x
image
ქეთი1988
Mediator image
Mediator image
როგორ დასრულდა ჩინგიზ ყაენის ხაზი: მონღოლეთის უკანასკნელი დედოფლის ტრაგიკული ამბავი

ნავაანლუვსანგიინ გენენპილი იყო მონღოლეთის უკანასკნელი დედოფალი, უფრო სწორად, ხატანი (თავადი). დედოფალ ამიდალას გამოსახულება ვარსკვლავურ ომებში მისი შთაგონებით იყო გამოგონილი. ის იყო ბოლო ბორჯიგინის ოჯახიდან (ჩინგიზ ხანის პირდაპირი შთამომავლები). რეპრესიების დროს გენენპილი იტანჯებოდა ძველი მონღოლური კლანების სხვა წარმომადგენლებთან ერთად. მათ უბრძანეს გაენადგურებინათ, წაეშალათ დედამიწის პირისაგან, ყველა ეროვნულ ტრადიციასა და რელიქვიასთან ერთად. ამ მხრივ ყველაზე საჩვენებელია უკანასკნელი ხატანის ისტორია. image
გასული საუკუნის ოცდაათიანი წლების პოლიტიკურმა რეპრესიებმა მონღოლეთში რამდენიმე ათეული ათასი ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მათ შორის იყვნენ როგორც არისტოკრატიის წარმომადგენლები, ასევე მინისტრები, თანამდებობის პირები და ლამები, ასევე რიგითი მონღოლები. დააკავეს არამარტო კაცები, არამედ ბევრი ქალიც. ერთ-ერთი მათგანი იყო ბოგდო ხან გენენპილი VIII-ის ხატანი.image

მერვე ბოგდო ხანი ძალიან რელიგიური თეოკრატი იყო. მან ქვეყნის მართვა აიღო 1911 წლის ბოლოს, მანჯურიის იმპერიის ბატონობისაგან გათავისუფლების შემდეგ. ბოგდო VIII-მ ყველაფერი გააკეთა ქვეყნის კონსოლიდაციისთვის და სოციალური რყევების თავიდან ასაცილებლად. ის ყოველთვის ემხრობოდა ოჯახის ინსტიტუტის გაძლიერებას, მოუწოდებდა დასრულებულიყო ყოველგვარი სამოქალაქო დაპირისპირება და ცდილობდა ყველაფერი გაეკეთებინა იმისთვის, რომ ზედა ფენები არ დაეჩაგრათ ღარიბებს. მისი განკარგულებები ეხებოდა ყველა შესაძლო თემას - რელიგიას, სახელმწიფო რეგულირებას და ადმინისტრაციას, საერთაშორისო ურთიერთობებს, ფინანსებს, საბაჟო რეგულაციებს. ხანი ზრუნავდა ბუნების დაცვაზე, ყოველთვის უნაზღაურებდა სხვადასხვა სტიქიის შედეგად დაზარალებულ ადამიანებს. მან ყველა ზომა მიიღო ქვეყანაში შიმშილის დასამარცხებლად.image
ხან ბოგდომ მოაწყო ზედა და ქვედა პალატები, დააარსა ხუთი სამინისტრო. მან დიდად შეუწყო ხელი გადასახადებს და ტრანსპორტის მოვალეობას. გამოიცა მნიშვნელოვანი კანონები, რომლებიც არეგულირებდნენ სახელმწიფოს არსებობის ყველა სფეროს. მმართველმა მოაწყო სამხედრო სკოლაც, სადაც რუსი ინსტრუქტორები იყვნენ მოწვეული. ბოგდო VIII-ის დროს აშენდა სახელოსნოები და ქარხნები, საავადმყოფოები, ელექტროსადგური, ტელეგრაფი და მრავალი სხვა მნიშვნელოვანი ინფრასტრუქტურული ობიექტი. ხანი ხელს უწყობდა არა მხოლოდ რელიგიურ, არამედ საერო განათლებასაც, მოუწოდებდა პატივი ეცათ მათი ისტორიისთვის.

