ფოტომონაჟი დიდი ხანია გამოიყენება სხვადასხვა მიზნით და მათ შორის, პროპაგანდის საშუალებად. თუმცა, ალბათ ბევრისთვის გასაკვირი შეიძლება იყოს, რომ ამ ხერხის გამოყენება საბჭოთა კავშირში მეორე მსოფლიო ომის დროსაც ხდებოდა, კერძოდ ფაშიზმის წინააღმდეგ პროპაგანდისთვის. ამ სტატიაში ნახავთ რამდენიმე მაგალითს იმისა, თუ როგორ ხდებოდა სამამულო ომის დროს ფოტომონტაჟის გამოყენება.


1. სიყალბე და ორიგინალი

2. საბჭოთა ფოტომონტაჟის კლასიკა.

ეს ფოტო იმთავითვე აჩენს ეჭვს. ტიპიური ხელმოწერა: "გერმანელი ჯარისკაცი თოფს უმიზნებს დედა-შვილს. ქალებს ხშირად უბრძანებდნენ შვილები მჭიდროდ მიეკრათ მკერდზე, რათა ერთი გასროლა საკმარისი ყოფილიყო ორივეს მოსაკლავად"(This Century).

ა) ჯარისკაცის ფორმა არ შეესაბამება ვერმახსა და ესეს-ში გამყენებულ არც ერთ ფორმას.

ბ) ფოტოს მარჯვენა მხარეზე არსებული ობიექტების ჩრდილები მიწაზე ადექვატურად ეცემა (მზე ზენიტშია, ამიტომ დახრილი საგნების ჩრდილები უკეთ ჩანს - მაგ. ნიჩაბი). მარცხენა გვარდზე კი არც ჯარისკაცის და არც ქალის ჩრდილი არ ჩანს. მართალია, ჯარისკაცი მარცხენა ფეხის ჩრდილი შესაძლოა რელიეფით იყოს დაფარული, მარჯვენა ფეხის ჩრდილი ნამდვილ ფოტოზე აუცილებლად უნდა ჩანდეს. ჯარისკაცის სახისა და მისი მარჯვენა მხრის დაჩრდილვთ ჩანს, რომ მზე ფოტოს მარჯვენა უკანა მხრიდან ანათებს. ქალის სახეზე ჩრდილების არარსებობა და ჩრდილები ბავშვის სახეზე, მეტყველებს იმაზე, რომ მზე მათ ფრნტალურად მარჯვნიდან ანათებს. ამგვარა, ქალსა და ბავშვს და ჯარისკაცს შორის მზის განათების სხვაობა 90%-ია!

გ) მარჯვენა ტერფის უკანა ნაწილს ფარავს "ქუსლი", რომელიც ზედმეტად მუქია იმისათვის, რომ ჩრდლი იყოს. ტერფის წინა ნაწილი კი ძალიან მკლეა, თითქოს თითები აქვს მოჭრილი... თუ უკანა ქუსლი ფეხსაცმლის ელემენტია, წინდის გარეშე ამგვარი ფეხსაცმელი, როგორც წესი არ იცმეოდა და ვერც გაძლებდა ფეხზე. განსაკუთრებით ისეთ დაძაბულ მომენტში, როგორიც დახვრეტაა. ამიტომ ქუსლი, აშკარად მონტაჟის დეფექტია, ან მონტაჟისავე მიზეზით "მოჭრილია" წინდა.

დ) თოფის ლულა ქალის თავიდან მნიშვნელოვნად მარჯვნივაა მიმართული, ამიტომ ძნელი დასაჯერებელია, რომ ვითომდა გერმანელი ჯარისკაცი ვითომდა უმიზნებს ქალს. ცხადია, რომ ჯარისკაციც და ბავშვიანი ქალიც ჩამონტაჟებულია საბოლოო ფოტოში.


3. კიდევ ერთი "შედევრი"

ორიგინალური ფოტო ძალიან დაბალი პროპაგანდული ღირებულებისაა.

ამიტომ:

4. პაპი XVI.

ჟურნალ-გაზეთებსა თუ ტელევიზიებში პრაქტიკულად ყოველთვის აშუქებდნენ მარცხენა ფოტოს, უფრო სწორად, ფოტოს მარცხენა მხარეს. ზემოთ აწეული ორი ხელი, სავარაუდოდ რაიმე საეკლესიო რიტუალის ნაწილია.

