ეგვიპტის დედოფლის ნეფერტიტისა და ფარაონ ამენჰოტეპის სიყვარულის ისტორია, რომელიც სამ ათას წელზე მეტით თარიღდება, შთამომავლების მეხსიერებაში დღემდე ცოცხლობს. და ის, როგორც ნებისმიერი სიყვარული, აღსავსე იყო აღვირახსნილი ვნებით და შიშით. ასევე იყო სასიყვარულო სამკუთხედი, ცივსისხლიანი ღალატი და ტკბილი შურისძიება.
1. ნეფერტიტის წარმოშობის საიდუმლო
ერთ-ერთი ლეგენდა, რომელიც დღემდე შემორჩენილია ეგვიპტის დედოფლის, ნეფერტიტის არაჩვეულებრივი სილამაზის, სიბრძნისა და საქმის შესახებ, ფარაონ ამენჰოტეპ IV-ის მეუღლის შესახებ, ამბობს, რომ იგი დაიბადა მესოპოტამიაში, მეფე ტაშრუტის ოჯახში. ეგვიპტის მომავალი მმართველის დაბადების სავარაუდო თარიღად ძვ.წ 1370 წლით თარიღდება. სავარაუდოა, რომ ნეფერტიტის ნამდვილი სახელია ტადუჰეპა. გოგონა დაბადებიდან ჭეშმარიტად არამიწიერი სილამაზით გამოირჩეოდა და 13 წლის ასაკში ფარაონ ამენჰოტეპ III-ისთვის საჩუქრად ეგვიპტეში გაგზავნეს, დინასტიური კავშირების გასამყარებლად.
სხვა ლეგენდის თანახმად, სავსებით სავარაუდოა, რომ ნეფერტიტის ნამდვილი მამა თავად ამენჰოტეპ III იყო, ხოლო გოგონას დედა მისი ჰარამხანის ხარჭა იყო, რომელშიც მოგვიანებით გაიზარდა ლამაზმანი. არსებობს კიდევ რამდენიმე მცირე ვერსია, მაგრამ, სამწუხაროდ, არცერთ მათგანს არ აქვს საკმარისი ისტორიული მტკიცებულება.
უმეტეს შემთხვევაში, თუმცა პირობითად, მაინც მიაჩნიათ, რომ ახალგაზრდა ლამაზმანის პირველი ქმარი იყო მოხუცი ფარაონი ამენჰოტეპ III. ცამეტი წლის ასაკიდან ნეფერტიტი ჰარამხანაში ხარჭად ცხოვრობდა. და როდესაც მმართველი გარდაიცვალა, მისი ყველა ცოლის სიკვდილი იყო მოსალოდნელი, რადგან ეგვიპტის მრავალსაუკუნოვანი ტრადიციების კანონების თანახმად, გარდაცვლილთან ერთად კრძალავდნენ ფარაონის ხარჭებიც.
2. ფარაონის საყვარელი ცოლი
ახალგაზრდა ნეფერტიტი გადაარჩენს შემთხვევით: საბედისწერო გაცნობა მმართველის ვაჟთან, ამენჰოტეპ IV-სთან (მოგვიანებით მას ეხნატენის სახელით გახდება ცნობილი), რაც რადიკალურად ცვლის გოგონას ბედს. მამის ხარჭის არაჩვეულებრივი სილამაზითა და გონებით მოხიბლული, ნეფერტიტიზე დაქორწინდა. და ნაცვლად მტკივნეული სიკვდილისა, რომელსაც დაექვემდებარა გარდაცვლილი მმართველის ჰარემის ყველა მკვიდრი, ნეფერტიტი მოულოდნელად ხდება ეგვიპტის ახალი მმართველის, ამენჰოტეპ IV-ის "მთავარი ცოლი". გოგონა მართლაც განსაცვიფრებლად ლამაზი იყო და ტყუილად არ ითვლებოდა ის თავად სილამაზის ქალღმერთის ქალიშვილად.
