განათლება - რა არის ეს

განათლება - ეს პროცესია, რომელიც შედგება აღზრდისა და სწავლებისაგან. ორივე მათგანი მიმართულია ახალი ცოდნის ფორმირებისკენ, უნარების განვითარებისა და გამოცდილების მიღებისკენ.

გამოცდილება არსად არ იკარგება და აგრძელებს ცხოვრებას გამომგონებლის გარდაცვალების შემდეგაც. იგი გადაეცემა თაობიდან თაობებს. ამის შემდეგ კი ჩნდება მთელი საზოგადოების გამოცდილება.

ამრიგად, განათლება - ეს კულტურული ცოდნის გადაცემას ნიშნავს. ეს ცოდნა კი ხორციელდება დაწყებული საბავშვო ბაღებიდან, სკოლებში, კოლეჯებსა და ინსტიტუტებში.

ბოლო ხანებში ხელმისაწვდომი გახდა თვითგანათლება. ამას ხელს უწყობს სხვადასხვა საინფორმაციო საშუალებები.

განათლება - ეს არის ერთიანი, მიზანდასახული პროცესი აღზრდისა და სწავლების. ასევე შეძენილი ცოდნისა და უნარების ერთობლიობა.

სიტყვა „განათლება“ რუსულად მომდინარეობს ბერძნულიდან და ნიშნავს გარკვეული ფორმისკენ სწრაფვას. ვიწრო გაგებით კი სიტყვა განათლება შეიცავს ურთიერთმოქმედებას მოსწავლესა და მასწავლებელს შორის. აქ პირველი ინფორმაციის მიმღებია, ხოლო მეორე - გადამცემი.

პირობითად, განათლება შეგვიძლია დავყოთ დონეებად:

ზოგადი - ეს არის სწავლა სკოლამდელი და სასკოლო დაწესებულებებში. ბავშვები სწავლობენ ისეთ საგნებს, როგორიც არის მშობლიური ენა და ლიტერატურა, ბიოლოგია ფიზიკა და ა.შ. სხვა საგნები, რომლებიც ადამიანებს უყალიბებს მსოფლმხედველობას. მათი დახმარებით ბავშვი ავითარებს თავის შესაძლებლობებს. გამოიკვეთება მოსწავლის გონებრივი უნარები და პროფესიული მიდრეკილებები.

• სკოლამდელი აღზრდა;
• დაწყებითი ზოგადი განათლება;
• საბაზო ზოგადი განათლება;
• საშუალო ზოგადი განათლება.

პროფესიული - ეს სპეციალიზებული განათლების სახეობაა, რომლისათვისაც სკოლაშივე ამზადებენ ბავშვებს მათი მიდრეკილებისამებრ. აქ ადამიანი ემზადება გარკვეული პროფესიის მისაღებად.

• საშუალო პროფესიული განათლება;
• უმაღლესი განათლება - ბაკალავრიატი;
• უმაღლესი განათლება - სპეციალიტეტი, მაგისტრატურა;
• უმაღლესი განათლება - უმაღლესი კვალიფიკაციის კადრების მომზადება.

ასევე განათლება შეიძლება განვიხილოთ არა მხოლოდ პროცესი, არამედ სწავლისა და განვითარების რეზულტატში მიღებული პროდუქტი.

განათლებული ადამიანი აზროვნებს ლოგიკურად, ოპერირებს გარკვეული რაოდენობის ცოდნით. მას შეუძლია დამოუკიდებლად ააგოს მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები.

განათლების ფუნქციები

შეგვიძლია გამოვყოთ განათლების შემდეგი ფუნქციები:

• აღმზრდელობითი - უნდა ჩამოყალიბდეს მორალური ფასეულობების მქონე ნორმალური ქცევის ადმიანი;
• საგანმანათლებლო - კონკრეტულად სწავლება
• სოციალიზაცია - სოციუმში თანაარსებობა და წარმატებით დამკვიდრება;
• პროფესიონალების მომზადება, რომლებიც იმუშავებენ ქვეყნის სასიკეთოთ და აამაღლებენ ცხოვრების დონეს;
• გაეცნო ახალ ტექნოლოგიებს და სხვა კულტურებს.

არის კიდევ განათლების ფუნქციის კლასიფიკაციის სხვა ვარიანტიც. მაგალითად, სახელმწიფოს მხრიდან შეიძლება გამოვყოთ შემდეგი შემადგენელი ნაწილები:

• ეკონომიკური - სახელმწიფოს სჭირდება განათლებული მრავალმხრივ განვითარებული სპეციალისტები, რომელთაც შეუძლიათ მოღვაწეობა ეკონომიკის სხვადასხვა სფეროში.
• სოციალური - სახელმწიფოს სჭირდება ისეთი ადამიანები, რომელთაც შეუძლიათ კოლექტიური შრომა. სოციალიზაციის გარეშე არაფერი გამოვა. იგი იწყება ოჯახში გრძელდება სკოლასა და სხვა სასწავლო დაწესებულებებში.
• კულტურული - მომავალ თაობებს გადაეცეს წინაპართა მიერ დაგროვილი ტრადიციები და გამოცდილება. თუ არ გეცოდინება შენი წარსული, ვერ ააშენებ მომავალს.

