ყველა თქვენგანმა იცის ალბათ ლეონარდო დავინჩის ნახატი "საიდუმლო სერობა", რომელსაც წმინდა მნიშვნელობა აქვს. როგორც ლეონარდოს სხვა დანარჩენი უამრავი ნახატი იდუმალი და დღემდე ამოუცნობია, სწორედ იგივე ხასიათს ატარებს "საიდუმლო სერობის" ნახატიც და სიმბოლოებსა და ფარულ შეტყობინებებს შეიცავს.

ცოტა ხნის წინ ამ ლეგენდარული ნახატის რესტავრაცია დასრულდა, რისი წყალობითაც ნათელი მოეფინა ძალიან ბევრ რამეს, რომ მას დიდი ისტორიული დატვირთვა აქვს, თუმცა ბოლომდე ჯერ მაინც არაა ფაქტები ცნობილი.

ლეონარდო და ვინჩი ერთ-ერთი ყველაზე იდუმალი ხელოვნების ოსტატია ისტორიაში. იმასაც ამბობენ, რომ ის ღვთისმგმობელია და სული მიყიდა ეშმაკს, თუმცა მიუხედავად ამისა, დიდი იტალიელი მხატვრის გენიალურობაში ეჭვი არავის შეპარვია.

დაუჯერებელია, თუმცა მონუმენტალური ნამუშევარი "საიდუმლო სერობის" შესრულება 1495 წელს მილანის ჰერცოგის ლუდოვიკო სფორცას შეკვეთით დაიწყო. მიუხედავად იმისა, რომ ჰერცოგი ცნობილი იყო თავაშვებული ხასიათითა და ცხოვრებით, ძალიან მოკრძალებული და ღვთისმოსავი მეუღლე ჰყავდა სახელად ბეატრისი, რომელსაც ლუდოვიკო ძალიან დიდ პატივს სცემდა. სამწუხაროდ, როდესაც ჰერცოგს უფრო გაუმყარდა გრძნობა მეუღლის მიმართ, ბეატრისი მოულოდნელად გარდაიცვალა. ღრმა მწუხარებას მიეცა ჰერცოგი და 15 დღის განმავლობაში არ გამოსულა საკუთარი ოთახიდან, სწორედ ამ გარემოებამ– მეუღლის სიკვდილმა აიძულა ის, მისი უკანასკნელი სურვილი აესრულებინა და ცნობილ იტალიელ მხატვრას ლეონარდო და ვინჩს შეუკვეთა "საიდუმლო სერობა" დაეხატა. აქვე მინდა გითხრათ, რომ ჰერცოგი ლუდოვიკო მოექცა სასიკეთოდ და თავაშვებულ ცხოვრებას შეეშვა.

უნიკალური ნახატი "საიდუმლო სერობა" 1498 წელს დაასრულა და ვინჩმა. სურათის პარამეტრები 880–460 სმ–ზეა, ამიტომ მისი ნახვა უკეთესია 9 მეტრი მოშორებითა და 3, 5 მეტრი სიმაღლიდან. ლეონარდომ ტილოს შქმნისას ისარგებლა კვერცხის ტემპერათი, რამაც 20 წლის შემდეგ ნახატის განადგურება იწყო.

ცნობილი ფრესკა მდებარეობს მილანში Santa Maria delle Grazie–ს ეკლესიაში. ხელოვნებათმცოდნეებისა და მხატვარების თქმით ტილოზე გამოსახულია ის ჭურჭელი და მაგიდა–სკამებით, რომელსაც ეკლესიაში ნამდვილად იყენებენ.

საინტერესო ფაქტები:

1. ტილოზე გამოსახული მოციქულების არსებობა ყოველთვის სადავო იყო. არსებული წარწერეით თუ ვიმსჯელებთ, ესენი არიან– ბართლომე, იაკობ უმცროსი, ანდრია, იუდა, პეტრე, იოანე, თომა, იაკობ უფროსი, ფილიპე, მეთიუ, თადეოზი და სიმონ მოშურნე.

2. ბევრი ისტორიკოსი მიიჩნევს, რომ ტილოზე ასახულია წმინდა ზიარება, რადგან იესო პურსა და ღვინოზე მიუთითებს ხელებით.

