სერბმა მეცნიერმა ვოინ რაკიჩმა გამოაქვეყნა ინოვაციური სტატია ავტორიტეტულ ჟურნალში :ასტრობიოლოგია", სადაც მან ახლებურად შეხედა არამიწიერი ინტელექტის პრობლემას. ის ცდილობს გადაჭრას ცნობილი ფიზიკოსის ენრიკო ფერმის პარადოქსი: სამყაროში მილიარდობით პლანეტაა, მაგრამ ჩვენს ქუჩებში უცხოპლანეტელები არ დადიან, მაშ, Სად არიან ისინი?

1950 წლის ზაფხულში ცნობილი ფიზიკოსი ენრიკო ფერმი კოლეგებთან ერთად სვამდა ყავას და კითხულობდა ტაბლოიდურ პრესას იმის შესახებ, თუ როგორ იპარავდნენ ნაგვის ურნებს უცხოპლანეტელები ნიუ-იორკის ქუჩებიდან. ფიზიკოსმა თქვა:

- და მართლაც, სად არიან ისინი?

მას შემდეგ ეს საკითხი მხოლოდ უფრო მწვავე გახდა. იმ წლებში ჩვენ მხოლოდ "ჩვენი" პლანეტები ვიცოდით, მაგრამ წარმოდგენა არ გვქონდა კიდევ რამდენი ვარსკვლავი ჰქონდა მათ. დღეს ჩვენ ვაკვირდებით ათასობით პლანეტას და გვესმის, რომ ისინი მილიარდობით არიან.

მეცნიერების მიერ შემოთავაზებული ყველა ახსნა იყოფა სამ ჯგუფად, რაკიჩი განმარტავს: დედამიწა რაღაცნაირად განსაკუთრებულია, ყველა ცივილიზაცია სწრაფად კვდება და ცივილიზაციები ერთმანეთს ემალება. ეს სამი გლობალური ჰიპოთეზა იყოფა ბევრ მცირე ნაწილად. მაგალითად, ცივილიზაციები იღუპებიან ან იმიტომ, რომ ებრძვიან ერთმანეთს, ან საკუთარი ტექნიკური აღმოჩენების გამო, ან მუტაციებისა და ზოგადი გადაგვარების გამო. ამავდროულად, „განსაკუთრებული დედამიწის“ ჰიპოთეზა პირდაპირ ეწინააღმდეგება იმ საფუძველს, რომელზეც თანამედროვე მეცნიერება დგას, უნივერსალურობის პრინციპს.

ამიტომ, მეცნიერები ხშირად ამახვილებენ ყურადღებას კომუნიკაციის სირთულეებზე. ცივილიზაციებს ან არ სურთ კომუნიკაცია, ან იყენებენ ჩვენთვის უცნობ მეთოდებს, ან ჩვენ უყურადღებოდ ვართ მათი სიგნალების მიმართ, ან სიგნალები არ არის ჩვენთვის განკუთვნილი და ასე შემდეგ.

ყველა ამ ჰიპოთეზასა და ახსნას ერთი ნაკლი აქვს, ამბობს რაკიჩი. ეს არის ანთროპოცენტრული ჰიპოთეზები. ანუ ისინი გამოიგონეს ადამიანებმა და გამოიგონეს ისე, თითქოს ყველა პლანეტაზე პლიუს თუ მინუს ერთი და იგივე ადამიანი ცხოვრობს, ანუ დაახლოებით ჩვენი ტიპის არსება.

ასტრონომები ბიოლოგებს იშვიათად ეკითხებიან, მაგრამ ამაოდ. ჯერ კიდევ 1950-იან წლებში ბიოლოგები თოლიებს აკვირდებოდნენ და გასაოცარ დასკვნებამდე მივიდნენ.

თოლია მშვენივრად ცნობს დედას და საჭმელს სთხოვს. თუ დედამ შეამჩნია თოჯინა, იგივეს. თუ თოჯინა ამოჭრილია მუყაოსგან, იგივეს. თუ მას ჩაანაცვლებთ აბსტრაქციით, წითელ წვერით ჯოხით, შვილი მაინც „ამოიცნობს“ დედას.

ამან გამოიწვია ფართომასშტაბიანი ბიოლოგიური კანონი. ჩვენ ვფიქრობთ, რომ იმისათვის, რომ ვიყოთ წარმატებულები, ევოლუცია გვივითარებს ჩვენში რეალობის აღქმის უნარს. რაც უფრო მეტ „რეალურ რეალობას“ ვხედავთ, მით უფრო წარმატებულები ვართ. სინამდვილეში კი პირიქითაა. მრავალრიცხოვანმა ექსპერიმენტებმა დაამტკიცა, რომ ევოლუცია რეალობას ხურავს ჩვენგან და სწორედ ეს ხდის ჩვენს სახეობას ასე კარგს.

თოლია დედის ნაცვლად ხედავს 2D და თუნდაც 1D (ხაზოვან) ობიექტს. მას არ ესმის, რომ დედამისი სინამდვილეში სამგანზომილებიანი არსებაა. ჩვენ ეს გვესმის, რადგან მათ გარედან ვუყურებთ. რა არის რეალურად ჩვენს ირგვლივ, თუ გარედან შევხედავთ?

