კოვიდ პანდემიის პარალელურად 2020 წელს ჩინეთში დაფიქსირდა მომაკვდინებელი SFTS ვირუსის აფეთქება, რომელიც ტკიპების ნაკბენით გადადის. კოვიდის პანდემია მსოდლიო მოსახლეობამ ასე თუ ისე დაძლია, თუმცა გამომწვევების სპექტრი იმდენად მრავალფეროვანია, რომ არავინ იცის, კიდევ რა სურპრიზებს გვთავაზობს მიკროსამყარო.

რა არის SFTS ვირუსის სიმპტომები და კიდევ რატომ არის საშიში ტკიპები.

Global Times-ის ცნობით, ჩინეთში დაფიქსირდა SFTS ვირუსის გავრცელება, რომელიც ტკიპებით გადადის.

მიმდინარე წლის პირველ ნახევარში 37-ზე მეტი ადამიანი დაინფიცირდა აღმოსავლეთ ჩინეთში, ძიანგსუს პროვინციაში, მოგვიანებით კი კიდევ 23 შემთხვევა დაფიქსირდა ანჰუის პროვინციაში.

დაავადებით შვიდი ადამიანი გარდაიცვალა.

ერთ-ერთი ინფიცირებული ხველას და მაღალ ტემპერატურას უჩიოდა. ექიმებმა მის სისხლში ლეიკოციტების და თრომბოციტების დონის დაქვეითება აღმოაჩინეს. მკურნალობას ერთი თვე დასჭირდა.

SFTS არ არის ახალი ვირუსი; ჩინელმა მეცნიერებმა ის 2009 წელს გამოყვეს პაციენტების სისხლიდან და დაადგინეს მისი გენომის თანმიმდევრობა. ამჟამად ცნობილია ვირუსის ხუთი გენოტიპი. ისინი გვხვდება ჩინეთში, იაპონიასა და სამხრეთ კორეაში. როგორც ჩანს, ვირუსი პირველად გაჩნდა ჩინეთში 1918-1995 წლებში, დაბის მთებში. აქედან გამომდინარე, მისი მეორე სახელია დაბის ვირუსი.

ვირუსი საშიში არ არის მხოლოდ ადამიანებისთვის - ის აინფიცირებს ბევრ ძუძუმწოვარს, მათ შორის კატებს, თაგვებს, ზღარბებს, ოპოსუმებს და იაკებს.

SFTS გადადის ტკიპებით Haemaphysalis longicornis, Ixodes nipponensis, Amblyomma testudinarium და Rhipicephalus microplus და ინფიცირებული ადამიანის სისხლთან ან სეკრეტთან კონტაქტით. ჯერჯერობით უცნობია, შეუძლიათ თუ არა ვირუსის გადაცემა სხვა სისხლის მწოველ მწერებს.

ინფექციების უმეტესობა სოფლად მარტიდან ნოემბრამდეა დაფიქსირებული. მათი ყველაზე დიდი რაოდენობა მოდის აპრილიდან ივნისამდე პერიოდში.

დაავადების ლეტალობა 12%-ია, ზოგიერთ რეგიონში შეიძლება 30%-მდეც მიაღწიოს. ძირითადი სიმპტომებია ცხელება, ღებინება, დიარეა, მრავლობითი სისტემების უკმარისობა, თრომბოციტოპენია (თრომბოციტების დაბალი რაოდენობა), ლეიკოპენია (სისხლის თეთრი უჯრედების დაბალი რაოდენობა) და ღვიძლის ფერმენტების მომატება.

ვირუსის გენომის მიღების შემდეგ დაავადების შემთხვევები დაფიქსირდა 2013 და 2017 წლებში სამხრეთ კორეასა და იაპონიაში, მაგრამ 2020 წლის აფეთქება ყველაზე დიდი იყო.

თუმცა, ტკიპებით გამოწვეული ენცეფალიტის დაინფიცირების რისკი გაცილებით მაღალია. მას ატარებს ixodid ტკიპები, რომლებიც გვხვდება არქტიკასა და ანტარქტიდაშიც კი. დაავადების სიმპტომები ნაკბენიდან 4-14 დღეში ჩნდება. 2-4 დღის განმავლობაში ინფიცირებულს აწუხებს ცხელება, თავის ტკივილი და კუნთების ტკივილი, გულისრევა. ამ ეტაპზე დაავადება ადვილად შეიძლება ეგონოთ გრიპი.

ამ სიმპტომების გაქრობიდან ერთი კვირის შემდეგ, ინფიცირებულთა დაახლოებით მესამედი გადადის დაავადების მეორე ფაზაში, რომელიც მოიცავს ცენტრალური ნერვული სისტემის დამბლას, მენინგიტისა და ენცეფალიტის ჩათვლით.