3. ისტორიული წყაროებიდან თუ არა, სახელმძღვანელოებიდან მაინც გეცოდინებათ, რომ და ვინჩმა ნახატის შესრულებისას იესოსა და იუდას დასახატად ერთი და იგივე ადამიანი გამოიყენა.

ერთხელ და ვინჩმა ეკლესიაში დაინახა ახალგაზრდა ყმაწვილი მგალობელთა გუნდიდან, რომელიც იმდენად სუფთა სულის იყო და კეთილი, რომ მოინდომა იესოს სახად დაეხატა. უკანასკნელი პროტოტიპი, ვისი დახატვაც ვერ მოახერხა მხატვარმა, იყო იუდა. იესოს დახატვიდან მხოლოდ სამი წლის შემდეგ დაიწყო და ვინჩმა იტალიის ქუჩებში ხეტიალი, რათა იუდას პროტოტიპისთვის მიეგნო და აი ერთ საღამოსაც მან იპოვა ქუჩის ერთ კუთხეში მწოლიარე ლოთი, რომელიც წაიყვანა სახელოსნოში. ლოთიც მორჩილად და ბარაბაცით გაჰყვა, თუმცა მისთვის სრულიად გაურკვეველი იყო ეს ყველაფერი.

დაასრულა რა და ვინჩიმ იუდას დახატვა, ლოთი წამოდგა, მიუახლოვდა ნახატს და ამტკიცებდა, რომ ეს უკვე ნანახი ჰქონდა, რომ სამი წლის წინ, როდესაც ტაძრის გუნდში გალობდა, ვიღაცამ ის უკვე დახატა იესოს სახად.

ეს მტკიცებულება კი მეტაფორაა, რადგან სიკეთე და სიბოროტე ერთმანეთისგან ერთ ნაბიჯშია.

4. ყველაზე სადავო ტილოზე კი არის პიროვნება, რომელიც იესოს მარჯვენა გვერდით ზის. მოსაზრების თანახმად ის მარიამ მაგდალინელია და არა იესოს რომელიმე მოციქულთაგანი. სუფრასთან კი მისი მდებარეობა მიუთითებს იმ ფაქტს, რომ ის იესოს კანონიერი მეუღლე იყო, რადგან ნახატზე მათი მდგომარეობა ქმნის ასო M-ს, რაც matrimonio-ს აღნიშნავს, ანუ ქორწინებას.

5. სხვა ისტორიკოსების თქმით კი მოციქულების განლაგება მხატვარმა შემთხვევით არ გააკეთა, ისინი ზოდიაქოს ნიშნის მიხედვით დახატა. ამ ლეგენდის თანახმად ჰოროსკოპის მიხედვით იესო იყო თხის რქა, მისი მეუღლე მარიამ მაგდალინელი კი ქალწული.

6. ასევე აღსანიშნავი ფაქტია ის, რომ მეორე მსოფლიო ომის დროს დარბეული იქნა ტაძარი და შესაბამისად ჩამოშლილი მისი ყველა კედელი გარდა იმ კედლისა, სადაც "საიდუმლო სერობის" ფრესკა იყო შესრულებული. მანამდე კი, 1566 წელს ტაძრის ბერებმა ფრესკის კედელზე გააკეთეს გასასვლელი კარი, რომელიც მოციქულებს ფეხებს უკვეთდა. მოგვიანებით კი მხსნელის თავზე მილანის გერბი დაკიდეს. მე-ХVII საუკუნის დასასრულს კი ამ ადგილს ცხენების თავლა გააკეთეს.

7. განხილვაში იყო ასევე სადილი, რომელიც მაგიდაზე ეწყო და რომ იუდასთან "და ვინჩიმ" დახატა მიმობნეული მარილი და ცარიელი თეფში. რაც ყველაზე ცუდ მაგალითად მოიაზრებოდა.

8. თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ლეონარდო და ვინჩი იყო ათეისტი, ეს ყველა მტკიცებულება ჰიპოთეზა უფროა, ვიდრე ფაქტი.