დებატები იმის შესახებ, შეიძლება თუ არა ტოფუს ყველი ეწოდოს, დიდი ხანია მიმდინარეობს. მართლაც, აქვს თუ არა უფლება კერძს, რომელიც გრამ რძესაც არ შეიცავს, მიეკუთვნოს ფერმენტირებული რძის პროდუქტების კეთილშობილ საძმოს? ამ საკითხის განხილვას არ ვეცდებით, არამედ გიამბობთ, როგორ გაჩნდა ტოფუ და რატომ უყვართ ასე ძალიან გურმანებს მთელ მსოფლიოში.

ტოფუს ისტორია ძალიან ძველია: პირველად მომზადდა დიდი ხნის წინ, დაახლოებით 2 ათასი წლის წინ ჩინეთში ხანის დინასტიის დროს. ლეგენდის თანახმად, ეს ყველი შემთხვევით გამოიგონეს სოიოს კერძის ზღვის მარილთან შერევით, რამაც გამოიწვია მასის მოხაჭოება. ამ პროდუქტის ავტორობას მიაკუთვნებენ პრინც ლიუ ანიუს, მაგრამ დანამდვილებით რაიმეს თქმა ძნელია.

ზოგადად, ციურ იმპერიაში დიდი ხანია მიღებულია ყველა სახის მიღწევის მინიჭება მონარქებსა და მათი ოჯახის წევრებზე, ამიტომ იმპერატორის ნათესავს შეიძლება კავშირი სულ არ ჰქონდეს. მეცნიერები თვლიან, რომ ჩინელებმა რძიანი ყველის მომზადების ტექნოლოგია ჩრდილოელი მეზობლების, მონღოლებისგან ისწავლეს და უბრალოდ გადაწყვიტეს მისი გამოცდა სოიოს მასაზე.

ჩინეთში ტოფუ არ არის მხოლოდ პოპულარული საკვები, არამედ რიტუალური კერძი. როგორც ჩვენთან არის მიღებული წანდილის ჭამა მიცვალებულთა მოსახსენებელ დღეებში, იქ ჭამენ ტოფუს. ეს რბილი მცენარეული ყველი აირჩიეს იმიტომ, რომ ლეგენდის თანახმად მიცვალებულთა სულებს ყბები არ აქვთ და მხოლოდ რაღაც რბილის ღეჭვა შეუძლიათ.

დღეს ტოფუ წმინდა სოიოს პროდუქტად აღარ შეიძლება ჩაითვალოს. იგი მზადდება არაქისის, მუხუდოს, ნუშის და ქათმის კვერცხისგანაც. შემადგენლობის და მომზადების ტექნოლოგიის განსხვავებების მიუხედავად ამ პროდუქტებს მაინც ტოფუს უწოდებენ და უცნობია, რის საფუძველზე ენიჭება საკვებს ეს ამაყი უძველესი სახელი.

როგორ მზადდება ტოფუ?

შეიძლება უცნაურად მოგეჩვენოთ, მაგრამ ტოფუ მისი კლასიკური ინტერპრეტაციით რძისგან მზადდება. მართალია, რძე ცხოველური წარმოშობის არ არის, არამედ მცენარეული – სოიო. სითხე ყველად გადაიქცევა კოაგულაციის პროცესით, რაც შეიძლება გამოწვეული იყოს რამდენიმე გზით.

გამოიყენება სამი სახის კოაგულანტი: მარილიანი, მჟავე და ფერმენტული. ამის გამო ტოფუს შეიძლება ჰქონდეს განსხვავებული გემო, გარეგნობა და არომატი. ყველა განსხვავების მიუხედავად, ტოფუ რბილი პროდუქტია ღია ფერით, თეთრიდან კრემისფრამდე. ყველის უმეტესობა გამოირჩევა ლობიოს გემოთი.

როგორც ვხედავთ, რამდენიმე მიზეზი არსებობს, რატომ უნდა ვუწოდოთ ტოფუს ყველი. იმის მიუხედავად, რომ რძე არც ერთ რეცეპტში არ გამოიყენება, რძის და სოიოს ყველის მომზადების ტექნოლოგია ძალიან ჰგავს, გარეგნულად უფრო მეტად.