ხანს თაყვანს სცემდნენ. ბუდისტები მას ცოცხალ ღვთაებრივ განსახიერებად მიიჩნევდნენ. რაღაც მომენტში ბოგდომ დაქორწინება გადაწყვიტა, რაც გაუგონარი მოვლენა იყო. ხანის რჩეული გახდა დუნგა, რომელმაც მიიღო რელიგიური სახელი დონდოგდულამი. 1902 წელს მან მიიღო "სახელმწიფოს დედა დაკინის" და "თეთრი ტარას" წოდება, ასევე ხან ბოგდოს ცოლის ოფიციალური წოდება. დონდოგდულამი იმ დროს ძალიან განათლებული ქალი იყო. მან შესანიშნავად იცოდა წერა-კითხვა, იცოდა ტიბეტური ენა და სამშობლოში მას "მხატვარს" ეძახდნენ. მან წამოიწყო ბავშვების შვილად აყვანა ღარიბი ოჯახებიდან, სადაც ისინი სიკვდილისთვის იყვნენ განწირულნი. ერთ-ერთი ასეთი ბავშვი იყო მორდორჯი, რომელიც მოგვიანებით გახდა ცნობილი კომპოზიტორი და მონღოლური ჰიმნის ავტორი.image
ქალი გარდაიცვალა 1923 წელს, ის ორ ათწლეულზე მეტი ხნის განმავლობაში ცხოვრობდა ხანთან ბედნიერ ქორწინებაში. მაგრამ აქ საუბარია სრულიად სხვა ქალზე. ქალი, რომელიც, თუმცა მცირე ხნით, მაგრამ მაინც ხატან ბოგდო ხანი გახდა.image
მინისტრმა ბოგდომ შეარჩია ათეულობით ქალი, რომლებიც დაბადების თარიღით ხანს ემთხვეოდნენ. ბუდიზმის კანონების მიხედვით, კენჭისყრა იყო. ამოვიდა სახელი ზენპილი. მმართველმა მას ახალი სახელი დაარქვა - განენპილი. იგი დაინიშნა დონდოგდულამის მომდევნო რეინკარნაციად. ხანთან ქორწინებაში ერთი წელიც არ გაუტარებია, ხანი გარდაიცვალა და განენპილი მშობლებს დაუბრუნეს მდიდრული საჩუქრებით. სადაც ისევ დაქორწინდა. მისი რჩეული გახდა ყოფილი მოჭიდავე ლუვსანდამბა. ამ კავშირის შედეგად სამი შვილი შეეძინათ: ორი გოგო და ერთი ბიჭი. image
რეპრესიებს ეს ქალიც ვერ გადაურჩა. საბჭოთა ხელისუფლებისთვის ის ყოფილი, მაგრამ მაინც დედოფალი იყო, პირდაპირი საფრთხე კომუნისტური იდეოლოგიისთვის. 1932 წელს ხატანი გადაარჩინეს დაპატიმრებასა და სიკვდილით დასჯას. მაგრამ 1937-1939 წლების “წმენდებს" მაინც ვერ გადაურჩა.image
ოცდაათიანი წლების ბოლოს საბჭოთა მთავრობამ შეგნებულად შეადგინა საქმე მონღოლ ინტელიგენციასთან საბრძოლველად. მასში ნათქვამია, რომ ზოგიერთ კონტრრევოლუციონერს სურდა ხალხის ძალაუფლების განადგურება და მიმართა იაპონელი იმპერიალისტების დახმარებას. ამ საქმეზე არაერთი დააკავეს. ინტელიგენციის საუკეთესო წარმომადგენლები გახდნენ მსხვერპლი. მათ შორის იყო ბოგდო ხან გენენპილის უკანასკნელი ცოლი. მას ბრალი ღალატში წაუყენეს. დაკავების ბრძანება შინაგან საქმეთა სამინისტროს ადგილობრივი წარმომადგენლის მიერ იყო დათარიღებული. ეს თავიდან ბოლომდე სასტიკი და იაფფასიანი ფარსი იყო. საჭირო იყო ლეგიტიმაციის მინიჭება უდანაშაულო ქალის დაპატიმრებისთვის.

ყოფილ ხატანს მთელი ქონება ჩამოართვეს. უცნობია რამდენი დაკითხვა წარიმართა, მათგან მხოლოდ სამის ოქმია შემონახული. მასში წერია: „მე მქვია ნავაანლუვსანგიინ გენენპილი, ვარ 33 წლის. ქმართან და შვილებთან ერთად ვცხოვრობ. ნავაანლუვსანის მამა 60 წლისაა, დედა დაახლოებით 60 წლის. ქმარი 38 წლისაა“.

გენენპილის თანამემამულე კენტიიმ კარგად ისწავლა დაკითხვის ჩატარება და საჭირო აღიარების მიღება. ყველა პოლიტიკურ საკითხში ხატანი დამნაშავედ ცნო. რომ მან მოუწოდა პასტორალისტებს აჯანყებისკენ, საბჭოთა რეჟიმის დამხობისა და ბოგდო ხანის ძალაუფლების აღდგენისკენ. ქალი პოლიტიკური კრიმინალი გახდა. შემორჩენილი დაკითხვის ოქმებიდან ირკვევა, თუ რა სახის წამება განიცადა უდანაშაულო ქალმა. მიუხედავად ამ ყველაფრისა, აღიარების არანაირი მტკიცებულება არ არსებობს. ოქმებში ხელმოწერაც კი არ არის, თუმცა ხატანი ძალიან კარგად წერდა. არსებობს მხოლოდ იისფერი მელნით შეღებილი თითის ანაბეჭდები.

განენპილს აშიმშილებდნენ, არ აძლევდნენ წყალს, ჰყავდათ სიცივეში. დაუსწრებლად იგი დამნაშავედ ცნეს სახალხო ძალაუფლების წინააღმდეგ ბრძოლაში და იმპერიალისტური იაპონიის მხარდაჭერით მონღოლეთში მონარქიის აღდგენის მცდელობაში. მხოლოდ ნახევარ საუკუნეზე მეტი ხნის შემდეგ, რეპრესირებულთა საქმეების შემოწმებისას, მისი კარგი სახელი გაიწმინდა.image





2
1526
1-ს მოსწონს
ავტორი:ქეთი1988
ქეთი1988
Mediator image
Mediator image
1526
  
2023, 24 თებერვალი, 23:03
კომენტარი ცარიელია ან წაშლილია

2023, 23 თებერვალი, 23:02
კომენტარი ცარიელია ან წაშლილია

0 1 2