მალე ძლიერი გრძნობები გაჩნდა ფარაონსა და "მთავარ ცოლს" შორის. იმისდა მიუხედავად, რომ ეგვიპტის მმართველს ჰქონდა გამხდარი სხეული, არამიმზიდველი სახე და აუტანელი ხასიათი, რომელშიც მთავარი ნიშნები იყო ფეთქებადი ხასიათი, კაპრიზულობა და სიბრაზე, ნეფერტიტს იგი მთელი სულით შეუყვარდა. და უნდა აღინიშნოს, რომ ეს სიყვარული, რა თქმა უნდა, ორმხრივი იყო. მალე ამენჰოტეპმა მიატოვა თავისი მრავალრიცხოვანი ცოლები და აამაღლა ერთი და ერთადერთი და გამოაცხადა იგი "დიდ სამეფო ცოლად".
მათი დიდი სიყვარულის შეფასება შეიძლება მრავალი ფრესკებით, ქანდაკებებითა და ბარელიეფებით. ყველგან ახალგაზრდა ქალი და მისი ქმარი ბედნიერებით განათებულნი არიან გამოსახული: ბაღში, ტახტზე, ლოცულობენ მზის ახალ მარტოხელა ღმერთთან - რასთან, რომელმაც ამენჰოტეპის ბრძანებით შეცვალა ყველა წინა ეგვიპტური ღმერთი.
3. ეგვიპტის ახალი რელიგია
ახალგაზრდა 16 წლის ცოლმა პირველივე დღიდან მიიღო გონივრული გადაწყვეტილება, რომ არ შეეწინააღმდეგებოდა ქმრის ამბიციებს, არამედ მხარს უჭერდა. ტახტზე ასულმა ამენჰოტეპ IV-მ გამოაცხადა ახალი რელიგიის ეპოქა, რომლის მიხედვითაც ატენმა, მზის განმასახიერებელი ერთადერთი ღმერთი, შეცვალა მრავალი ღმერთი. გარკვეული პერიოდის შემდეგ, ახენატენმა და ნეფერტიტიმ, შექმნეს ღმერთის ატენის კულტი, დაიწყეს საკუთარი თავის ღმერთებად მიჩნევა დედამიწაზე. სახელი ნეფერტიტი ინტერპრეტირებული იყო, როგორც ლამაზი ქალი მოსვლა. მან განასახიერა შემოქმედების ქალი ელემენტი, ხოლო ეხნატენი ყოფიერების მამრობითი ელემენტი; ერთად ისინი ითვლებოდნენ ძალიან მნიშვნელოვან კომპონენტებად მზის ღმერთის კულტისთვის. ფარაონმა თავი ატენის შვილად გამოაცხადა და უბრძანა მისთვის დაეძახათ ეხნატენი, რითაც ხაზი გაუსვა მის ღვთაებრივ წარმოშობას. ყველა მცდელობაში მმართველს მხარს უჭერდა მისი ახალგაზრდა ცოლი, რამაც მნიშვნელოვანი პრივილეგიები მოუტანა ნეფერტიტს - ფარაონმა ცოლი თანამმართველად გამოაცხადა. ძალაუფლების მიღების შემდეგ, ეგვიპტის მმართველის ცოლი არ გახდა ძალაუფლების მეორე ფიგურა. იგი არ იჯდა სასახლის პალატებში, ქმართან ერთად იღებდა სხვა სახელმწიფოების ელჩებს და დიდი პირებს, დადიოდა მასთან სხვადასხვა ცერემონიებზე და პირადად ატარებდა ღონისძიებებს, რომლებიც ადიდებდნენ ახალ ღმერთს.
12 წლიანი ერთობლივი მმართველობის შემდეგ ფარაონ ეხნატონს უზარმაზარი ძალაუფლება ჰქონდა, მისი იმპერია უფრო ძლიერი გახდა, ვიდრე ოდესმე იყო. ერთმა რამ დაჩრდილა ეხნატონისა და ნეფერტიტის ბედნიერი კავშირი; ქალი რეგულარულად აჩენდა შვილებს ფარაონისთვის, შეეძინა ექვსი ქალიშვილი, მაგრამ ფარაონს არ ჰყავდა ტახტის მემკვიდრე ვაჟი.
