სხვა ნაკლებად ცნობილი ფაქტია- რატომ დასაჯა სტალინმა სიკვდილით მისი ყოფილი მდივანი 22 ივნისი, 18:47 მდივანი სომეხი იყო. მისი სახელი იყო ვარსენიკა (ვარვარა) ჯავადის ასული კასპაროვა (კასპარიანცი). ვარსენიკა წარმოშობით არცახის (მთიანი ყარაბაღის) უძველესი სომხური ქალაქ შუშადან იყო. დაიბადა 1888 წელს. ვარვარა ეგრეთ წოდებული ბოლშევიკების ძველი გვარდიის ერთერთი წარმომადგენელი. თექვსმეტი წლიდან მონაწილეობდა რევოლუციურ მოძრაობაში. 1910-იან წლებში ვარსენიკა ემიგრაციაში ცხოვრობდა ევროპაში, სადაც თავად ლენინს ხვდებოდა და მასთან ერთად ბევრს მუშაობდა. მისი ქმარი იყო თავად ვლადისლავ მინასეს ძე კასპაროვი (კასპარიანცი) - ცნობილი სომეხი ძველი ბოლშევიკი, რუსეთის ცენტრალური კომიტეტის საგარეო ბიუროს წევრი. რევოლუციის დროს ვარსენიკა საბჭოთა რუსეთს დაუბრუნდა. მან დაიწყო მუშაობა მაშინდელ ნაკლებად ცნობილი სტალინის მდივნად. იგი ასევე მსახურობდა საერთაშორისო ქალთა ფილიალის აღმასრულებელ კომიტეტში. ის პასუხისმგებელი იყო წითელ არმიაში პოლიტიკურ მუშაობაზე. მისი უშუალო ლიდერი ერთ დროს იყო თავად ცნობილი სომეხი რევოლუციონერი, კომისარი სტეპან შაუმიანი. 1920-იან წლებში ჩვენი გმირი უკიდურესად მშვიდად ცხოვრობდა და არასოდეს მონაწილეობდა შიდაპარტიულ ბრძოლაში. თუმცა, 1928 წელს იოსებ სტალინმა ის დაადანაშაულა ტროცკიზმში. ვარსენიკა მაშინ დააკავეს. ციხეში და გადასახლებაში თითქმის 8 წელი გაატარა, რის შემდეგაც გაათავისუფლეს. თუმცა, დიდხანს არა. უკვე 1937 წელს იგი კვლავ დააკავეს და გაასამართლეს. მას ათი წელი მიუსაჯეს ტერორიზმის ბრალდებით და ბანაკშ ი გადაასახლეს. თუმცა ვარსენიკას ამბავი ამით არ დასრულებულა. 1941 წლის სექტემბერში იგი კვლავ გაასამართლეს. ამჯერად მას სიკვდილი მიუსაჯეს, სააღსრულებო დოკუმენტზე სტალინის პირადი ხელმოწერით. განაჩენი აღსრულდა ორელის მახლობლად შორეულ ტყეში, 1941 წლის 11 სექტემბრის დილით. არსებობს ვერსია, რომ სტალინმა თავისი ყოფილი მდივანი დასაჯა სხვა მიზეზით. არა იმიტომ, რომ მას უყვარდა ყველა ძველი ბოლშევიკის კედელთან მიყენება, არამედ, იმიტომ, რომ ვარსენიკ კასპარიანცმა, იგივე ვარვარა კასპაროვამ, ძალიან ბევრი იცოდა. მათ შორის ახალგაზრდა სტალინის საქმეებზეც. მაგალითად, რომ ახალგაზრდობაში ის იყო მეფის რუსეთის საიდუმლო პოლიციის აგენტი და უღალატა სხვა რევოლუციონერებს. გერმანელები უკვე 1941 წლის სექტემბერში მიიწევდნენ ორელისკენ, სადაც ვარვარა ციხეში იჯდა. რა თქმა უნდა, სტალინს არ შეეძლო ეპოქის ასეთი ღირებული მოწმობა მტრის ხელში ჩაგდება და ამიტომ დახვრიტა. არსებობს თანამედროვეთა მოგონებები, სადაც ამბობდნენ, რომ სტალინმა უთხრა კასპაროვას უარი ეთქვს მის მიმართ ნათქვამ სიტყვებზე და მაშინ შეიწყალებდა. ამის საპასუხოდ, კასპაროვა გაბრაზებული ყვიროდა: "დიახ, უშიშროების აგენტი იყო, ზუსტად ვიცი, ჩემს სიტყვებს ცხოვრებაში აღარასოდეს უარვყოფ". 358 1-ს არ მოსწონს
|