რა თქმა უნდა, სამგანზომილებიანი სამყარო, რომელსაც ჩვენი ტვინი „გვიჩვენებს“, დიდწილად ილუზიურია. ამას ყველა ბიოლოგი დაეთანხმება. მაგრამ ჩუმად ვარაუდობენ, რომ იქ, ილუზიის მიღმა, ყველაფერი ძირითადად იგივეა, რაც მასში, მხოლოდ ოდნავ „უფრო ნათელი“. რა მოხდება, თუ მხოლოდ ჩვენ არ ვართ ჩვენს იქით?

„ადამიანები შეიძლება გარშემორტყმული იყვნენ არსებებით, რომლებიც მათ ირგვლივ ცხოვრობენ, მაგრამ ხალხი მათ ვერ ხედავს“ - წერს რაკიჩი.

არავინ ამბობს, რომ ჩვენს ირგვლივ ეს არსებები აუცილებლად წარმოუდგენლად განვითარებული უნდა იყვნენ. ეს შეიძლება იყოს... ცხოველები. ან „ველურები“ გონიერების რუდიმენტებით. პრობლემა ისაა, რომ ახლა შენს გვერდით სხედან. ისინი არ გხედავენ, შენ არ ხედავ მათ.

როგორც სამუშაო ჰიპოთეზა, რაკიჩი გვთავაზობს „სხვა განზომილებების“ კონცეფციას, მაგრამ ხაზს უსვამს. ეს არ არის სხვა გაზომვები, რომლებსაც ფიზიკოსები იგონებენ. ამ ტერმინით ის გულისხმობს ნებისმიერი სახის არსებობას, რომელიც მიუწვდომელია ჩვენი აღქმისთვის.

„ერთეულები, რომლებიც არასოდეს ყოფილა აღქმული ადამიანების მიერ, შეიძლება არსებობდნენ ისეთ განზომილებებში, რომლებზეც ადამიანებს არ შეუძლიათ წვდომა. ადამიანებს სჯერათ, რომ ისინი პლანეტის ყველაზე ჭკვიანი არსებები არიან. მაგრამ ეს მხოლოდ მიკერძოებული ანთროპოცენტრული ვარაუდია“ წერს რაკიჩი.

ამრიგად, „სხვა განზომილება“ შეიძლება აღმოჩნდეს, მაგალითად, ... ჭიანჭველების სამყარო. ადამიანები ხედავენ ჭიანჭველებს, რომლებიც ირგვლივ ტრიალებენ და ყოველთვის რაღაცას ატარებენ, მაგრამ ვერ ახერხებენ მათი „სულის“ გააზრებას და მათთან კონტაქტს. ასე რომ, "უცხოპლანეტელები" სულაც არ არიან უხილავი.

კიდევ ერთი „უცხოპლანეტელი“ შეიძლება იყოს ხელოვნური ინტელექტი. იქნებ ხელოვნური ინტელექტი ყოველთვის არსებობდა და ადამიანებმა მხოლოდ კომპიუტერების გამოგონებით აღმოაჩინეს მასთან კომუნიკაციის გზა?

ყველაფერი კიდევ უფრო რთულდება, წერს რაკიჩი, თუ გავიხსენებთ, რომ ყოველთვის წინ მიმავალი დრო სხვა არაფერია, თუ არა ფიზიოლოგიური ილუზია. ჩვენ ვერასდროს შევამჩნევთ ცივილიზაციის არსებობას, რომელიც არსებობს ჩვენს სივრცეში, მაგრამ საპირისპირო მიმდინარე დროში.

ჩვენთვის, სამგანზომილებიანი სივრცეა მხოლოდ, მესამე განზომილებაზე მაღლა არაფერია და მეოთხეში მყოფებმა შეიძლება ჩვენც ვერ დაგვინახონ.

„ენრიკო ფერმის პარადოქსის გამოსავალი შეიძლება ვიპოვოთ იმაში, რომ ადამიანებს არ შეუძლიათ სივრცისა და დროის მრავალი სხვა განზომილების აღქმა, ისევე როგორც სხვა სამყაროების. მაშასადამე, ფერმის პარადოქსი არის პარადოქსი მხოლოდ ანთროპოცენტრული თვალსაზრისით.“ - აჯამებს სერბი მკვლევარი.

ამავდროულად, ადამიანი ნამდვილად დიდი ქმნილებაა, რადგან მაინც ესმოდა მისი შეზღუდვები. რაკიჩი თვლის, რომ ფილოსოფოსი იმანუელ კანტი არის გონება, რომელმაც ყველაზე ღრმად დაგვანახა ჩვენი არასრულყოფილება.

რაკიჩი, რა თქმა უნდა, პირველი არ არის, ვინც ამ საკითხს სვამს. ცხოველებში ინტელექტის აღმოჩენით, ბევრს დაფიქრდა იმაზე, თუ როგორ ვერ შევამჩნიეთ ეს „სხვა ცივილიზაციები“ ჩვენს ცხვირწინ. ფიზიკოსებისგან გავიგეთ პარალელური სამყაროების შესახებ და ბნელი მატერიის შესახებ, რომელშიც არის ატომები და მოლეკულები, შესაბამისად სახლები, მანქანები და ადამიანები. რაკიჩმა ბრწყინვალედ გააანალიზა ფერმის პარადოქსის არსი და მისი გადაჭრის მცდელობები. ასევე, წამოაყენა გლობალური კონცეფცია, რომლის საფუძველზეც მეცნიერებას უკვე შეუძლია ნაბიჯის გადადგმა.