„ძალიან საინტერესო ნამუშევარია, ჩვენ ძალიან აღფრთოვანებული ვართ იმით, თუ რამდენად ღრმად გათხარეს ჩინელებმა“ - ევროპელმა სპეციალისტებმა შეაქეს თავიანთი კოლეგები, რომლებიც ახლახან დაეხმარნენ ნასას პლანეტატორ მეცნიერებს ამერიკული როვერის Perseverance-ის მიერ შეგროვებული მონაცემების გაანალიზებაში.

სპეციალისტები გულისხმობდნენ ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნებულ პუბლიკაციას, რომელშიც ჩინეთის აკადემიის გეოლოგიისა და გეოფიზიკის ინსტიტუტის მკვლევართა დიდმა ჯგუფმა, ჩაო ლის ხელმძღვანელობით, გამოაქვეყნა თავისი დასკვნები გეორადარის ჩჟუჟუნის როვერზ გაზომვების შედეგებზე დაყრდნობით. ეს ინსტრუმენტი საშუალებას აძლევთ მოიკვლიონ ზედაპირის ქვეშ 100 მეტრის სიღრმეზე. ჩინელებმა 80 მეტრზე მოიკვლიეს.

მათ აღმოაჩინეს ლოდების ფენები, რომლებიც აშკარად რაღაც ტურბულენტურმა ნაკადებმა მოიტანა, ჯერ დაახლოებით 3 მილიარდი წლის წინ, შემდეგ კი ისევ - მილიარდნახევარი წლის შემდეგ.

ჩინური როვერი ჩჟუჟუნი მოგზაურობს Utopia Planitia-ის სამხრეთ კიდეებზე, ეს არის უზარმაზარი ტერიტორია მარსის ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში. მეცნიერების ვარაუდით ამ ვაკეზე ორჯერ მაინც მოხდა წყალდიდობა.

ცოტა ადრე - 2020 წელს - მეზობელი პლანეტის ყოფილი "წყლიანი" წარსულის მტკიცებულება იქნა მოპოვებული სხვაგან - სადაც კვლევას ახორციელებს ამერიკული როვერი. ის უკვე რამდენიმე წელია მოგზაურობს ეკვატორული კრატერი გეილას გარშემო.

სამი უნივერსიტეტის - ჯექსონის, კორნელის და ჰავაის უნივერსიტეტის მკვლევარებმა გადაწყვიტეს, რომ 10 მეტრიანი ხრეშის "ნაკეცების" ის რიგები, რომლებიც მათ სურათებზე შენიშნეს, წარმოადგენს ანტიდიუნებს, ქედებს, რომლებიც წარმოიქმნება სწრაფად მიმავალი წყლის ნაკადების ქვედა ნაწილებში.

მეცნიერებმა დაადგინეს მანძილი ქედებს შორის. მათ გამოთვალეს, რომ ისინი წარმოიქმნება ნაკადების მიერ, სულ მცირე 24 მეტრის სიღრმეზე, რომლებიც მარსზე გადიოდნენ უსეინ ბოლტის სიჩქარით - წამში 10 მეტრზე მეტი.

საიდან გაჩნდა წყალი მარსზე, რომელიც ავსებდა მღელვარე ღრმა ნაკადულებს? ზუსტი პასუხი არ არსებობს. მეცნიერები მხოლოდ ვარაუდობენ, რომ წყალდიდობა შეიძლება გამოწვეული იყოს ასტეროიდის შეჯახებით, რომელმაც ყინულის დნობა გამოიწვია. ან იგივე ასტეროიდი ჩავარდა მარსის ოკეანეში, რომელიც ჯერ არ იყო დამშრალი და რომელიც არსებობდა 3-4 მილიარდი წლის წინ ეგრეთ წოდებულ ნოეს ეპოქაში. პერიოდი, როდესაც მარსს ჰქონდა მკვრივი ატმოსფერო, რომელიც ინარჩუნებდა "ნორმალურ" ტემპერატურას და წყალს თხევადი სახით.

მარსზე წყალი აღმოაჩინეს, თხევადი წყალი. ის ავსებს ეგრეთ წოდებული მარსის ანტარქტიდის ყინულის ქვეშ მდებარე ტბებს - ყინულის ქუდს პლანეტის სამხრეთ პოლუსზე.

კემბრიჯის უნივერსიტეტის მკვლევარებმა სხვა ბრიტანელ მეცნიერებთან ერთად (ნანტის უნივერსიტეტი, დუბლინის საუნივერსიტეტო კოლეჯი) Mars Express-ის ზონდის სურათებში ნახეს ეგრეთ წოდებული ტოპოგრაფიული ნიშნები, რომლებიც მიუთითებს იმაზე, რომ სამხრეთში პოლუსები რამდენიმე ტბას მალავს. მათ ყინულში დამახასიათებელი ჩაღრმავებები ძალიან ჰგავს ხმელეთის ანტარქტიდის რელიეფის შესაბამის დეტალებს, რომლის ქვეშ უკვე ნაპოვნია ტბები და იქამდე ჭაბურღილებიც კი გაბურღულია.

ბრიტანელებმა, ფაქტობრივად, დაადასტურეს 2018 წელს გაკეთებული აღმოჩენა, რომელიც გაკეთდა MARSIS (Mars Advanced Radar for Subsurface and Ionosphere Sounding instrument) რადარის გამოყენებით, რომელიც დამონტაჟებულია იმავე ზონდზე.

რადარის მონაცემები მიუთითებდა ერთ დიდ ტბაზე, რომელიც გადაჭიმულია ყინულის ერთნახევარი კილომეტრის ფენის ქვეშ 20 კილომეტრზე. ორი წლის შემდეგ, მეცნიერებმა დიდი საერთაშორისო გუნდის ხელმძღვანელობით კიდევ რამდენიმე აღმოაჩინეს. ტბები არ არის ღრმა, მაგრამ არსებობს მათი მთელი ქსელი. ისინი იკავებენ დაახლოებით 200 კვადრატული კილომეტრის ფართობს Planum Australe-ის ტერიტორიაზე. ეს პირველ რიგში დამამშვიდებელი უნდა იყოს მათთვის, ვინც მარსზე სიცოცხლეს ეძებს.