„მე არ მინდა ვიყო ქრისტიანი. ასევე არ ვურჩევ არავის და არ მინდა რომ იყვნენ ბრაჰმანისტები, ბუდისტები, კონფუციონისტები, მუჰამედის მიმდევრები და სხვა… თითოეულმა ჩვენგანმა უნდა იპოვოს საკუთარ რწმენაში ის, რაც ყველასთვის არის საერთო, ხელი ჩასჭიდოს მას და უარი თქვას საკუთარზე, ყველასგან განსხვავებულზე“…

...

ასე წერდა 1901 წელს ყველასათვის საყვარელი მწერალი, ლევ ტოსტოი.

ამ სიტყვების შეფასება რელიგიური კუთხით ალბათ რთულია, ისევე როგორც რთულია ზოგადად მწერლის გარკვეული ფრაზის თუ მოსაზრების გაგება.

ეკლესიას საკუთარი აზრი გააჩნდა ტოლსტოის განცხადებებთან დაკავშირებით.

1901 წლის 22 თებერვალს წმინდა სინოდის გადაწყვეტილებით, ის განკვეთეს კიდეც ეკლესიისაგან… თუმცა აღინიშნა, რომ ეს იყო მხოლოდ იმ ფაქტის კონსტატაცია, რომ ლევ ტოლსტოი, საკუთარი სურვილით, ეკლესიის წევრი უკვე აღარ იყო. თუმცა იქვე აღინიშნა, რომ მას შეეძლია ეკლესიის წიაღში დაბრუნება ნებისმიერ დროს, თუ ის მოინანიებდა…

როცა ამ ყველაფერს იხსენებ, იქვე რატომღაც თვალწინ გიდება ლევის საოცარი ფრაზა :

„ღმერთი იქ არის, სადაც სიყვარულია“…

და ამასთან ერთად გეუცნაურება ფაქტი, რომელიც მწერლის სიკვდილის დროს აღმოაჩინეს.

როდესაც ლევ ტოლსტოი გარდაიცვალა, მის სასთუმალთან ორი წიგნი იპოვეს:

*პირველი,

ზემოთ მოყვანილი ფაქტის შემდეგ, რაც არ უნდა უცნაურად მოგეჩვენოთ, ეს წიგნი სახარება გახლდათ.

*და მეორე,

რომლის აღმოჩენამ თავად ოჯახის წევრებიც კი განაცვიფრა: დოსტოევსკის "ძმები კარამაზოვები".