ჰემობლასოზები(ლეიკემიები) ეს არის ავთვისებიანი პათოლოგია, რომელიც იწყება სისხლმბადი უჯრედებიდან. იყოფა 2 ჯგფად: ლეიკემიები, რომლებიც იწყება ძვლის ტვინიდან და ლიმფომები, რომლებიც ძვლისტვინის გარეშე, სისხლმბადი უჯრედებიდან .

ლიმფომები თავის მხრივ იყოფა 2 ჯგუფად: ხოჭკინის დაავადება-ძველი სახელწოდებაა ლიმფოგრანულომატოზი და არახოჭკინის ლიმფომა-ლიმფოსარკომა.

ლეიკემიები: ეს პათოლოგია იწყება ძვლის ტვინიდან, არის მონოკლონური პათლოგია ანუ დაავადება იწყება 1 უჯრედის პათოლოგიური მალიგნიზაციით. ერთი უჯრედის გადაგვარება ხდება, რასაც მისი გაავთვისებიანება მოყვება, მრავლდება ეს უჯრედები და ინფილტრირება ხდება სხვადასხვა ორგანოებში და პრეიფერიულ სისხლში.

წარმოშობა: ბოლომდე არაა ჯერ დადგენილი. ერთ-ერთ თეორია არის ვირუსული თეორია, ეპშტეინ-ბარის ვირუსი იწვევს ინფექციურ მონონუკლეოზს, გარდა ამისა არის სხივური ზემოქმედების შესახებ თეორია, ანუ დასხივების, იგივე სხივური თერაპიის შედეგად შეიძლება განვითარდეს იგივე ონკოლოგიური პათოლოგიები, მათ შორის ლეიკემიები. აგრეთვე ხიროსიმა და ნაგასაკის შემთხვევის შემდეგ მოიმატა ლეიკემიების, განსაკუთრებით ქრონიკული მიელოიდური ლეიკემიების რიცხვმა. რასაკვირველია ქრონიკული მიელოიდური ლეიკემიის გამომწვევი მიზეზი სხვაც არის, თუმცა ერთ-ერთი წამყვანი მიზეზი, რაც უკვე დადასტურებულია, ეს არის ხიროსიმა და ნაგასაკის სხივბური ზემოქმესდება ამერიკელების ბომბის. არის ნერვული თეორია სხვადასხვა- სტრესების გამო ვითარდება, მაგრამ რასაკვირველია ორგანიზმში უნდა იყოს ამის წინასწარ განწყობა. არის გენეტიკური წინასწარგანწყობა და ეს ძალიან ცნობილია და უკვე ძალიან ბევრ ქვეყანაში მუშაობენ მართალია ჯერ ცხოველებზე ცდილობენ ამ გენის ჩანაცვლებას სხვა გენით, რომელიც იწვევს ამ მუტაციებს.

თვითონ ლეიკემიები იყოფა 2 ჯგუფად:მწვავე და ქრონიკული.

მწვავე ლეიკემია: ეწოდება იმ ლეიკემიებს, რომელთა სუბსტრატი არის ახალგაზრდა უჯრედის მსგავსი ავთვისებიანად გადაგვარებული უჯრედი. ეს არის ბლასტები, მათ ყველას ისეთვე სახელწოდება აქვთ, როგორც ნორმალურ უჯრედებს, მაგრამ ეს გადაგვარებული უჯრედებია. ანუ თუ ბლასტური უჯრედებითაა წარმოდგენილი ეს არის მწვავე ლეიკემია.(თუ მწიფე უჯრედებითა წარმოდგენილი ეს არის ქრონიკუი დაავადებები).მწვავე ლეიკემიები ძირითადად ეს არის ბავშვთა და ახალგაზრდათა ლეიკემია, ძირითადად პროგნოზიც უკეთესია. ასაკოვან ადამიანებშიც ბევრია ქრონიკული დაავადებები, თუდაც მწვავეც ხშირია, მაგრამ პროგნოზი ძალიან ცუდია.ქრონიკული დაავადებები ახალგაზრდებში და ბავშვებში არ გვაქვს.

