არქეოლოგების მიერ აღმოჩენილი არტეფაქტები ნათელს ჰფენს იდუმალ სიტუაციებსა და მოვლენებს, მაგრამ ზოგ შემთხვევაში უფრო გვაგდებს საგონებელში და გაურკვევლობაში გვტოვებს. წარმოგიდგენთ საინტერესო აღმოჩენებს, რომლებიც წარსულს გარკვეულწილად ნათელს ჰფენს:

1. მარსიასი არის სატირი ძველ ბერძნულ მითოლოგიაში, შექმნილია ბალთაზარ პერმოსერის მიერ, ჩვ. წ.1680-85

2. ნეფრიტის სამარხი, ჰანის დინასტია

3. ბეჭედი, რომელიც მოწმობს უძველესი იუველირების დახვეწილი ოსტატობის შესახებ. კვარცის და ოქროს ნაკეთობა ნაპოვნია რომის მახლობლად მდებარე გროტაფერატას ნეკროპოლისში

4. მარია ანტუანეტას შინაური ცხოველისთვის განკუთვნილი ძაღლების სახლი. საფრანგეთი, დაახლ. 1775–1780 წლები

5. ნაპოლეონის ნიღაბი, დამზადებულია მისი სიკვდილიდან მალევე, 1821 წელს

6. კენტავრის შემონახული მარმარილოს ტანი . I-II საუკუნეების რომაული ქანდაკების ფრაგმენტი.

7. ოქროს ბეჭედი ქერუბიმის მოჩუქურთმებული მწვანე ქვის სახით და ბრილიანტის თვალებით, დაახლ. 1870 წელი.

8. 1400 წლის ყვავილის ნამცხვარი ტანგის დინასტიის ნეკროპოლიდან ტურფანის მახლობლად, ნაპოვნი სინციანში 1972 წელს.

9. ოქროს ყელსაბამი ლომის თავის ფორმის სამაგრით, ბიზანტია, მე-4 საუკუნე.

10. ძვლისგან გამოკვეთილი პატარა რვაფეხა. იაპონია, დაახლოებით 1850 წელი

11. ვაზა აკრობატის გამოსახულრბით ტლატილკოდან, მექსიკა, ჩვ. წ. 1000 წ.

12. ჰერაკლეს ახლად აღმოჩენილი ქანდაკება ფილიპში, საბერძნეთი, მე-2 საუკუნე

13. წყვილი მოკასინი დეკორატიული მძივებით. ალბერტა, კანადა, დაახლოებით 1900 წელი

14. პორტატული პიკნიკის ნაკრები საფეხურებიანი საკვების ყუთებით, უჯრით და საკეს ბოთლით. იაპონია, ედოს პერიოდი, 1600-იანი წლების დასაწყისი

15. ელიზაბეტ I-ის (1559) და ელიზაბეტ II-ის (1953) კორონაციის ხელთათმანები

16. ამ ხელსაწყოთი ქუჩებში დამნაშავეებს იჭერდნენ.

17. მოოქროვილი ბრინჯაოს სამკერდე, ძვ.წ III საუკუნე არტეფაქტი აღმოაჩინეს 1919 წელს კართაგენის სამარხში, ტუნისში