ტკიპებით გამოწვეული ენცეფალიტის სპეციფიკური მკურნალობა არ არსებობს, შესაძლებელია მხოლოდ დამხმარე თერაპიის გამოყენება.

ixodid ტკიპები იწვევენ ლაიმის დაავადებას - ტკიპებით გამოწვეულ ბორელიოზს. ნაკბენისთანავე კანზე შეიძლება აღმოჩნდეს დამახასიათებელი რგოლის ფორმის ნიშანი, რაც მიუთითებს ინფექციაზე. გვხვდება პაციენტების 60-80%-ში. ინკუბაციური პერიოდი ჩვეულებრივ გრძელდება 1-2 კვირა, მაგრამ შეიძლება გაგრძელდეს მხოლოდ რამდენიმე დღე ან, პირიქით, გაიზარდოს თვეებით ან თუნდაც წლების განმავლობაში.

დაავადების პირველი სიმპტომები, როგორც ტკიპებით გამოწვეული ენცეფალიტის დროს, გრიპის სიმპტომების მსგავსია - თავის ტკივილი და კუნთების ტკივილი, სისუსტე, დაღლილობა, ცხელება. დამახასიათებელი სიმპტომია კისრის კუნთების სიმტკიცე. 1-3 თვის შემდეგ ინფიცირებულთა 10-15%-ში დაავადება გადადის მეორე ფაზაში, როდესაც ჩნდება ნერვული სისტემის, გულისა და სახსრების დაზიანების ნიშნები. სიმპტომები მერყეობს ძილისა და მეხსიერების დარღვევებიდან მენინგიტამდე და სახის დამბლამდე.

ლაიმის დაავადების მესამე ეტაპი ხდება ექვსი თვიდან ორ წლამდე პერიოდში.

მისი ძირითადი გამოვლინებაა ართრიტი, რომელსაც თან ახლავს მსუბუქი ცხელება.

ის ასევე ზრდის ქრონიკული დაღლილობის სინდრომის და დემენციის განვითარების რისკს.

მკურნალობა ხდება ანტიბიოტიკებით და დამხმარე ზრუნვით გართულებების შესამცირებლად. პროგნოზი ყველაზე ხელსაყრელია, თუ მკურნალობა დაიწყება ადრეულ ეტაპებზე.

ტკიპებით გამოწვეულიკ იდევ ერთი დაავადებაა ადამიანის მონოციტური ერლიქიოზი. Ehrlichia chaffeensis ბაქტერიით ინფექციის სიმპტომები შესამჩნევი ხდება ტკიპის ნაკბენიდან 1-3 კვირის შემდეგ. მათ შორისაა თავის ტკივილი, ცხელება და შემცივნება, მუცლის ტკივილი. მკურნალობის არარსებობის შემთხვევაში ვითარდება მუცლის ღრუს ორგანოებისა და ნერვული სისტემის დაზიანებები. მძიმე შემთხვევებში შესაძლებელია სიკვდილი. სამკურნალოდ გამოიყენება ანტიბიოტიკები და მედიკამენტები ორგანიზმიდან გამომწვევისმიერ წარმოქმნილი ტოქსიკური ნივთიერებების მოსაშორებლად.

ადამიანის გრანულოციტური ანაპლაზმოზი ვითარდება პათოგენის, ბაქტერია Anaplasma phagocytophilum, სისხლში მოხვედრიდან 3-21 დღეში. დაავადებას ახასიათებს მწვავე დაწყება მაღალი ცხელებით, სისუსტით, თავის ტკივილით და კუნთების ტკივილით. წნევა ეცემა, გულისცემა იკლებს.

ანიქტერული ჰეპატიტი ვითარდება შემთხვევების 80%-ში. ათიდან ერთ პაციენტს აქვს გამონაყარი სხეულზე. პაციენტების უმეტესობა უჩივის ყელის ტკივილს, ქავილს.

იშვიათ შემთხვევებში დაავადება იწვევს თირკმელების დაზიანებას. ის ასევე ასუსტებს ორგანიზმს, ქმნის ხელსაყრელ პირობებს ბაქტერიული, ვირუსული და სოკოვანი დაავადებების განვითარებისთვის. იშვიათად, სიკვდილი შესაძლებელია.

დაავადების საწინააღმდეგო ვაქცინა არ არსებობს, მაგრამ დროული ანტიბიოტიკოთერაპია ხელს უწყობს გართულებების თავიდან აცილებას.

, რაც გამოიწვევს წონის სერიოზულ პრობლემებს.