4. ღალატი
მმართველის დედისა და მისი სამი ქალიშვილის გარდაცვალების შემდეგ, ეხნატონმა დაკარგა ინტერესი ნეფერტიტის მიმართ. ფარაონის შვილების სიკვდილი აშკარად ცუდ ნიშნად ითვლებოდა და ატენის კულტი საფრთხის ქვეშ იყო. ახლა მმართველმა დაიწყო ბრაზი იმ ვაჟის შესახებ, რომელიც მისმა მეუღლემ ვერ გააჩინა. ეხნატენი საკუთარ ოჯახს მოშორდა და მზერა ჰარამხანის ლამაზმანებისკენ გადაიტანა. და როდესაც ახალი დედაქალაქი ახეტატენი საბოლოოდ აშენდა, ის იქ მარტო გადავიდა საცხოვრებლად, ცოლი კი ძველ თებეში დატოვა. მმართველმა წყვილმა ამ ზღაპრული ქალაქის მშენებლობა მხოლოდ მას შემდეგ მოიფიქრა, რაც დაქორწინდნენ. ათ წელზე ცოტა მეტი ხნის განმავლობაში ქალაქი აშენდა. ცხელ ქვიშაზე აღმართული იყო მდიდრული სასახლეები მოზაიკის იატაკით, საცურაო აუზები სუფთა წყლით, პალმის კორომები და ფართო ტროტუარები. ქალაქი ერთად დაგეგმეს, მაგრამ ფარაონი ახალ დედაქალაქში მარტო გადავიდა. აუტანელმა შეურაცხყოფამ დედოფალ ნეფერტიტის სული დაწვა, მაგრამ ვერაფერი მოახერხა და დათანხმდა.
5. ფარაონის მეორე ცოლი
ჰარამხანის ხარჭებს შორის განსაკუთრებული სილამაზით გამოირჩეოდა სამეფო ოჯახის გოგონა კია. საკმაოდ ასაკოვანმა ფარაონმა ის აირჩია. კიამ საბოლოოდ გააჩინა დიდი ხნის ნანატრი ვაჟი და მმართველის ბედნიერებას საზღვარი არ ჰქონდა. მან ფაქტობრივად აავსო თავისი ახალი ცოლი საჩუქრებითა და პატივით. თუმცა, მან ვერ გაბედა კიას "მთავარ ცოლად" გამოცხადება, სანამ ნეფერტიტი ცოცხალი იყო. მაგრამ აქაც მზაკვარი ფარაონი ეძებდა გამოსავალს: მან მიანიჭა "უმცროსი ფარაონის" ტიტული თავის ახალ საყვარელს, დააყენა იგი ტახტზე და თავზე დაადგა უმაღლესი ძალაუფლების გვირგვინი - ტიარა წმინდა გველის გამოსახულებით.
კიას იმის დრო არ ჰქონია, რომ ესარგებლა სამეფო ძალაუფლებით, ახალგაზრდა ქალი მალე გარდაიცვალა გაურკვეველი მიზეზების გამო. ფარაონს განსაკუთრებით არ აწუხებდა მისი სიკვდილი, რადგან იმ დროისთვის მან უკვე დაიიწყო გაციება მის მიმართაც. მეორე ცოლი არ იყო მისთვის ისეთი ერთგული და ნიჭიერი თანააშემწე სახელმწიფო საქმეებში, როგორიც ნეფერტიტი იყო. ნეფერტიტის გარეშე ახალ დედაქალაქში თავი მარტოსულად იგრძნო. ბოლოს, ვერ მოითმინა, გაუგზავნა ესკორტი მის მოსაყვანად. თუმცა მიტოვებულმა დედოფალმა მოღალატე ქმარს ღალატი არ აპატია და მისი ნახვა არ ინება.
6. ქალიშვილის შურისძიება დედის გამო
ნეფერტიტიმ მალევე გადასცა "დიდი სამეფო ცოლის" ტიტული თავის ქალიშვილ მერიტატონს, რომელსაც თავად ასწავლიდა ყველა იმ დახვეწილ ხრიკებს, რაც მის ქმარს მოსწონდა. ნუ გაგიკვირდებათ, იმ დროს ნათესაური ქორწინება ნორმა იყო. ფარაონმა ცოლად შეირთო თავისი უფროსი ქალიშვილი, რომელმაც მას გაუჩინა შვილიშვილიც და ქალიშვილიც. ამგვარმა ქორწინებამ, როგორც ცნობილია, საბოლოო ჯამში ეგვიპტის სამეფო დინასტიის გადაგვარება გამოიწვია.
