x
image
ქეთი1988
Mediator image
რატომ აღმერთებდნენ და სცემდნენ პატივს კატებს ძველ ეგვიპტეში?- საინტერესო ფაქტები

ძველი ეგვიპტის მაცხოვრებლები ბევრ ცხოველს დიდი პატივისცემით ეპყრობოდნენ, მაგრამ კატები მათთვის ყოველთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო. მათზე ზრუნვისთვის ეგვიპტელები ცალკე მსახურებსაც კი ნიშნავდნენ და თუ კატა კვდებოდა, მის ნაშთებს ბალზამირებას უკეთებდნენ და ხალხთან ერთად წმინდა აკლდამებში კრძალავდნენ.image
ოდესღაც კატები არ იყვნენ ისეთი ზარმაცი და უდარდელი, როგორც დღეს. პირიქით, ისინი უფრო ჰგავდნენ მათ წინაპრებს, მოხერხებულ და ჭკვიან მტაცებლებს. ეგვიპტეში იმ დროს მღრღნელების მწვავე პრობლემა იყო - ისინი მასიურად ანადგურებდნენ ნათესებს და ავრცელებდნენ საშიშ დაავადებებს. ამიტომ, როდესაც ფერმერებმა ერთხელ შენიშნეს, რომ კატები ოსტატურად ნადირობენ თაგვებზე, ამ ცხოველებისადმი დამოკიდებულება მკვეთრად შეიცვალა. ეგვიპტელებმა დაიწყეს კატების მოტყუება თავიანთ ფერმაში თევზით და სხვა კერძებით. კატებიც არ იყვნენ წინააღმდეგნი რადგან ხალხის გვერდით მათ გარანტირებული ჰქონდათ წყლისა და საკვების სტაბილური წყარო. ამრიგად, ისინი თაგვებს იჭერდნენ, სანაცვლოდ კი ადამიანები უვლიდნენ და ეფერებოდნენ მათ. image

ძველ ეგვიპტეში კატები ოჯახის და მთლიანად საზოგადოების სრულფასოვან წევრებად ითვლებოდნენ. უფრო მეტიც, ზოგჯერ მათ სიცოცხლეს ადამიანზე უფრო მაღლა აფასებდნენ. მაგალითად, ხანძრის დროს ადამიანები თავად კი არ გარბოდნენ გარეთ ცეცხლისგან შორს არამედ კატასთან მირბოდნენ და ცეცხლიდან გამოჰყავდათ. კატის განზრახ მკვლელობისთვის, სიკვდილით დასჯა ემუქრებოდა დამნაშავეს, შემთხვევით მკვლელობს დროს კი - საუკეთესო შემთხვევაში, დიდი ჯარიმის გადახდა.

ამ ცხოველებზე ზრუნვისთვის ეგვიპტელები ნიშნავდნენ მომვლელებს, ასეთი თანამდებობა პრესტიჟულად ითვლებოდა და შემდეგ მემკვიდრეობით გადადიოდა. შინაური კატები ფუფუნებაში ცხოვრობდნენ, ჭამდნენ საუკეთესო საკვებს და ბანაობდნენ მზრუნველობაში, რაზეც თანამედროვე კატებს მხოლოდ ოცნება შეუძლიათ.

ეგვიპტელებს ასევე ჰქონდათ ამ ცხოველებისადმი ღრმა პატივისცემის გამოხატვის უცნაური რიტუალი. ჰეროდოტე მას შემდეგნაირად ახასიათებდა: „ღმერთისადმი ლოცვის შემდეგ... ისინი შვილებს თმას ჭრიან, ნახევარს ან მხოლოდ მესამედს, შემდეგ კი თმას ვერცხლთან ერთად წონიან. რამდენ ვერცხლსაც დაიჭერს თმა, იმდენს აძლევენ მსახურს და შემდეგ ის ამ ფულით თევს უჭრის კატას გამოსაკვებად".

