩნია კოლხთა და აფსილთა ნათესავად. ს. ყაუხჩიშვილის ლოგიკური ვარაუდით, მისიმიელები/მისიმიანები სვანური ტომია (გეორგიკა, 1936, გვ.86, 161-162, 172, 347-348). ასევე სუანოკოლხებზე (სვანებისა და კოლხების შერევით წარმოქმნილ ტომზე) საუბრობს პტოლემაიოსი (II ს.).

სვანების დიდი უმრავლესობა, 80%-ზე მეტი ატარებს ჰაპლოჯგუფს - G2a, უმეტესად სწორედ სვანებიდან გავიდა ეს ჰაპლოჯგუფი მთელ საქართველოში, დომინანტურად დასავლეთ საქართველოს ყველა რეგიონის სუბეთნიკურ ჯგუფში: აფხაზებში, მეგრელებში, იმერლებში, გურულებში, აჭარლებში, რაჭველებსა და ლეჩხუმლებში და ა.შ. და ასევე ჩრდილოეთ კავკასიის დასავლეთ ნაწილში მცხოვრებ ხალხებში, როგორებიცაა ყაბარდო-ბალყარელები, ყარაჩაელები, ჩერქეზები და ასევე ოსები. ზემოთ ჩამოთვლილ ხალხებში ეს ჰაპლოჯგუფი არის დომინანტური და ეს საქართველოს და დასავლეთ კავკასიას გამოარჩევს დედამიწაზე დღეს არსებული ყველა რეგიონის პოპულაციისგან, ვინაიდან ეს კონკრეტული ჰაპლოჯგუფი ძალიან იშვიათია სხვა რეგიონებში დედამიწაზე და მხოლოდ რამდენიმე რეგიონია კავკასიის გარდა, სადაც ის 15%-ზე მეტ ადამიანს აქვს პოპულაციაში, ეს რეგიონებია: ცენტრალური იტალია, სამხრეთ იტალია და სარდინია, სადაც ამ ჰაპლოჯგუფს ატარებს მამაკაცთა 30%-მდე და დასავლეთ კავკასია, სადაც მამაკაცთა 50%-ზე მეტს აქვს G2a. დედამიწაზე ყველაზე მაღალი პროცენტულობით კი მას ატარებს ორი ხალხი: სვანები და ოსები (დვალების, სვანების და ჩერქეზების გავლენით).

თუ ჩვენ გვინდა, რომ გავყვეთ სვანების წარმოშობას და მივიდეთ მის უძველეს სათავეებამდე, მაშინ დაგვჭირდება სწორედ G2a ჰაპლოჯგუფის წარმოშობის გარკვევა. საერთოდ ჰაპლოჯგუფი G, თავის მხრივ არის წარმოშობილი მაკრო-ჰაპლოჯგუფ F-ისგან, რომელსაც ატარებდა ადამიანთა ის უძველესი ჯგუფი, რომელიც აფრიკიდან აზიაში გადმოვიდა 60, 000 წლის წინ. ეს იყო ადამიანთა მეორე დიდი მიგრაციული ნაკადი აფრიკიდან. ამას წინ მოჰყვებოდა უფრო ადრეული პირველი მიგრაციული ნაკადი და იმ ნაკადის წარმომადგენლებს ჰქონდათ ორი ტიპის მაკრო-ჰაპლოჯგუფი - C და D. იმ ხალხმა გადაკვეთა არაბეთის ნახევარკუნძული და აღმოსავლეთისკენ დაიძრა, დაასახლა როგორც ოკეანეთი ავსტრალიასთან, ასევე ევრაზიის უკიდურესი აღმოსავლეთი ნაწილი.

რაც შეეხება G2a-ს ჩამოყალიბებას. მოკლედ რომ ვთქვათ, მან ამგვარი გზა განვლო:

F მაკრო-ჰაპლოჯგუფი - აფრიკიდან აზიაში მეორე ტალღის ადამიანებში ჩამოყალიბდა ახლო აღმოსავლეთში 60 ათასი წლის წინ (600 საუკუნის წინ).

შემდეგ მათგან ჩამოყალიბდა G მაკროჰაპლოჯგუფი სამხრეთ კავკასიის და მცირე აზიის ტერიტორიებზე. 48, 000 წლის წინ (480 საუკუნის წინ).

შემდგომ ის გაიყო ორ ნაწილად და წარმოიქმნა ამავე ტერიტორიაზე G1 და G2 26, 000 წლის წინ (260 საუკუნის წინ).

G2 შემდგომში გაიყო ორ ჰაპლოჯგუფად და წარმოიშვა G2a და G2b დაახლოებით 20 ათასი წლის წინ (ძვ.წ. 180-ე საუკუნეში).

სწორედ G2a-ს მოდგმამ ჩამოაყალიბა მიწათმოქმედება დედამიწაზე უპირველესმა "ნაყოფიერი ნახევარმთვარის" ტერიტორიაზე, რომელიც ცნობილია ასევე როგორც "შუმერი" და აქედან გაავრცელა იგი დედამიწის ყველა კუთხეში (ამერიკის კონტინენტების გარდა, სადაც დამოუკიდებლად ჩამოყალიბდა მიწათმოქმედება), მათ მიიღეს მონაწილეობა და ჩამოაყალიბეს 10 კავკასიური პროტოცივილიზაციაც, ასევე მცირე აზიის პროტოცივილიზაციები და ევროპის პირველი ნეოლითური კულტურებიც. ამ ხალხმა დიდი წვლილი შეიტანა ქართველური ტომების ჩამოყალიბების პროცესშიც, რომელიც მიმდინარეობდა მესოპოტამიაში, მცირე აზიაში და სამხრეთ კავკასიაში.

კრებულები:

1. ქართველური ტომები

2. ქართული სახელმწიფოები

3. იბერო-კავკასიური კულტურები

4. ქართული მითოლოგია

5. საქართველო

6. ნაციზმი

7. ჰიტლერი

8. მეცნიერება

9. რელიგია

ავტორი: თორნიკე ფხალაძე