რა განსხვავებაა შიდა და გარე მონღოლეთს შორის?

გარე მონღოლეთი დამოუკიდებელი ქვეყანაა 3, 3 მილიონი მოსახლეობით. შიდა მონღოლეთი არის ავტონომიური რეგიონი ჩინეთის შემადგენლობაში. აქ 24 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს, აქედან 7, 5 მილიონი თავს მონღოლად თვლის.

1271 წლიდან 1635 წლამდე იუანის ხანატი არსებობდა ორივე რეგიონში, ისევე როგორც ჩინეთის უმეტეს ნაწილში. ფორმალურად, იგი ითვლებოდა მთელი მონღოლეთის იმპერიის ბირთვად, რომელიც გადაჭიმულია წყნარი ოკეანის სანაპიროებიდან დასავლეთ ევროპის საზღვრებამდე. ოქროს ურდო და ჰულაგუიდების იმპერია დიდი ხნის განმავლობაში ნომინალურად ექვემდებარებოდნენ იუან ხანს.

1368 წელს ჩინეთში დაიწყო აჯანყება, რის შედეგადაც მინგის დინასტია მოვიდა ხელისუფლებაში. მონღოლებმა, რომლებმაც დაკარგეს ძალაუფლება, განიცადეს დაკნინების და ფეოდალური ფრაგმენტაციის პერიოდი 200 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში, სანამ ისინი დაიპყრეს მანჯუსებმა, დიდმა მეზობელმა მომთაბარე ხალხმა, რომელიც ცხოვრობდა ჩინეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთით.

1644 წელს იმავე მანჯუსებმა გაარღვიეს ჩინეთის იმპერიის საზღვრები, დაიპყრეს იგი და დააარსეს ახალი ცინის დინასტია. ასე რომ, მონღოლები და ჩინელები კვლავ აღმოჩნდნენ ერთი ქვეყნის ფარგლებში. მონღოლური სტეპების სამხრეთ რეგიონები, კლიმატურად უფრო შესაფერისი სოფლის მეურნეობისთვის, დაიწყო მასიურად დასახლება ჰანსებით (ჩინელების თვითსახელწოდება). მე-20 საუკუნის დასაწყისისთვის მათი რიცხვი უკვე ორჯერ აღემატებოდა მკვიდრი მოსახლეობის რაოდენობას.

1911 წელს ჩინეთში რევოლუცია დაიწყო და ქვეყანაში მონარქია დაინგრა. სამფლობელოს სისუსტით ისარგებლეს ჩრდილოეთ მონღოლური ტომების ნაწილმა დამოუკიდებლობა გამოაცხადა.