თავბრუდამხვევი არომატების იდუმალი და ტკბილი სამყარო ყოველტვის მიმზიდველი იყო. სხვადასხვა სურნელების გატაცებამ რომის იმპერიაც მოიცვა. რომაელები სწრაფად გაეცნენ ელინურ კულტურას და გააგრძელეს თავიანთი ტრადიციები, მათ მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანეს პარფიუმერიის განვითარებაში, დაამყარეს სავაჭრო გზები ხმელეთზე და საზღვაო არაბეთთან, ინდოეთთან და აფრიკასთან, სწორედ იქიდან მიეწოდებოდათ ნედლეული სუნამოების შესაქმნელად.

ყველა იყენებდა სუნამოს, ახალგაზრდებიც და მოხუცებიც. ისინი იყენებდნენ სუნამოებს როგორც სოციალურ ცხოვრებაში, ასევე რიტუალებში; განსაკუთრებით უყვარდათ ვარდი, საკმეველი, კოსტუსი, ბენზოინი, ქარვა, მუშკი და სხვა არომატული ნივთიერებები. ირგვლივ ყველაფერი სურნელოვანი იყო - არა მარტო სხეული და ტანსაცმელი, თმა და ფეხსაცმელი, არამედ ოთახებში საკმეველიც იწვოდა, საკვებში კი არომატულ სანელებლებს იყენებდნენ.
რომაელები ავეჯის გასარეცხად სურნელოვან წყალს იყენებდნენ და საწოლებზე სურნელოვან ბალახს ყრიდნენ ან საკმეველში ასველებდნენ. იქამდე მიაღწიეს, რომ იმპერატორის ბრძანებით, მოგზაურობის დროს, დაიწყეს საკმევლის ასხმა დედაქალაქის მტვრიან ქუჩებში, რათა იმპერატორის ცხვირს მარადიული ქალაქის ნაგავსაყრელის ცუდი სუნი არ მისვლოდა.

რომაული ფლაკონები პარფიუმერიისთვის

რომაელებმა ბევრი რამ იცოდნენ არომატული ნივთიერებების სამკურნალო ეფექტის შესახებ. მათ მთელი ტრაქტატები მიუძღვნეს. რომაელებმა აღმოაჩინეს არომატების სასარგებლო გავლენა აზროვნებაზე, გრძნობებზე და გადაწყვეტილების მიღების უნარზე. რომაელ ლეგიონერებთან სამხედრო კამპანიების დროს დიოსკორიდმა (ახ. წ. I საუკუნეში) გააფართოვა თავისი ცოდნა მედიცინის სფეროში, შემდგომში დაწერა ნაშრომი "მედიცინის არსი" (5 ტომად).
პირველი ტომი მიეძღვნა ეთერზეთებით მკურნალობას და ეწოდა „საკმეველი, მცენარეული ზეთები, მალამოები და ხეები“. ყველა მათ შორის, რაც ჩამოთვალა, განსაკუთრებული ადგილი დაუთმო თეთრ შროშანას, ნარცისს, ვარდს, კარდამონს, სანდლის ხეს, ირისს, აგრეთვე ცხოველური წარმოშობის ნივთიერებებს - მუშკს, ცივეტს, კასტორუმს და ზოგიერთ ფისს.

რომაელებმა დაიწყეს საკუთარი მალამოების, სურნელოვანი წყლების, ფხვნილების, ტუჩსაცხების და მალამოების მომზადება. ვარაუდობენ, რომ რომაელებს ჰქონდათ დისტილაციის მსგავსი ტექნიკა. ბევრი ბერძენი ექიმიც მსახურობდა რომაულ ჯარში და იყენებდა ცოდნას არომატული და სამკურნალო მცენარეების შესახებ. გალენი იყო იმპერატორ მარკუს ავრელიუსის პირადი ექიმი. მან დაწერა მრავალი ნაშრომი მედიცინის შესახებ, რაც საფუძველი გახდა იმ და შემდგომი დროის მრავალი მეცნიერისთვის და გავრცელდა მთელ მსოფლიოში. მის მიერ გამოგონილმა ორიგინალურმა კრემმა აღნიშნა კოსმეტოლოგიის დასაწყისი.
მაგრამ ყველაზე საინტერესო, რაც რომის იმპერიის დროს მოხდა, არის ის, რომ რომმა პირველმა გამოიყენა შუშის ბოთლები პარფიუმერიაში, შეცვალა თიხის დოქები. ამ ბოთლმა თავისი დანიშნულება დღემდე შეინარჩუნა.
რომის მაცხოვრებლები აწყობდნენ სურნელოვან დღესასწაულებს - სხეულის თითოეული ნაწილი სურნელოვანი იყო თავისი განსაკუთრებული არომატით, დამახასიათებელი მხოლოდ სხეულის ამ ნაწილისთვის - პიტნა ხელებისთვის, პალმის ზეთი ლოყებისთვის და მკერდისთვის, მარჟორამი წარბებისთვის და თმისთვის.
რომის იმპერატორი ნერონი განსაკუთრებით უყვარდა დღესასწაულებზე სურნელები. დარბაზის ჭერი, რომელშიც სტუმრები იყვნენ, საოცარ არომატს გამოსცემდა დამალული მილებით, ხოლო კედლის პანელებიდან სტუმრებს დროდადრო ვარდის ფურცლებს ასხურებდნენ. იყო შემთხვევები, როცა ერთ-ერთი სტუმარი უბრალოდ იგუდებოდა ამ არომატებით.
სუნამოების და, კერძოდ, ვარდების, როგორც დეკორაციის ბოროტად გამოყენებამ უკიდურეს ზღვარს მიაღწია. მაგალითად, ციცერონის მიერ კორუფციაში ბრალდებული ვერესი, რომში მოძრაობდა საკაცით, რომლის ლეიბები და ბალიშები ახალი ვარდის ფურცლებით იყო გატენილი, თავად კი ამ ყვავილების გირლანდებით იყო მორთული.
ვარდები დიდი რაოდენობით ნადგურდებოდა. ისინი ამშვენებდნენ რომაელთა სადილის დღესასწაულებს, თითოეული სტუმარი იწონებდა თავს ვარდების გვირგვინით, არამედ მიწოდებული საკვები ვარდებით იყო მორთული, ასევე მონები, ჭურჭელი, იატაკიც კი ვარდის ფურცლებით იყო სავსე.
მაგრამ ყველა იმპერატორს აჯობა იმპერატორმა ჰელიოგაბალუს I-მა ვარდების ბარბაროსული განადგურებით.
ერთ-ერთ დღესასწაულზე კეთილშობილ სტუმრებს დააყარეს ჭერიდან ისეთი დიდი რაოდენობით ვარდები, რომ ზოგიერთი მათგანი მათ ქვეშ გაიგუდა. თავად იმპერატორი მხოლოდ ვარდის ღვინით ბანაობდა, შემდეგ კი ამ სითხეს მონებს ასმევდა. მისი ბრძანებით საზოგადოებრივი აბანოები ვარდებით მოფენილი ღვინით ივსებოდა.