5. ტყვედ ჩავარდნილი გერმანელი ჯარისკაცი აჩვენებს ფოტოებს, რომლებზე ასახული, როგორ კლავდა და ძალადობდა ხელხზე.

სინამდვილეში ამ ფოტოებზე აღბეჭდილი იყვნენ მკსი შვილები. ფოტოშოპის კვალი კი შეუიარაღებელი თვალისთვისაც აშკარაა.

6. გამქრალი კარლოს ფრანკი

1968 წელს, მას შემდეგ, რაც ფიდელ კასტრომ მხარი დაუჭირა საბჭოთა ჯარების შეყვანას ჩეხოსლოვაკიაში, კარლოს ფრანკი (ფოტოზე შუაში) წაეჩხუბა მას და გაემგზავრა იტალიაში. როგორც ჩანს, ამის გამო იგი ფოტოდანაც გაქრა...

7. გამქრალი ბოთლები

სექტემბერი, 1971. გერმანიის ფედერალური რესპუბლიკის კანცლერი, ვილი ბრანდტი ლეონიდ ბრეჟნევთან შეხვედრაზე. დადიოდა ხმები, რომ მოლაპარაკებებზე ორივე ძალიანმთვრალი იყო. მართალია თუ არა ეს, დღეს ძნელი გასაგებია. მაგრამ გერმანულ პრესაში გამოქვეყნდა ფოტოგრაცია, რომელზეც უკანა ფონზე ჩანს ღვინის ბოთლები, საბჭოთა პრესაში კი იმავე ფოტოზე ბოთლები გამქრალია.

8. ცხადია, სამოყვარული ფოტომონტაჟთან გვაქვს საქმე.

ეს კი ორიგინალია.

9. კიდევ ერთი საბჭოთა ფოტოსიყალბე.

ეს კი ორგინალი ფოტოა. გერმანელი ჯარისკაცები პოლონეთში 1939 წელს, სამხედრო სამზარეულოში.

10. გადაჭრილი ფოტო, რომელსაც უწოდეს "გეტოსა და სიკვდილის ბანაკში ტრანსპორტირება".

ფოტო არაერთხელ იქნა მოყვანილი ებრაელთა მიმართ არაადამიანური მოპყრობისა და გეტოებსა და ბანაკებში დეპორტაციის დამამტკიცებელ საბუთად, ასევე ნაჩვენები იქნა გერმანიის ტელევიზიიტაც.

ეს კი ორიგინალი ფოტო:

ორიგინალი ეკუთვნის რკინიგზის ფედერალურ ადმინისტრაციას. წარწერა "სატვირთო მატარებლები, ლტოლვილებით სავსე, 1946. სავსე სატვირთო მატარებელი მიემართება რურსკის რეგიონში. უკანა ფონზე არის ლიუბეკში მიმავალი ორსართულიანი მატარებელი". ჰამბურგის რკინიგზის ფედერალურიადმინისტრაციია ფოტოარქივები ამტკიცებს, რომ ეს არის გერმანელი ლტოლვილებით სავსე მატარებელი, რომელიც 1946 წელს ჰამბურგში იდგა. ორიგინალი ფოტო გამოფენილია ჰამბურგის რკინიგზის მთავარ სადგურზე.

11. დრეზდენში დაბომბვის მსხვერპლნი. გადაჭრილი ფოტო. ხშირად ასაღებენ ჰოლოკოსტის მსხვერპლთა მსახველ ფოტოს.

დრეზდენში დაბომბვის მსხვერპლნი. ორიგინალი.

12. საბჭოთა გაყალბებული ფოტო საკონცენტრაციო ბანაკიდან.

ეს კი ორიგინალი.

13. 20 აპრილი, 1943 წ. სსრკ ხარკოვისთვის მესამე ბრძოლის შემდეგ. ვალტერ კრუგერი რაინდის ჯვრის გადაცემის ცერემონიალზე.

ეს კი საბჭოთა ფოტომონაჟი.

14. საბჭოთა მედდა ნაცისტების ფონზე. ამ ფოტოს სიყალბე შეუარაღებელი თვალითაც აშკარაა.

ეს კი რიგინალი ფოტო.