1991 წელს საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ დამოუკიდებელი რესპუბლიკები და მთლიანად სოციალისტური ბანაკი სრულ ქაოსში აღმოჩნდა, ამას დაემატა შიდა ომები, რომელიც ერთბაშად რამდენიმე ქვეყანაში ერთდროულად გაჩაღდა.

ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკების უმეტესობის ისტორია 90-იანი წლების პირველ ნახევარში ტყუპისცალივით ჰგავს ერთმანეთს და ამ პერიოდს უწოდებენ "შიმშილის", "სიცივის" თუ "სიბნელის" წლებს და ყველა ეპითეტი ზედმიწევნით შეესაბამება იმ დროს....

ქვემოთ გაეცნობით სომხეთს 1992-95 წლებში.

1991 წლის ზაფხულში სომხეთს პირველად გაზის მიწოდება შეუწყდა, თუმცა მაშინ მოსახლეობა პანიკაში არ ჩავარდა, სჯეროდათ, რომ იმდენი ელექტროენერგია ჰქონდათ, რომ თავს გაიტანდენ, მაგრამ მაშინ ვერ ხვდებოდნენ, რომ საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ შეწყდა ეკონომიკური და სატრანსპორტო კავშირები, ერთიანი ენერგოსისტემა, ამას დაეამატა ომიც მთიან ყარაბაღში, რამაც გამოიწვია აზერბაიჯანის მხრიდან ენერგობლოკადა, ამასთანავე მთლიანად შეწყდა სარკინიგზო მიმოსვლაც აფხაზეთში განვითარებული მოვლენების გამო, თურქეთმაც ჩაკეტა საზღვარი და შეწყვიტა ყოველგვარი სახმელეთო თუ საჰაერო მიმოსვლა, ხოლო ფოთის პორტი ფიზიკურად ვერაფრით უზრუნველყოფდა ქვეყნის მოთხოვნას.

მალევე გაჩერდა სომხეთის ატომური ელექტროსადგური მაზუთის და გაზის უქონლობის გამო.კატასტროფა გარდაუვალი იყო.

1992 წლის იანვარში სომხეთში შუქი ჯერ 2 საათით ითიშებოდა, შემდეგ ინტერვალი გაიზარდა 6, 8 და 12 საათამდე, შემდეგ ოფიციალურად გამოცხადდა, რომ შუქი მხოლოდ 1 საათი მოვიდოდა.

მაგრამ ეს ერთი საათიც არ იყო გარანტია, რადგან გამუდმებული ავარიების გამო შუქი კვირაობით არ მოდიოდა.

საყოფაცხოვრებო ტექნიკა გამოუსადეგარი გახდა, გაიზარდა მოთხოვნა ნავთქურებზე და სანთლებზე, თუმცა ნავთიც ძნელი საშოვნი იყო, ერთადერთი შუქს ახალ წელს თუ ჩართავდნენ, ან კორპუსში თუ ვინმე მოკვდებოდა.

1993 წლის ანეკდოტი:"მკვდარს ხომ ვერ გვათხოვებთ ერთი დღით? დენი გვჭირდება"

გაიზარდა მოთხოვნები შეშის ღუმელზე, ისევე როგორც თბილისშიც, ერევანშიც კორპუსის ფანჯრებიდან "პერშინგის რაკეტებივით" იყო გამოშვერილი ღუმელის მილები.ამ პერიოდში მასიურად იჩეხებოდა ტყე.

პარალელურად ზოგიერთმა მოხერხებულმა მოსახლემ "ლევი ხაზების" გამოყვანა დაიწყეს სახლებში, გაჭიმული იყო ათეულობით მეტრი კაბელი, უახლოესი სტრატეგიულ საწარმოდან ან თვით მეტროპოლიტენიდანაც კი, ამის გამო ხშირად იყო ავარიები, რაც ტრანსპორტის მოძრაობასაც აფერხებდა.

"პრესტიჟულად" ითვლებოდა თუ ვინმეს აკუმლიატორი ჰქონდა სახლში და ტელევიზორს ან სხვა ელექტრომოწყობილობებს 12 ვოლტზე ამუშავებდნენ და პატარა შავ-თეთრ ტელევიზორში უყურებდნენ რომელიმე ბრაზილიურ სერიალს.

მძიმე კრიზისი შეიქმნა პურის მხრივ, თითო მოსახლეს დღეში მხოლოდ 200 გრამი ეკუთვნოდა, ამისთვის სპეციალური ტალონები იყო განკუთვნილი, თუმცა პური ფიზიკურად მაინც არ იყო, პურის რიგში დილიდან საღამომდე უნდა მდგარიყავი და ისიც ან შეგხვდებოდა ან არა, გაზრდილი იყო კრიმინალიც, შებინდებულზე ქუჩაში გასვლა ძალზე საშიში იყო.

პრობლემა იყო კომუნიკაციაზეც, ფაქტობრივად არავის სახლში ტელეფონი არ მუშაობდა, სასწრაფოს ან სახანძროს გამოძახება თუ გინდოდათ, სახლმმართველობაში ან ფოსტაში უნდა წასულიყავით.

იმ წლების ქალაქის ტიპიური სურათი: მანქანები არ დადიან, ტრანსპორტი ან არ მოძრაობს, ან თუ გამოჩნდა ისეთი ამბავია ნემსი ვერ ჩავარდება შიგნით, ხალხი უმეტესად ფეხით მოძრაობს, თან გადის კილომეტრებს, ხოლო ქუჩაში დამშეული ძაღლების ჯოგი დაძრწის....

მიუხედავად ამისა, მეზობლები ყოველ საღამოს ერთად იყვნენ, თამაშობდნენ ნარდს, ბანქოს, ერთად სადილობდნენ და უნაწილებდნენ ლუკმას, ჭირში თუ ლხინში ერთმანეთს გვერდში ედგნენ და მიუხედავად გაჭირვებისა, მღეროდნენ და ცეკვავდნენ კიდეც.