ეს უფრო ვრცლად წარმოდგენილია ქვემოთ:

სოციალურ-კულტურული - იგი წარმოადგენს საზოგადოების სულიერ განვითარებას:

• ჰუმანური;
• სოციალური კონტროლი;
• საზოგადოებაში კულტურის გადაცემა;
• სოციალური კულტურის ტიპების წარმოქმნა;
• კულტურის სფეროს სიახლეები;
• საზოგადოებრივი ინტელექტის წარმოქმნა და ფორმირება;
• ფასეული ორიენტაციების ფორმირება;
• აღმზრდელობითი ფუნქცია;
• საგანმანათლებლო ფუნქცია;
• პიროვნების სოციალიზაცია;

სოციალ-ეკონომიკური - საზოგადოების სამეცნიერო, ტექნიკური და საკადრო პოტენციალის ინტელექტუალურად ფორმირება და განვითარება :

• პროფესიული გარემოს ფორმირება;
• რესურსების გადანაწილება;
• სოციალური სელექცია;
• პროფესიული შერჩევა;
• სოციალური გადაადგილებების აქტივაცია;
• სოციალური და კულტურული ცვლილებების ფუნქცია;
• პროფორიენტაციული სამუშაო.

სოციალურ-პოლიტიკური - უზრუნველყოფს საზოგადოების უსაფრთხოებას, კონტროლს, საზოგადოების მდგრად განვითარებს.

განათლების საფეხურები

განათლების სისტემას აქვს თავისი სტრუქტურა, სადაც შედიან ორგანიზაციები, დაწესებულებები (მაგალითად, სკოლა), სოციალური ჯგუფები (მასწავლებელი და მოსწავლე) და პროცესი სწავლება (ცოდნის გადაცემა).

მთელი პროცესი მოიცავს განათლების სამ საფეხურს:

• სკოლამდელი - ბაგა, ბაღი, განმავითარებელი წრეები.
• ზოგადი (სასკოლო) - ბავშვს აძლევს საბაზო ცოდნას. თავის მხრივ იყოფა:

• დაწყებითი - 1-4 კლასი. აქ ბავშვები იღებენ და ეცნობიან საწყისს ცოდნას. ისინი პიროვნულად ვითარდებიან;
• საბაზო - 5-9 კლასი. ამ პერიოდში მოსწავლეები ავითარებენ და აღმოაჩენენ უნარებსა და ინტერესებს;
• საშუალო განათლება - ეს არის ცოდნა, რომელსაც მოსწავლეები იღებენ მე-10 - მე-11 კლასში. საშუალო განათლება აუცილებელია უმაღლეს სასწავლებელში ჩასაბარებლად. ზოგიერთ ევროპულ ქვეყანაში საშუალო განათლება შეადგენს არა ორ წელს, არამედ სამ და ოთხ წელსაც. ამიტომაც რუსულ ატესტატს სხვა ასეთ ქვეყნებში ვერ გამოიყენებს მოსწავლე.

სასკოლო განათლება აგებულია ჰუმანიზმზე. სწავლა არის თანმიმდევრული და მეცნიერული, იოლად აღსაქმელი და ცხოვრებასთან მჭიდრო კავშირშია. განათლება ყველა მოქალაქისთვის ხელმისაწვდომია.

პროფესიული - იგი იყოფა 4 დონედ:

• დაწყებითი - პროფესიული ლიცეუმი და პროფესიულ-ტექნიკური სასწავლებელი (აქ შეიძლება სწავლის გაგრძელება 9 კლასის დამთავრების შემდეგ);
• საშუალო -კოლეჯები და ტექნიკუმები;
• უმაღლესი - ინსტიტუტები და უნივერსიტეტები, რომლებიც იძლევიან ბაკალავრის, სპეციალისტისა და მაგისტრის დიპლომს;
• უმაღლესი განათლების შემდგომი - სწავლა ასპირანტურასა და დოქტორანტურაში (განათლების უმაღლესი ფორმა). ასპირანტურა წარმოადგენს კვალიფიკაციის ამაღლებასა და მომზადებას სამეცნიერო ხარისხის მისაღებად. დოქტორანტურა კი ამზადებს დოქტორის წოდებისთვის.

სწავლების ფორმები

სწავლების 5 ფორმა არსებობს:

• ტრადიციული - მოსწავლე დადის ყოველდღე სასწავლებელში, როგორც სამსახურში. ესენი არიან მოსწავლეები და სტუდენტები.
• დაუსწრებელი - მოსწავლე მასალას დამოუკიდებლად სწავლობს. გამოცდებს აბარებს სასწავლო დაწესებულებაში. ეს აძლევს სტუდენტს საშუალებას ერთდროულად იმუშაოს და ისწავლოს.
• ექსტერნი - ამ დროს მოსწავლეს შეუძლია წელიწადში ერთხელ ჩააბაროს გამოცდები.
• ინდივიდუალური სწავლების გეგმა - შედგენილია მოსწავლის შესაძლებლობების მიხედვით.
• დისტანციური ფორმა - სწავლის პროცესი მიმდინარეობს შორი მანძილიდან ინტერნეტის საშუალებით.

განათლების დარგები

განათლება მიმართულებების მიხედვით იყოფა დარგებად:

• ფსიქოლოგიური განათლება;
• რადიოტექნიკური;
• არქიტექტურული;
• იურიდიული;
• მათემატიკური;
• სახელოვნებო;
• ისტორიული;
• სასულიერო;
• ეკონომიკური;
• სამხედრო;
• პედაგოგიური;
• მუსიკალური;
• სამედიცინო;
• ენერგეტიკული;
• სასოფლო-სამეურნეო;
• სატრანსპორტო;
• სამშენებლო;
• სამთო;
• საბუნებისმეტყველო;
• ჟურნალისტიკა.