ასევე შთამბეჭდავია, თუ როგორ ეპყრობოდნენ ეგვიპტელები მკვდარ კატებს. მა ბალზამირებას უკეთებდნენ და ხალხთან ერთად წმინდა ოთახებში კრძალავდნენ., ფარაონმა შეშენქ I-მა კი თავის დროზე ააგო მთელი ქალაქი, რომელიც გახდა ქალღმერთის ბასტეტის თაყვანისცემის ადგილი. სწორედ მისი წყალობით დაიბადა ძველ ეგვიპტეში კატების კულტი.image
ბასტეტი იგივე ბასტი ითვლებოდა ღმერთ რაას და ქალღმერთ ჰათორის ქალიშვილად. ისინი ძველი ეგვიპტის ერთ-ერთი მთავარი ღმერთები იყვნენ. ბასტეტი ასოცირდებოდა მზესთან, ნაყოფიერებასთან, ქალის სილამაზესთან, სიხარულთან და გართობასთან. მას ჰქონდა ორი ინკარნაცია - ქალი ლომის თავით (აგრესიული) და კატის თავი (უფრო რბილი და დამთმობი).

ეგვიპტელებმა ბასტეტი ეროვნულ ღვთაებად აქციეს. ამასთან ერთად, მათ დაიწყეს კატების პატივისცემა, რომლებთანაც ნაყოფიერების ქალღმერთი იყო იდენტიფიცირებული. მაგალითად, ადამიანები წარბებს იპარსავდნენ მკვდარი ცხოველების ხსოვნისადმი პატივის მისაგებად და გლოვობდნენ 70 დღის განმავლობაში.

ეგვიპტურ კულტურაში ბევრი ცნობა არსებობს კატებზე. მათ გამოსახავდნენ პაპირუსებზე, თიხის ნატეხებზე ჩანაწერებისთვის, სამარხების კედლებზე, ასევე ამზადებდნენ ფიგურებს კატების სახით, ფრესკებს და ა.შ. ეგვიპტელებისთვის ეს ცხოველი მართლაც განსაკუთრებული იყო.image

დიდი ხნის განმავლობაში ითვლებოდა, რომ სწორედ ეგვიპტე გახდა კატების მოშინაურების ადგილი, მაგრამ მოგვიანებით არქეოლოგებმა აღმოაჩინეს მტკიცებულება, რომ ეს მოხდა კვიპროსში. მიუხედავად ამისა, ეგვიპტელები ჯერ კიდევ პოულობენ უძველეს სამარხებს ქვეყნის ტერიტორიაზე. ერთ დღეს ეგვიპტელმა გლეხმა იპოვა სამარხი, რომელშიც 80000-ზე მეტი მუმიფიცირებული კატა იყო!

ლეგენდის თანახმად, ერთხელ სპარსელებმა გადაწყვიტეს ესარგებლათ ეგვიპტელების განსაკუთრებული დამოკიდებულებით კატების მიმართ. ქალაქ პელუსიუმზე თავდასხმის დროს მათ ეს ცხოველები ფარებზე მიაბეს, რის შედეგადაც ვერცერთმა მტრის ჯარისკაცმა ვერ დაარტყა მათ. ქალაქი უბრძოლველად დანებდა და სპარსეთის მეფე კამბისე II-მ, რომელმაც ეს მზაკვრული გეგმა მოიფიქრა, დააარსა 27-ე დინასტია და საბოლოოდ დაიპყრო ეგვიპტე.image
როდესაც უძველესი სახელმწიფო გახდა იმპერიის მრავალი პროვინციიდან ერთ-ერთი და დაკარგა თავისი ყოფილი ძალა, ეგვიპტური ღვთაებებიც წარსულს ჩაბარდნენ. დროთა განმავლობაში, ქალღმერთ ბასტის კულტი, წარმართობის სხვა გამოვლინებებთან ერთად, ოფიციალურ დონეზე აიკრძალა. და მიუხედავად იმისა, რომ კატები შინაურ ცხოველებად დარჩნენ, მათი ღვთაებრიობის რწმენა გაქრა.




0
149
1-ს მოსწონს
ავტორი:ქეთი1988
ქეთი1988
Mediator image
149
  
კომენტარები არ არის, დაწერეთ პირველი კომენტარი
0 1 0