ხელოვნება ყვაოდა საბჭოთა ეპოქაშიო გაიგონებთ, ხშირად იმეორებენ მავანნი. მართალია, მაგრამ რის ხარჯზე, მოდით გავიხსენოთ.

საბჭოთა ხელოვნება მართლაც ყვაოდა. მე უფრო შორს წავალ და მეტსაც გეტყვით, თეატრებში და კონოშიც ხშირად დავდიოდით, ასევე გამოფენებზე და მუზეუმებში, არც კონცერტებს და ფესტივალებს ვაკლდებოდით. ერთი სიტყვით მშვიდად ვცხოვრობდით, არც საჭმელ-სასმელი გვაკლდა, ყველაფერი ძალიან იაფი იყო, ლამის უფასოდ გვქონდა. ცოცხალი (თევზის სახეობაა), ინდაური და გოჭი მაცივარში ყველა დღესასწაულზე ეყარა. მშობლები გვეჩხუბებოდნენ, რატომ არ ჭამთო. ხაჭო, არაჟანი და კვერცხი საუზმედ არ მიგვაჩნდა, ასევე კარაქი, რძე და თაფლი, მოსაბეზრებელი ყოველდღიურობა იყო, ხიზილალას და ორაგულის სათალსაც ხშირად მივირთმევდით საუზმეზე, შოკმანჟეებთად, ბლომანჟეებთან და პუდინგებთან ერთად. ტორტებსაც ხშირად ვაცხობდით და ხაჭაპური და ტარხუნის ღვეზელიც ხშირი ატრიბუტი იყო ყოველდღიური ცხოვრების.

რაც მთავარია, განათლება და მედიცინა უფასო იყო, საცხოვრებელიც ასევე, ბინა ყველას ჰქონდა, ქუჩაში არავინ ცხოვრობდა, არც მათხოვრები იყვნენ. აქა-იქ შეხვდებოდით ლოთებს, რომლებიც ქუჩაში ეყარნენ, მაგრამ ვინ გააჩერებდა, დილით აკრიფავდა მილიციის "ვარონკა" და მიაბრძანებდნენ "სადაც ჯერ არს". ბევრი სოციალური პრობლემა იყო ასე თუ ისე მოგვარებული, ეს ყველაფერი სიმართლეა და უნდა ითქვას, უსამართლობა ღმერთსაც არ უყვარს.

ვიღაც იფიქრებს - მაშ რა ჯანდაბა რა გინდოდათ, რით იყავით აბა უკმაყოფილოები, სამოთხეში თუ გიცხოვრიათო. თუმცა, არსებობდა არაერთი მაგრამ, რის გახსენებასაც ახლა ვაპირებ თქვენთან ერთად.

მთავარი მაინც ის იყო, რომ ადამიანის ძირითადი უფლებები იყო შეზღუდული. შევეცდები მოკლედ ჩამოვაყალიბო:

1. თავისუფალი არჩევანის უფლება - ერთპარტიულობა, რომელიც დიქტატურის ყველაზე მახინჯი ფორმაა. არავინ გეკითხებოდა გინდა შენ, მოგწონს თუ არ მოგწონს ერთადერთი მმართველი პარტია, ერთი იყო - კომუნისტური პარტია და მორჩა.

2. თავისუფალი გადაადგილების უფლება - საზღვარგარეთ შენი ნებით ვერ წახვიდოდი, შეზღუდული იყო რაოდენობა, პროფკავშირებთან უნდა ყოფილიყავი "კარგ ურთიერთობაში" და ჩაჯდებოდი ჯგუფში. სხვათაშორის არც ეგ გვიჭირდა, მე პირადად ეგ პრობლემა არ მქონია, მამიდა მუშაობდა პროფკავშირში, გარდა ამისა, ყველა ორგანიზაციას ჰქონდა თავისი პროფკავშირების სამსახური, რომელსაც კვოტები ჰქონდა, ანუ საგზურები შეზღუდული რაოდენობით. მამა მთლად უფროსი იყო ჩემი სამსახურის და ცხადია საგზური არც იქედან მიჭირდა, დავდიოდი როცა მინდოდა და სადაც მინდოდა. თუმცა, ჯგუფის ხელმძღვანელი გაკონტროლებდა "პაეზდკაში", რომელსაც თავის მხრივ კგბ აკონტროლებდა - რაპორტები უნდა ეწერათ ვინ სად წავიდა, როგორ იქცეოდა, უცხოელს ხომ არ დაელაპარაკა, რა ილაპარაკა და ა.შ.. გაუგებარია, რისი ეშინოდათ, ასეთი სამოთხე თუ ჰქონდათ სახლში.

3. განსხვავებული შეხედულების გამო ადამიანებს აპატიმრებდნენ, ან ფსიქიატრიულში იძულებითი მკურნალობით აწამებდნენ. ასე მოკლეს "მკურნალობით" ნაზი შამანაური, რომელიც ანტი-საბჭოთა რიტორიკით გამოირჩეოდა, შეურიგებელი ანტი-საბჭოთა ელენმენტი იყო და გიჟად შერაცხეს! ეროვნული მოძრაობის იატაკქვეშა ორგანიზაციის წევრებს ასევე, მუდმივად აპატიმრებდნენ, გადაასახლებდნენ ან/და გიჟებად შერაცხავდნენ. ბოლოს ამ ეროვნული მოძრაობის სულისჩამდგმელები -ზვიადი, მერაბი და ძმანი მათნი გაურკვეველ ვიტრებაში გარდაიცვალნენ! ეს უახლესი ისტორიაა და ბევრს ახსოვს.

