მანათობელი სოკოები ბუნების ერთ-ერთი უმშვენიერესი ფენომენია. ღამ-ღამობით ტყეებში სოკოს ბევრი სახეობა ნათებას იწყებს და ზღაპრულ სანახაობას ქმნის. 400 მილიონი წლის წინ დედამიწა მოფენილი იყო გიგანტური, ხეების ზომის სოკოებით. მას შემდეგ ისინი სხვადასხვა კლიმატური ცვლილების გამო დაპატარავდნენ. მათ ევოლუციის განმავლობაში უამრავ გარდაქმნას გაუძლეს, შეეგუენ თითქმის ყოველნაირ გარემოს ყველა კონტინენტზე და ჩამოაყალიბეს გასაოცრად დიდი მრავალფეროვნება. ზოგიერთმა მათგანმა ისეთი "ჯადოსნური" თვისებაც კი შეიძინა, როგორიცაა ნათება ღამით. ზოგიერთ ადგილას დედამიწაზე მოხდა ისე, რომ უკეთ მრავლდებოდნენ ისეთი სოკოები, რომლებიც შეიცავდნენ მეტ სეროტონინის მსგავს ნივთიერებას - ფსილოციბინს და ფსილოცინს. ეს ნივთიერება კი რაც უფრო მეტი შემცველობითაა ორგანიზმში, მით მეტად იწვევს ქემოლუმინესცენციას ანუ ნათებას ღამით (ნათება რეალურად დღისითაც ხდება, მაგრამ მხოლოდ ღამით ჩანს) ქიმიური რეაქციების წყალობით. სოკოების ის ინდივიდები, რომლებიც შეიცავდნენ მეტ ფსილოციბინს და ფსილოცინს მეტად იზიდავდნენ ღამით მწერებს. მწერები და თავის მხრივ ძალიან უწყობდნენ ხელს მათი სპორების გავრცელებას გარშემო მიწებზე. რაც საბოლოოდ გვაძლევდა იმ შედეგს, რომ ბუნებრივი გადარჩევის პროცესში ნაკლებმანათობელი ინდივიდები ბევრად ნაკლებ შთამომავლობას ტოვებდნენ, ვიდრე უკეთ მანათობლები. სოკოების პოპულაციაში დიდი დროის განმავლობაში მძლავრობდა ის გენები, რომელიც განაპირობებდა სოკოს ორგანიზმში მეტი ფსილოციბინის და ფსილოცინის წარმოქმნას და ახალი თაობები სულ უფრო და უფრო მეტ ამ ნივთიერებებს შეიცავდნენ, შესაბამისად უფრო და უფრო უკეთ ანათებდნენ. დღეს იმდენად დახვეწილ და ულამაზეს გარემოს ქმნიან, რომ ბევრი ადამიანი საკუთარი სახლის ინტერიერის გასალამაზებლად იძენს ლუმინესცენციურ ანუ მანათობელ სოკოებს.

შემოგთავაზებთ მათ რამდენიმე ფოტოს:

ავტორი: თორნიკე ფხალაძე