მწვავე ლეიკემია ძალიან განსხვავდება ერთმანეთისაგან როგორც სუბსტრატით ასევე მიმდინარეობით, მკურნალობით და ა.შ.მწვავე ლეიკემიები იყოფა ძირითადად 2 ჯგუფად:მწვავე ლიმფობლასტური ლეიკემიები, მწვავე მიელოიდური ლეიკემიები.

მწვავე ლიმფობლასტური ლეიკემიები: უჯრედების მორფოლოგიის მიხედვით 3 სახეობა არსებობს.

მწვავე მიელოიდური ლეიკემიები: სხვადასხვა უჯრედებითა წარმოდგენილი. ეს არის:მწვავე არადიფერენცირებული M0, მიელობლასტური მომწიფების ნიშნების გარეშეM1, მიელობლასტური მომწიფების ნიშნებით M2, პრომელოციტური, მიელომონო, მონობლატრუი, ერითრობლასტური და მეგაკარიობლასტური.დაზიანება ხდება მე-2 მე-3 რიგის უჯრედების დონეზე ანუ გადაგვარება, მალიგნიზაცია ხდება არა ღეროვანი უჯრედის დონეზე, არამედმე-2 მე-3 რიგის უჯრედების დონეზე.

დაავადება იწყება ზოგადი ჩივილებით: საერთო სისუსტე, ადვილად დაღლა, ტემპერატურის მომატება, შეიძლება სუბფებრილიტეტი, შეიძლება ძალიან მაღალი ტემპერატურა. კანზე და ლორწოვანზე შეიძლება იყოს ნეკროზები, წყლულები, ძალიან ხშირი არის გინგივიტი და სტომატიტი. ანუ დაავადება ხშრად იწყება გინგივიტით და სტომატიტით და სტომატოლოგებთან მიდიან პირველ რიგში ავადმყოფები და დიდი სიფრთხილეა საჭირო, იმიტომ რომ ამ დროს სისხლდენებისკენაა მიდრეკილება. გინგივიტი, იმიტომ ვითარდება რომ არის ჰიპერპლაზია. მრავლდება ეს ავთვისებიანი უჯრედები და ამის გამო შეშუპებული ღრძილები აქვთ, ჰიპერპლაზირებული. ასევე აქვთ სტომატიტიც, იმიტომ რომ ინფექციური ვირუსული სხვადასხვა პათოლოგიები ვითარდება. სტომატიტები პაციენტებს არამარტო დაავადების დასაწყისში, არამედ მკურნალობის პროცესში აპლაზიის სტადიაშია. შეიძლება ლორწოვანზე აგრეთვე იყოს წყლულები, ნეკროზები. კანზე გამონაყარი, კანქვეშა სისხლჩაქცევები და სისხლდენები. ჩალურჯების და სისხლჩაქცევების თემას სიფრთხილით უნდა მოვეკიდოთ და დავნიშნოთ ანალიზები, რადგან შეიძლება სისხლდენები და გართულებები დაეწყოს პაციენტს.

ძალიან ზოგადი ტკივილებია, ერთადერთი დამახასიათებელი ტკივილი რაც არის ეს არის ძვლების ტკივილი, იქაც მიდის ჰიპერპლაზია, განსაკუთრებით ბრტყელი ძცლების ტკივილი და მკერდის ძვლის ტკივილი აღინიშნება. დამახასიათებელია სტარნალგიები, ხელის დაჭერითაც მტკივნეულია ეს ძვალი.

