ძველი ეგვიპტის ცივილიზაცია კვლავ სავსეა ამოუცნობი საიდუმლოებით. ადამიანები, რომლებმაც ბორბლის გამოგონებამდე ააშენეს ბრწყინვალე პირამიდები და ტაძრები, ნამდვილად გასაოცრები არიან. მაგრამ ეგვიპტური ცივილიზაცია არსაიდან არ გაჩენილა. ხალხი ნილოსის ნაპირებზე მის გამოჩენამდე დიდი ხნით ადრე ცხოვრობდა, მაგრამ ჩვენ ძალიან ცოტა ვიცით ამ უძველესი მოსახლეობის კულტურის შესახებ. ძველი ეგვიპტელების წინამორბედების ცივილიზაციას მერიმდე ერქვა და შედარებით ცოტა ხნის წინ დაიწყეს მისი შესწავლა.




მერიმდის უძველესი ცივილიზაცია ჩვენს წელთაღრიცხვამდე VI ათასწლეულის ბოლოდან IV ათასწლეულის დასაწყისამდე არსებობდა. კულტურამ მიიღო სახელი არქეოლოგიური ადგილიდან, რომელიც იყო მისი აღმოჩენის გასაღები. არქეოლოგმა ჰერმან იუნკერმა ის 1928 წელს აღმოაჩინა ქალაქ ბენისალამთან, რომელიც მდებარეობს კაიროს ჩრდილო-დასავლეთით 50 კილომეტრში.

იუნკერი ამ ადგილას გათხრებს 1939 წლამდე, სანამ ომი დაიწყო. ათი წლის განმავლობაში არქეოლოგმა უზარმაზარი სამუშაო შეასრულა. სამწუხაროდ, მისი ჩანაწერების და ფოტოების უმეტესობა სამუდამოდ დაიკარგა მეორე მსოფლიო ომის ხანძრის დროს. მეცნიერებს ყველაფრის თავიდან დაწყება თითქმის ნახევარი საუკუნის შემდეგ მოუწიათ. გათხრები გაგრძელდა 1977 წელს და გაგრძელდა ხუთი წელი.

მერიმდის ცივილიზაციის სახლი

მერიმდის ცივილიზაცია არის უძველესი ნეოლითური დასახლება ჩრდილოეთ აფრიკაში. ამ ხალხმა ააშენა თავისი პირველი საცხოვრებლები ტოტებითა და ლერწმებიდან, შემდეგ კი ქვისგან. მათი სახლები საკმაოდ დიდი და გუმბათოვანი იყო. დასახლების მცხოვრებთა ძირითადი საქმიანობა მესაქონლეობა და მიწათმოქმედება გახლდათ. ალბათ ყველა თანასწორი იყო თავის საზოგადოებაში, ვინაიდან მეცნიერებს დიფერენციაციის კვალი არ უპოვიათ.

უძველესი კომუნიზმი

ეს იყო ძველი აფრიკული კომუნიზმი: საზოგადოების ყველა ზრდასრულ წევრს ჰქონდა ხმის მიცემის ერთნაირი უფლება და მატერიალური სარგებელი თანაბრად ნაწილდებოდა. სოფლის მეურნეობისა და მეცხოველეობის პროდუქტებს ხანდახან ავსებდა მონადირეებისა და მეთევზეების ნადავლი, რომელიც მათ „საერთო ქოთანში“ მოჰქონდათ. ეს ადამიანები ნადირობდნენ ჰიპოპოტამებზე, ნიანგებზე და კუებზე, ასევე აგროვებდნენ მდინარის მოლუსკებს.

ქვის ნამგლის ფრაგმენტი

მინდვრებიდან შეგროვებული მარცვლეული ინახებოდა მიწაში გათხრილ თიხის დიდ კონტეინერებში. აღსანიშნავია, რომ მერიმდის ცივილიზაციის ხალხი გამოცდილი მეთუნეები იყვნენ. ისინი თიხისგან ამზადებდნენ ჭურჭელს და რთულ ფიგურებს, დანამატების გამოყენების გარეშემ რის შემდეგაც მყარდებოდა ისინი.

