სტატიის პირველ ნაწილში მე წარმოგიდგინეთ უძველესი ქართული საგანძური, რომელიც მიეკუთვნებოდა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე პერიოდს. ამ ნაწილშიც განვაგრძობთ იგივეს წარმოგიდგენთ საგანძურს, რომლის უმეტესობაც თარიღდება და შექმნილია ჩვენს წელთაღრიცხვამდე და წარმოადგენს ისეთივე დიდ ისტორიულ, კულტურულ და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულების განძს, როგორიც აღწერილი იყო წინა ნაწილში. ვიმეორებ, რომ აუცილებელია საქართველოში შესაბამისად დაფინანსდეს არქეოლოგია, ვინაიდან მეცნიერების ეს დარგი ამ ქვეყანაში უაღრესად და გასაოცრად პროდუქტიულია. ახლა კი წარმოგიდგენთ ქართულ საგანძურს, რომელიც ინახება საქართველოს ეროვნულ მუზეუმში. მოგიწოდებთ, რომ საკუთარი თვალით ნახოთ და დაათვალიერებინოთ ეს განძი თქვენს შვილებსაც, ვინაიდან ადამიანს გიყვარს და აფასებ მხოლოდ იმას, რაც იცი. თუ არ ეცოდინებათ რა სიმდიდრის პატრონები არიან როგორც ამ ქვეყნის მოქალაქეები ან თუნდაც როგორც მსოფლიო მოქალაქეები, არც დააფასებენ და არც ეყვარებათ არაფერი:

1) დოქი - მინა, მოხატული და მოოქროვილი. შიდა ქართლი. ხოვლეს აკლდამა. დამზადებულია მე-3 საუკუნეში.

2) დოქი. მინა, მოხატული და მოოქროვილი. შიდა ქართლი. ხოვლე გორა. დამზადებულია მე-3 საუკუნეში.

3) საწერი მოწყობილობა. სახურავი, ოქროს შეჭედილობა, სამელნე და საწერი კალმები. დამზადებულია ოქროსგან დავერცხლისგან მე-3 საუკუნეში. ნაპოვნია მცხეთაში სვეტიცხოვლის ეზოში მდებარე სამარხში.

4) საყურეები. ოქრო, ალმანდინე. აღმოჩენილია მცხეთაში. არმაზისხევის მეექვსე სამარხი. დამზადებულია მე-2 საუკუნეში.

5) ხელადა. დამზადებული მესამე საუკუნეში. შიდა ქართლი. ტახტისძირის სამაროვანი.

6) რიტონი. დამზადებული ძვ.წ. მე-4 საუკუნეში. აღმოჩენილია შიდა ქართლში. ტახტის ძირის სამაროვანში.

7) ეს მინის მძივებია, რომელიც ყაზბეგის განძს მიეკუთვნება. დამზადებულია ძვ.წ. მე-5 საუკუნეში.

8) წალდი. ბრინჯაო. გურია. ხევის განძი. დამზადებული ძვ.წ. მე-8 საუკუნეში.

9) სეგმენტისებური იარაღი. ბრინჯაო, აჭარა. ციხისძირის განძი. დამზადებული ძვ.წ. მე-8 საუკუნეში.

10) ბრტყელი ცული. დამზადებული ძვ.წ. მე-8 საუკუნის კოლხეთში. ბრინჯაო. ლეჩხუმი. ოყურეში (ლაჯობის ძირი)

11) კოლხური ცული. დამზადებული ძვ.წ. მე-8 საუკუნეში. ბრინჯაო. ლეჩხუმი. ოყურეში (ლაჯობის ძირი)

12) კოლხური ცული. ბრინჯაო. დამზადებული ძვ.წ. მე-8 საუკუნეში. აფხაზეთი, ყულანურხვა.

13) კოლხური ცული. ბრინჯაო. ძვ.წ. მე-8 საუკუნე. აღმოჩენილია სამაჩაბლოში. ოჟორაში.

14) კოლხური ცული. ბრინჯაო. ლეჩხუმი. ოყურეში (ლაჯობის ძირი), დამზადებულია ძვ.წ. მე-8 საუკუნეში.

15) კოლხური ცული. ბრინჯაო. ლეჩხუმი, ოყურეში (ლაჯობის ძირი). დამზადებულია ძვ.წ. მე-8 საუკუნეში.

16) რიტონი. ბრინჯაო. ბორჯომის ხეობა. ბორნიღელეს ნამაროვანი. დამზადებულია ძვ.წ. 25-ე საუკუნეში.

17) სამაჯურები. ბრინჯაო. თიანეთი. ორხევის სამაროვანი. დამზადებული მე-12 საუკუნეში.

18)სასმისი. თიხა. ქვემო ქართლი. სიონის სამაროვანი. დამზადებულია ძვ.წ. მე-14 საუკუნეში.

19) ანთროპომორფული ნაყოფიერების ღვთაება. ბრინჯაო. კახეთი, მელაანის სამლოცველო. დამზადებულია ძვ.წ. მე-8 საუკუნეში.

20) ქილა ფრინველის ფიგურებით. აღმოჩენილი შიდა ქართლში. ბებნისის მე-4 ყორღანი. დამზადებული ძვ.წ. მე-15 საუკუნეში.

21) საკიდი. ბრინჯაო. რაჭა, ბრილის სამაროვანი. დამზადებული ძვ.წ. მე-16 საუკუნეში.

22) კოლხური ცული. ბრინჯაო. რაჭა. ბრილის სამაროვანი. დამზადებული ძვ.წ. მე-16 საუკუნეში.

23) კოლხური ცული. ბრინჯაო. რაჭა. ბრილის სამაროვანი. ძვ.წ. მე-16 საუკუნე.

24) შტანდარტი. ბრინჯაო. რაჭა. ბრილის სამაროვანი. ძვ.წ. მე-16 საუკუნე.

25) ცული. ბრინჯაო. შიდა ქართლი, დირბი. დაახლოებით ძვ.წ. მე-12 საუკუნე.

26) საპარადო ცული. ბრინჯაო, იმერეთი, საჩხერე. დაახ. ძვ.წ. 25-ე საუკუნე.

27) კოლხური ცული. ბრინჯაო. იმერეთი, საჩხერე. ძვ.წ. 25-ე საუკუნე.

28) სეკირის ფორმის ცული. ბრინჯაო. ქვემო ქართლი. ბედენის მეთორმეტე ყორღანი. დაახ. ძვ.წ. 22-ე საუკუნე.

ავტორი: თორნიკე ფხალაძე