მერიტატენმა, როგორც ფარაონის მესამე ცოლმა, სრული შური იძია დედის დარღვეული გრძნობებისთვის, ბრძანა, წაეშალა კიას სახელი ყველაფრისგან, რაც საუკუნეების მანძილზე გადარჩებოდა: ქვის სტელები, ბარელიეფები, სასახლის კედლები. ახლა კი დანამდვილებით ცნობილია, რომ ფარაონ ახენატონის მეფობის მეჩვიდმეტე წელს, კიას მეორე ცოლის სახელი მის სახელთან არსად აღარ ჩანდა.
ეს ბევრად მეტი იყო ვიდრე შურისძიება, რადგან ძველი ეგვიპტელისთვის სახელის დაკარგვა ყველაზე საშინელი სასჯელი იყო. ამის გარეშე მარადიული შემდგომი სიცოცხლე შეუძლებელი იყო და ამიტომ ითვლებოდა, რომ მისი დაკარგვის შემდეგ ადამიანი დავიწყებაში ჩაიძირა.
7. ტუტანხამონი
მას შემდეგ, რაც ეხნატონი და ნეფერტიტი გარდაიცვალა, მზის ღმერთის ატონის კულტმა საბოლოოდ დაკარგა აქტუალობა. ფარაონ მერიტატენის უფროსი ქალიშვილისა და მესამე ცოლის გარდაცვალების შემდეგ მეფობა ეხნატენის ერთადერთ ვაჟს, ტუტუნკატონს გადაეცა. მიუხედავად მცირე ასაკისა, ის ტახტზე ავიდა და ისტორიაში ტუტანხამონის სახელით შევიდა. დროთა განმავლობაში ახალმა მეფემ ეგვიპტის რელიგია წინა კანონებს დაუბრუნა – ტაძრები ხელახლა გაიხსნება სხვა ღმერთების თაყვანისმცემლად და მამა ახენატენ-ამენჰოტეპ IV- ერეტიკოსად გამოაცხადს. ამრიგად, ფარაონის ტანჯულმა შვილმა შეურაცხყო მამის სახელი, რომელიც თავს ღვთაებად წარმოიდგენდა.
8. ეგვიპტის დედოფლის უცნობი სამარხი
საინტერესოა, რომ გავლენიანი დედოფლის ნამდვილი სამარხი, ქმრისგან განსხვავებით, ჯერ არ არის ნაპოვნი. უკვე რამდენიმე ათეული წელია, არქეოლოგები დროდადრო ხმამაღალ განცხადებებს აკეთებენ, რომ ფარაონის პირველი ცოლის საფლავი აღმოაჩინეს. თუმცა, აღმოჩენების საფუძვლიანი გამოკვლევა და ანალიზი არ ადასტურებს ამ ფაქტების სანდოობას.
რამდენიმე წლის წინ ეგვიპტოლოგმა კარლ ნიკოლას რივზმა დარწმუნებით განაცხადა, რომ სარკოფაგი ნეფერტიტის ნაშთებით მდებარეობდა ტუტანხამონის სამარხში მდებარე საიდუმლო ოთახში. მაგრამ საქმე უფრო წინ არ წასულა, ვიდრე დისკუსია იმის შესახებ, უნდა დაიშალა თუ არა ნეფერტიტის შესაძლო საფლავი.
სამ ათასწლეულზე მეტია, შთამომავლები მსჯელობენ ეგვიპტის მშვენიერი მმართველის ნეფერტიტის გარეგნობაზე გადარჩენილი ბიუსტიდან, რომელიც აღმოაჩინეს ძველი ეგვიპტის ქალაქ ახეტატენის არქეოლოგიური გათხრების დროს. ახლა დედოფლის ბიუსტი ინახება ბერლინის ახალი მუზეუმის კედლებში.