გათხრების დროს მეცნიერებმა აღმოაჩინეს მარცვლეულის ჭურჭლის ნაშთები ორ მეტრზე მეტი სიმაღლით, აგრეთვე თასები, დოქები და ადამიანების, ხარების და ფრინველების ფიგურები. არქეოლოგებმა ასევე აღმოაჩინეს სირაქლემას ნაჭუჭისგან დამზადებული სამკაულები, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ ამ ადამიანებისთვს სილამაზის გრძნობა უცხო არ იყო.

კერპის თავი

მერიმდის მხატვრების ყველაზე ცნობილი ქმნილება იყო ტერაკოტასგან დამზადებული კაცის თავი, რომელიც უცნობი ხელოვანის მიერაა გაკეთებული ჩვენს წელთაღრიცხვამდე IV ათასწლეულში. ეს არის ეგვიპტეში ნაპოვნი ადამიანის სახის პირველი გამოსახულება. ეს ალბათ რაღაც კერპის ნაწილი იყო.
თავს აქვს პირი, ცხვირი და თვალები, ხოლო ბოლოში არის ხვრელი, რომელშიც იყო ჩასმული ქინძისთავები, ის ცვლის კისერს. ტერაკოტის თავზე საღებავის კვალია. მას ალბათ ოდესღაც ულვაშები და წვერი ჰქონდა, რაც ადამიანთან ყველაზე მეტად მსგავსებას ანიჭებდა. ასევე გათხრების დროს აღმოაჩინეს ადამიანების სხვა გამოსახულებები, რომელთაგან ზოგიერთი ნიღაბს ჰგავდა.


რა გასაკვირია, დიდი ალბათობით, ეს ხალხი მაშინ უკვე ვაჭრობდა. ზოგიერთი ნიჟარა ატიპიური იყო ამ ტერიტორიისთვის და აშკარად იყო ჩამოტანილი წითელი ზღვის სანაპიროებიდან. სამწუხაროდ, ჯერ არ ვიცით, როგორ მოხდა გაცვლა და ვინ იყვნენ მათი სავაჭრო პარტნიორები.

დაკრძალვა სახლში ან ნაგვის გროვაში

მაგრამ ყველაზე გასაკვირი ის იყო, რომ მერიმდის ცივილიზაციას სასაფლაოები არ ჰქონდა. დიახ, ძველი ეგვიპტელების წინაპრები, რომლებსაც ნამდვილი დაკრძალვის კულტი ჰქონდათ, მიცვალებულებს საკმაოდ ცივად ეპყრობოდნენ. მიცვალებულები დაკრძალეს საკუთარ სახლებში. ამისათვის თიხის იატაკზე ოვალური საფლავი გათხარეს, რომელშიც ცხედარი ჩასვეს ნაყოფის ფორმაში. საფლავებში არ იყო შესაწირავი ან რიტუალური საგნები. გარდაცვლილი უბრალოდ ხვრელში მოათავსეს და მიწით დააფარეს, შემდეგ კი სახლში ისე ცხოვრობდნენ, თითქოს არაფერი მომხდარა. გარდაცვლილი ბავშვების დაკრძალვა კიდევ უფრო მარტივი იყო - მათ უბრალოდ სოფლის გარეთ მდებარე ნაგავსაყრელში აგდებდნენ.



მერიმდის ცივილიზაციის ხალხის თითქმის ყველა ნაშთი იყო დოლიქოცეფალური, ანუ მათი თავის ქალა ჩვეულებრივზე გრძელი იყო მის სიგანესთან მიმართებაში. ეს თვისება ხშირად გვხვდება ჩრდილოეთ აფრიკის ხალხებში. საინტერესოა, რომ ეგვიპტელებმა კარგად იცოდნენ მერიმდის ცივილიზაციის არსებობა. მათ ლეგენდებში ეს იყო პირველი ხალხი, ვინც დასახლდა დედამიწაზე ღმერთების შემდეგ. ეგვიპტური პაპირუსები აღწერს ამ ეპოქას, როგორც ხელოვნებისა და მეცნიერების დაცემის, ასევე პოლიტიკური ქაოსის პერიოდს. უძველესი ცივილიზაციები ინახავს ბევრ საიდუმლოს, რომელიც ჯერ კიდევ არ გვაქვს ამოხსნილი. მაგალითად, ჯერჯერობით უცნობია, რა დგას მაიას ქალაქ პალენკეში "ასტრონავტის" გამოსახულების უკან.