პერიფერიული სისხლის ანალიზში არის ანემია, ლეიკოციტოზი ან ლეიკოპენია. უფრო ხშირად ლეიკოციტოზი. აქვთ თრომბოციტოპენია, მაღალი ედსი და პერიფერიულ სისხლში არის ბლასტური უჯრედები, რაც ნორმაში პერიფერიულ სისხლშ არ უნდა იყოს. პერიფერიულ სისხლში არის ახალგაზრდა უჯრედები და მხოლოდ მწიფე უჯრედები, გარდამავალი ფორმები არ აღინიშნება და ამას ჰიატუს ლეიკემიკუს ქვია და ამ შემთხვევაში აუცილებლად საჭიროა ძლის ტვინის აღება. ძვლის ტვინში ბლასტური უჯრედები უფრო მეტია ვიდრე პერიფერიულ სისხლში.ნორმალურ პირობებში 5%მდე უნდა იყოს, მაგრამ აქ მომატებულია ბლასტური უჯრედების რაოდენობა და ისინი ყოველთვის უფრო მეტნი არიან ძვლის ტვინშ, ვიდრე პერიფერიულ სისხლში. აქ შეიძლება პერიფერიაზე სულ არ იყოს ბლასტური უჯრედები და ძვლის ტვინში იყოს.ძვლის ტვინს იღებენ მკერდისძვლიდან და ნაცხს აკეთებენ. აუცილებლად საჭიროა ასევე იმუნოფენოტიპირების გაკეთება.

მკურნალობა-პოლიქიმიოთერაპია.მკურნალობის მიზანია სრულიად გავავთვისებიანი უჯრედების განადგურება. ძვლის ტვინში იყოს ბლასტები 5%ზე ნაკლები მაშინ ქვია ამას სრული კლინიკო ჰემატოლოგიური რემისია. მაგრამ ქიმიოთერაპიული პრეპარატები ვერ ასხვავებენ ერთმანეთისგან ჯანმრთელ და ავთვისებიან უჯრედებს ამიტომ კლავენ ორიივეს და ვითარდება ინდუქცია რემისიის, რომლის დროსაც ავადმყოფას აქვს ანემია, ერითროციტებიც, დაბალია, ლეიკოციტოპენია და თრომბოციტოპენია.ეს არის ყველაზე მძიმე პერიოდი, რომლის დროსაც ავადმყოფი დაცული არ არის და მას შეიძლება ადვილად დაემართოს ყველანაირი ინფექცია.შეიძლება სისხლდენები დაეწყოს თრომბოციტოპენიის გამო. შეიძლება თავის ტვინში ჩაექცეს სისხლი ასევე. ასევე სისუსტეა ანემიის გამო. ტარდება სიმპტომური მკურნალობა ერითმასების ტრაბნსფუზია, თრომბომასების ტრანსფუზია. საჭიროა 0-ამდე დაყვანა ბლასტური უჯრედების. ავადმყოფი თუ გამოვიდა 5%ზე ნაკლები უჯრედებით ეს ნიშნავს რომ არის სრული კლინიკო ჰემატოლოგიური რეაქცია. ამის შემდეგ გრძელდება მკურნალობას, ამას ქვია კონსოლიდაცია ანუ გამაგრება მიღებული შედეგის.

თუ 5 წლის განმავლობაში ავადმყოფს რეციდივი არ ემართება ანუ თუ 5% აქვს ბლასტები ძვლის ტვინში, ეს იმას ნიშნავს რომ პაციენტი გამოჯანმრთელდა.

5 წლის შემდეგ თუ პაციენტს დაემართა ან სხვა დაავადება ან იგივე დაავადება ეს იმას ნიშნავს რომ მას თავიდან დაემართა ლეიკემია. ამ ავადმყოფებს ზოგჯერ უვითარდებათ ნეიროლეიკემია-ეს არის ერთ-ერთი გართულება.

ქრონიკული ლეიკემიები -არის 2 ტიპის:მიელოპროლიფერაციული დაავადებები და ლიმფოპროლიფერაციული.