ტოფუს სარგებელი და ზიანი

ტოფუს მთელ მსოფლიოში ბევრი თაყვანისმცემელი ჰყავს, არა მხოლოდ აზიის ქვეყნებში. ვეგანები და ჯანსაღი ცხოვრების მიმდევრები განსაკუთრებით აფასებენ. პროდუქტი მართლაც ძალიან სასარგებლოა. მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ მისი რეგულარული მოხმარება ამცირებს გულ–სისხლძარღვთა დაავადებების განვითარების რისკს.

ტოფუ ხელს უწყობს ქოლესტერინის დონის დარეგულირებას, ვინაიდან შეუძლია შეცვალოს ცხოველური ცილები ადამიანის რაციონში. მასში შემავალი ნივთიერებები, გენისტეინი და იზოფლავონი, ძლიერ ანტიოქსიდანტებად ითვლება და თეორიულად შეუძლია დაიცვას უჯრედები კიბოს უჯრედებად გადაგვარებისგან.

ტოფუ ასაკოვანი ქალისთვის განსაკუთრებით რეკომენდებულია. სოიოს იზოფლავონი ხელს უშლის ძვლოვანი მასის დაკარგვას და ზრდის ძვლების სიმკვრივეს მენოპაუზის დროს. 2017 წელს დაადგინეს, რომ სოიოს ყველი ალცჰაიმერის დაავადების მქონე ხალხისთვის შესანიშნავია. ტოფუს ლეციტინი ხელს უწყობს ორგანიზმში ფოსფოლიპიდების და ფოსფატიდური მჟავის გამომუშავებას, რაც ეხმარება ნერვულ სისტემას დაავადებასთან ბრძოლაში.

სამწუხაროდ, ტოფუს ნაკლოვანებებიც აქვს და არა ერთი. პირველ რიგში, აღსანიშნავია, რომ სოიო, რომლისგანაც ყველაზე ხშირად მზადდება ყველი, ყოველთვის გენმოდიფიცირებულია. სოიოს მწარმოებლები სინდისის ქენჯნის გარეშე სოიოს ამუშავებენ ჰექსანით, ქიმიკატით, რომელიც პარკოსნიდან ზეთის ამოღებას ხელს უწყობს. თუ გმო–ს შემცველ საკვებს ან საეჭვო ნაერთების შემცველ საკვებს თავს არიდებთ, მაშინ ტოფუ თქვენთვის ნამდვილად არ არის.

ენდოკრინოლოგები არ ურჩევენ მამაკაცებს ტოფუს დიდი რაოდენობით მიღებას, განსაკუთრებით 40 წლის შემდეგ. სოიო შეიცავს ფიტოესტროგენებს, რომელსაც შეუძლია მოახდინოს ფემინიზებული ეფექტი ორგანიზმზე, განსაკუთრებით იმ პერიოდში, როდესაც ორგანიზმი მამრობით ჰორმონებს დიდი რაოდენობით აღარ გამოიმუშავებს. ტოფუს მოყვარულებს აქვთ გინეკომასტიის მიღების შანსი, თუმცა თქვენ შეიძლება არ დაგემართოთ.

რა მზადდება ტოფუსგან?

ტოფუ ითვლება მრავალმხრივ საკვებად, რომელიც როგორც დამოუკიდებლად, ასევე სხვა ინგრედიენტებთან კომბინაციაში შეგიძლიათ მიირთვათ. ეს ყველი ხშირად გვხვდება სხვადასხვა დიეტურ სალათაში, მაგალითად, კინოასთან, კომბოსტოსთან ან ისპანახთან ერთად. იაპონიაში, ჩინეთსა და კორეაში ტოფუს წვავენ, ბოლავენ და ამწნილებენ. სუსტი გემოს გამო სოიოს ყველს შეგიძლიათ მიანიჭოთ სხვადასხვა არომატი სანელებლებით, მათ შორის ძალიან დახვეწილი.

დაუმატეთ ტოფუს ხახვი, ნიორი ან აჯიკა და ამ პროდუქტის შესახებ ბევრ რამეს გაიგებთ! არ გინდა? მაშინ სცადეთ ტკბილი ტოფუ დესერტის სახით, მურაბის, ქიშმიშის ან უბრალოდ შაქრის დამატებით. მისგან მზადდება ყველის ბლინები, სენდვიჩის პასტა და პელმენის ან გირცის ვეგეტარიანული შიგთავსი სხვადასხვა გემოთი.