4. ამაზე დაზუსტებით ვერავინ, ვერაფერს ამბობს, მაგრამ ცნობილი იყო მაშინაც და მას სემდეგაც "ჭორების ბიუროს" შესახებ. ამბობდნენ, რომ არსებობდა ჭორების განყოფილება (სავარაუდოდ უშიშროებაში), რომელიც სპეციალურად მუშობდა ჭორების დაყრაზე. საჭიროების შემთხვევაში, ვისაც უნდოდათ აუგორებდნენ ე.წ. შავ პიარს და "გააფუჭებდნენ". ანუ ეს იყო ერთგვარი ბულინგის ფორმა, რომელიც მგონი დღემდე ძალაშია.

5. ბავშვებს, პირველკლასელებს ოქტომბრელებში და უფროსკლასელებს კომკავშირის ორგანიზაციაში აწევრიანებდნენ, არავინ გეკითხებოდა მოგწონს ეს, თუ არა, სავალდებულო იყო. პარტიაშიც ასევე, ამის გარეშე ვერაფერს ეღირსებოდი ცხოვრებაში, ამიტომ, ის, ვისაც კარიერული წინსვლა ან ხელოვნების რომელიმე სფეროში წარმატება უნდოდა, უნდა გამხდარიყო კომ.პარტიის წევრი.

6. რელიგია ფაქტიურად აკრძალული იყო, ტაძარში რეიდები ეწყობოდა რელიგიურ დღესასწაულებზე, ბრალი იმის, ვისაც ლიტანიობაზე დაიჭერდნენ, მშობლები საყვედურს მიიღებდნენ სამსახურში, შესაძლოა პარტიიდანაც გაერიცხათ და სამუშოც დაეკარგათ, იგივე ეხებოდა ნათლობას, ესეც ჩუმად ხდებოდა. იმედია ნათლობის საიდუმლოს საიდუმლოდ ინახავდნენ მაშინდელი მღვდელმსახურები.

7. ალბათ ყველაზე მთავარი მაინც ის იყო, რომ სსრკ-ში შემავალ საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკებს არ ჰქონდათ ამ კავშირიდან გასვლის უფლება. სწორედ ამ მისწრაფებების გმო ისჯებოდა საქართველო 1989 წლიდან მოყოლებული. ეს რაც ჩემს ცხოვრებაში მოხდა, მანამდე მშობლების თობას ახსოვს 1956 წ. და ისტორიკოსებს კი ისტორია. იყო '90 -ანების შიმშილობა, სამოქალაქო ომი, სიბნელე, სიცივე, კოპუფცია, კრიმინალი, განუკითხაობა, აფხაზეთის და სამაჩაბლოს ოკუპაცია, ხალხის წამება, გაუგონარი საშინელებები და ხოცვა-ჟლეტა, მერე 2008 წლის ომი, რომელიც ვითომ 5 დღეში დასრულდა, არადა "მცოცავ" რეჟიმში გადავიდა და გრძელდება. რა სიმბოლურია მცოცავი რეჟიმი, მოცოცავს და ფრთხილად ახალგაზრდებო, ფრთილად, გველეშაპი ცოცხალი და საშიშია! ჩვენს წინაპარს უთქვამს -ხერხი სჯობია ღონესა, თუ კაცი მოიგონებსაო, ამიტომ ყველაფერს გააზრებული მოქმედება უნდა, ჭკვიანური გეგმა. თუმცა, ძალიან ბევრ ხალხსაც ნუ ჩართავთ გეგმებში, აგენტურა არსებობდა და არსებობს, ყველა ხელისუფლებაში იყვნენ ამბის მიმტან-მომტანები და ახლაც არიან ალბათ.

გაგრძელება უსასრულოდ შეიძლება, მაგრამ ალბათ ესეც საკმარისია, რომ დავრწმუნდეთ - ადამიანის უფლებების და თვისუფლებების შეზღუდვის ხარჯზე არ უნდა ყოფილიყო ეს "აყვავებული ხელოვნება".

ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია ამბობს: "ყოველი ადამიანის სიცოცხლის უფლება კანონით არის დაცული. ... ყველას აქვს თავისუფლებისა და პირადი უსაფრთხოების უფლება, არავის შეიძლება აღეკვეთოს თვისუფლება ... ადამიანის წამება, არაადამიანური თუ დამამცირებელი დასჯა ან მასთან ასეთი მოპყრობა დაუშვებელია... ყველას აქვს აზრის, სინდისისა და რელიგიის თავისუფლება... ყველას აქვს აზრის გამოხატვის თავისუფლება. ეს უფლება მოიცავს ადამიანის თავისუფლებას, გააჩნდეს საკუთარი შეხედულება, მიიღოს ან გაავრცელოს ინფორმაცია ან იდეები საჯარო ხელისუფლების ჩაურევლად და სახელმწიფო საზღვრების მიუხედავად. ყველას აქვს მშვიდობიანი შეკრებისა და სხვებთან გაერთიანების თავისუფლება..."

ბოლოსდაბოლოს ღმერთმა ადამიანს თავისუფალი ნება მიანიჭა, მან არა მონობის, არამედ ქრისტესმიერი თავისუფლებისთვის შეგვქმნა „აზნაურებითა მით, რომლითა ქრისტემან ჩუენ განგვააზნაურნა…“(გალ. 5, 1)