ვატერლოოს კბილები: როგორ აქციეს ცინიკურმა დანტისტებმა ჯარისკაცების გვამები ბიზნესად

ირინა მ.

საზოგადოება

ეკონომიკა

მეტი

25.11.2024
სტატია:138466
ვიდეო:351967
სურათი:512088

Array
(
    [get1] => სტატია
    [get2] => 143656-ვატერლოოს-კბილები-როგორ-აქციეს-ცინიკურმა-დანტისტებმა-ჯარისკაცების-გვამ
    [get3] => 111
    [addquery] => user:ირინა მ.:show:channel
)

სტომატოლოგია

ვატერლოოს კბილები: როგორ აქციეს ცინიკურმა დანტისტებმა ჯარისკაცების გვამები ბიზნესად

2021, 6 ოქტომბერი, 10:11

ვატერლოოს ბრძოლა, რომელიც 1815 წელს მოხდა დღევანდელი ბელგიის ტერიტორიაზე, უპრინციპო საქმოსნებისთვის ნამდვილი "ოქროს ძარღვი" გახდა. იქ, სადაც ნაპოლეონმა თავისი ამბიციები დაასამარა, ვიქტორიანული ეპოქის ნამდვილი ელდორადო გაჩნდა. ევფემიზმი "ვატერლოოს კბილები" აქამდე ამშვენებს მუზეუმის ექსპონატების უამრავ განმარტებით წარწერას. და ეს ექსპონატები საკმაოდ საზარელია.

როცა ევროპელებმა ვესტ-ინდოეთში თავიანთვის ჭეშმარიტი სიმდიდრე-შაქარი აღმოაჩინეს, სილამაზის ისტორიაში სასაცილო, უაზრო ეპოქა დაიწყო. კარიესისგან გაშავებული კბილები სიმდიდრისა და დახვეწილობის ნიშანი გახდა. საბედნიეროდ, ეს მოდა ძალიან სწრაფად გადავიდა და ელიტა დადგა მოსალოდნელი პრობლემის წინაშე: ვერანაირი ფული ვერ დააბრუნებდა თეთრ, ჯანმრთელ კბილებს, განსაკუთრებით მე-19 საუკუნეში, როცა სტომატოლოგია ჯერ კიდევ ჩანასახის პერიოდში იყო.

მოთხოვნილების კვალდაკვალ გაჩნდა კბილების პროთეზის ინდუსტრია. ხომ წარმოგიდგენიათ, რამდენად გროტესკული იქნებოდა პირველი ნიმუშები. თავდაპირველად ხის, შემდეგ სპილოს ძვლისგან გამოთლილი, ისინი სკივრს უფრო მოგაგონებდათ პირისთვის, ვიდრე სრულფასოვან ყბებს. ყველაზე "ნატიფი" ნიმუშების მეპატრონეებიც კი მალე აღმოაჩენდნენ, რომ ისინი მალე ცვდებოდა და ყვითლდებოდა. და საერთოდ, ნამდვილ კბილებად მას მხოლოდ უსინათლო თუ ჩათვლიდა.

სპილოს ძვლისგან პროთეზის დამზადების პროცესის საფეხურები

სპილოს ძვლის პროთეზი

საზრიანებმა მოიფიქრეს, რომ კბილები შეიძლებოდა ღარიბებისთვის დაეძროთ. შეიძლება გადაეხადათ ჯანმრთელი, სწორი კბილების მქონე ახალგაზრდისთვის და რამდენიმე კბილის მფლობელი გამხდარიყვნენ. შეიძლება დაეთროთ რომელიმე ლოთი და დარჩენილი კბილებიც დაეძროთ. არ თაკილობდნენ საფლავების გათხრასაც და სიკვდილით დასჯილი დამნაშავეების გაძარცვას. რა თქმა უნდა, უკეთესად და უფრო ბუნებრივად იყურებოდა ყბები ნამდვილი კბილებით, მაგრამ ასეთი პროთეზის ყიდვისას შესაძლებელი იყო მას "საჩუქარიც" მოჰყოლოდა, მაგალითად, სიფილისი.

შემდეგ კი მოხდა ვატერლოო. ათეულ ათასობით ფრანგი, ინგლისელი და პრუსიელი დაიღუპა. და რაც მთავარია, ყველა ერთ ადგილზე. უბრალო მოროდიორი გლეხების გარდა, ყოფილი ბრძოლის ველისკენ მთელი ევროპიდან დაიძრნენ საქმოსნები. ისინი თხრიდნენ გვამებს და ათასობით კბილებს აგროვებდნენ. ამასთან ცდილობდნენ, რომ ერთი ჯარისკაცის კბილები ერთ პროთეზში მოხვედრილიყო-ასე უფრო ესთეტიური იყო.

მე-19 საუკუნის დასაწყისის უპრინციპო ფრანგი დანტისტების კარიკატურა. თუმცა არც ბრიტანელები ჩამორჩებოდნენ ამ დარგში

"გვესაჭიროება-ადამიანის რამდენიმე წინა კბილი. არასასურველი გამოყენების თავიდან აცილების მიზნით, მიიღება ნიმუშები მხოლოდ კონტინენტიდან." (ანუ ევროპის მატერიკიდან. ავტ.)

"ვატერლოოს კბილები" ერთგვარი ხარისხის ნიშანი გახდა. ბრძოლის ველზე დარჩნენ ჯანმრთელი და ძლიერი ახალგაზრდები, და პროთეზები მათი კბილებისგან შესანიშნავი გამოდიოდა, შედარება არ იყო იმ პროთეზებთან, რომელთა დონორები ლონდონის ისტ-ენდის უბნის ღარიბი მაცხოვრებლები იყვნენ. შესაძლოა, თანამედროვე სტომატოლოგია ჯეროვნად ვერ აფასებს, თუ რა სამსახური გაუწიეს მას ჯარისკაცებმა. ვატერლოოს წყალობით ხომ მას ერთდროულად ორი აღმაფრენა ჰქონდა: ჯერ ნამდვილი კბილებისგან დამზადებული პროთეზების ბუმი, შემდეგ კი, როცა გართულდა დონორების ბუნებრივი კბილების მოძიება, ხელოვნური მასალის განვითარება.

იმ მომენტისთვის, როცა კარგი მასალა ისევ გაჭირდა, 1830 წელს, იუველირმა კლავდიუს ეშმა შექმნა კერამიკული კბილები, რომელიც ბუნებრივს არ ჩამოუვარდებოდა, ამასთან ძალიან ნელა ცვდებოდა, ვიდრე სპილოს ძვლისგან გათლილი კბილები. 1844 წელს კი, ამერიკელმა გამომგონებელმა, ჩარლზ გუდიერმა დააპატენტა ვულკანიზირებული რეზინა. ერთ-ერთი პირველი სფერო, სადაც იგი გამოიყენებოდა-ხელოვნური ყბების დამზადება იყო. ამას ხელს უწყობდა ისიც, რომ შესაძლებელი იყო ვარდისფერი რეზინის დამზადება, რომელიც რეალურ ღრძილებთან ძალიან ახლოსაა.

გამოთქმა "ვატერლოოს კბილები" დღესაც ხმარებაშია (თუმცა უკვე იშვიათად გაიგებთ). მას იყენებენ, როცა ამა თუ იმ სამეწარმეო წამოწყების ცინიკურობაზე მიანიშნებენ.