ქრონიკული მიელოპროლიფერაციული დაავადებები ანუ მიელოიდური რიგის უჯრედებიდან გამომდინარე დაავადებები, ქრონიკული არის იმის გამო, რომ მწიფე უჯრედებია მათი სუბსტრადი.ამ დაავადებებს შორის ერთ-ერთი ყველაზე ხშირი ეს არის ქრონიკული მიელოიდური ლეიკემია.ლეიკემიის ამ ფორმის დროს გადაგვარება ანუ მალიგნიზაცია ხდება ღეროვანი უჯრედის დონეზე, მაგრამ ამ უჯრედებს აქვთ მომწიფების უნარი შენარჩუნებული და ძირითადი სუბსტრადი ეს არის ნეიტროფილები, მაგრამ ძირითადი ეს არის მწიფე უჯრედი მიელოციდი.დაავადება იწყება ნელ-ნელა, უფრო გავრცელებულია 40 წლის ზემოთ ასაკოვან ადამიანებში, ახალგაზრდებში და ბავშვებში იშვიათად გვხვდება, მაგრამ თუ ხვდება ძალიან ცუდი შედეგია და ძალიან ცუდად ექვემდებარებიან მკურნალობას.აქ ხდება დელეცია და მე-19 და 22-ე ქრომოსომის მხრების გაცვლას აქვს ადგილი ანუ წარმოიქმნება პათოლოგიური ქრომოსომა. 95%-ში ავადმყოფებს აქვთ პათოლოგიური ქრომოსომა, რომელიც იძლება უფრო კარგ შედეგს, პროგნოზულად უკეთესია, ვიტრე ის 5% პროცენდი სადაც ეს არ არის, ის უფრო ცუდად მიდის.დაავადება იწყება ნელა, როგორც ყველა ქრონიკული დაავადებები, ძირითადად ელენთის გადიდებით.ავადმყოფები მომართავენ ექიმს სიმძიმის შეგრძნებით მარცხენა ფერტქვეშა არეში, რომელიც განსაკუთრებით სიარულისა და საკვების მიღების დროსაა(იმიტომ, რომ ელენთა საკმაოდ დიდ ზომებს აღწევს მკვრივი კონსისტენციისა და თავიდან უმტკივნეულო არის, ), ასევე იშვიათია ლიმფური კვანძების გადიდება.

პერიფერიულ სისხლში: ჩვეულებრივი ანემია, ლეიკოციტოზი, თრომბოციტოზი(დასაწისში), ნეიტროფილები არის გაახალგაზრდავებული, ბლასტურ უჯრედებამდე შეიძლება იყოს გაახალგაზრდება, ძირითადად მიელოციტების ხარჯზე მომატებულია ეოზინოფილები, ბაზოფილები, ბლასტური უჯრედები, ამას მოყვება ხოლმე ამ ყველაფრის გამწვავება და ამ გამწვავებას ახასიათებს ტემპერატურის მომატება, ნეკროზი, ტკივილი მარცხენა ფერტქვეშა არეში.

მეორე მიელოპროლიფერაციული დაავადევა ეს არის პოლიციდემია ვერა(ვაკეზის დაავადება), რომელიც ბავშვთა ასაკში საერთოდ არ გვხვდება.ამ დაავადებისთვის დამახასიათებელია მიელოიდურის წინამორბედის დონეზე დაზიანება.ეს დაავადება არის მოზრდილებში, ავადმყოფებს აქვთ კურტყლისებრი თვალები, წითელი კაპილარები თვალებზე, სახე აქვთ წითელი-პლედორული სინდრომი ჰქვია ამას.წარზიდული ნაწილები ლურჯი, ყური, ცხვირი, თითები ლურჯი.ერითროციტების რაოდენობა მომატებულია, სიბლანტე მომატებულია, ამავე დროს ეს ერითროციტები დიდხანს ცოცხლობენ, მაგრამ არიან უფუნქციო, სისხლდენები და თრომბოზიც შეიძლება იყოს და ამიტომაც ავადმყოფებს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა მიდგომა.ელენთა ზოგჯერ გადიდებულია ზოგჯერ არა .ერითროპოეტინის რეოდენობა დაქვეითებულია.

ძვლის ტვინის და ტრეპანისგამოკვლევაა საჯიროა, სადაც ჩანს ამ მიელოიდური ქსოვილის ჰიპერპლაზიას ანუ სახეზეა შესაბამისად ერიითროციდოზი, ჰემოგლობინნის მომატებით, ლეიკოციტოზი, ზოგჯერ თრომბოციტოზი, ედსი არის 0 ან 0, 5.

მკურნალობა-შეიძლება ერითროციდების გამოშვება ანუ ერითროციტაფერეზი ან ჰიდროქსიურია-ქიმიოთერაპია.ეს ავადყოფები დიდხანს ცოცხლობენ, მერე შეიძლება სხვა ავთვისებიან ლეიკემიებში გადავიდეს.