* * *

დაიბადა თბილისში. სწავლობდა პლეხანოვზე, მეცხრამეტე სკოლაში, შემდეგ – თსუ-ს ისტორიის ფაკულტეტზე.

სამწერლო ასპარეზზე მოღვაწეობა სამიოდე წელი დასცალდა. 1960 წელს, 26 წლის ასაკში, გაგრაში, დასახრჩობად განწირული ადამიანების ზღვიდან გამოყვანისას დაიღუპა.

სიკვდილამდე ერთი წლით ადრე შექმნილ ავტობიოგრაფიულ მოთხრობაში, „მე ახლა ოცდახუთი წლის ვარ“, წერდა:

„ჯერ ჩემი სიკვდილი შორს იყო, სიცოცხლე მინდოდა…“

გამუდმებით გრძნობდა სიკვდილის სიახლოვეს. აკი უთხრა კიდეც თავის ბავშვობის მეგობარს და მისი სიკვდილის შემდეგ პირველ ბიოგრაფს ნუგზარ წერეთელს, – გამიფრთხილდი, ხომ იცი, დიდხანს ვერ ვიცოცხლებო.

თითქოს გვარს ამართლებსო, გურამ რჩეულიშვილი მართლაც ყველასგან გამოირჩეოდა. …

გურამ ასათიანი: „ფართოდ გაღეღილი, თითქმის შარვლის ქამრამდე ჩახსნილი პერანგის პირი, მოკლედ შეკრეჭილი თმა, ძლიერი, დაჟინებული გამოხედვა. დიდი, უხეში, მძიმე ფეხსაცმელები თითქმის მიწისკენ ეზიდებოდნენ მის სხეულს და, ამავე დროს, მთელ მის არსებაში იგრძნობოდა რაღაც მოუსვენარი, ამტყდარი, თითქოს უეცარი ნახტომისთვის გამზადებული ძალა. ის პირველი შეხვედრისთანავე იწვევდა ინტერესს. თითქოს დაჟინებით მოითხოვდა ყურადღებას თავისი პიროვნებისადმი. როგორც ამბობენ, ახლო მეგობრებს ის გამორჩევით უყვარდათ და ხშირად უთმობდნენ მისი ძლიერი ხასიათის უჩვეულო გამოვლინებებს“.

თუ ნაადრევად სიკვდილი ეწერა, ალბათ, ზუსტად ისე უნდა წასულიყო, როგორც წავიდა – სხვების გადასარჩენად ზღვაში შესული და სიკვდილთან მოთამაშე.

გურამის ბავშვობის მეგობარი ნუგზარ წერეთელი წერს, რომ ადამიანების დახმარება გურამ რჩეულიშვილს სისხლში ჰქონდა გამჯდარი. შეუძლებელი იყო, მათხოვრისთვის გვერდით ჩაევლო და ფული არ მიეცა, თუნდაც ამის გამო მშიერი დარჩენილიყო:

„ერთხელ, მივდივართ ელბაქიძის დაღმართიდან პლეხანოვისკენ სასადილოში ხინკლის საჭმელად, ბუნებრივია, ლექციების შემდეგ. ვართ ძალიან მშივრები, სულ გვაქვს 25 მანეთი. შეამჩნია, რომ იქვე, კუთხეში, მოხუცი ქალი ზის და იქაც იგივე დაემართა. ეტყობა, ცუდად გახდა, ადამიანი ასეთ დღეში რომ დაინახა, ამოიღო მთელი ჩვენი ფული და მისცა…“

ზვიად გამსახურდია :

„გურამ რჩეულიშვილზე ფიქრისას უფრო და უფრო მკვიდრდება ჩემში ერთი აზრი, რომელიც შეეხება ქართულ ხასიათს, ჩვენი ეროვნული ფსიქიკის ერთ თავისებურებას.

„რა შობს მოყვასისთვის თავგანწირვას? სიყვარული, ყოვლისმომცველი, უსაზღვრო სიყვარული ადამიანისადმი. რა შობს თავისუფლებას? იგივე სიყვარული, ოღონდ სიყვარული უზენაესი ჭეშმარიტებისადმი. სად არიან ჩვენში მოწმენი უზენაესი ჭეშმარიტების სიყვარულისა? ესენი არიან გელათის აკადემიის აწ დახავსებული კედლები, ეს გახლავთ იყალთოს კიპარისების მისტიური სიჩუმე. სად არიან მოწმენი მოყვასისათვის თავგანწირვისა? ესენი გახლავთ ველები ანისისა, დიდგორისა, ბასიანისა, მანციკერტისა, მარაბდისა, კრწანისისა“.

2002 წელს მწერლის უმცროსი დის, მარინე რჩეულიშვილის. ოცწლიანი მუშაობის შედეგად გამოიცა გურამ რჩეულიშვილის ექვსტომეული საარქივო გამოცემა.

„…ხშირად ვიყავი მისი ნაწარმოებების პირველი მკითხველი მიუხედავად იმისა, რომ თითოეული ავტოგრაფის იერსახე ჩემთვის ძალიან ნაცნობი და ახლობელი იყო, არქივზე მუშაობის დასაწყისიდანვე ისინი მოულოდნელად გამიუცხოვდნენ და მივხვდი, რომ მათ შესახებ არაფერი ვიცოდი.

შეშინებულმა აღმოვაჩინე, რომ სრულიად მარტო დავრჩი ხელნაწერებთან, რომლებიც თითქოს რაღაც ამოუცნობი საიდუმლო მნიშვნელობით იყვნენ სავსენი. მათი გაგება ხშირად ჩემს ძალებს აღემატებოდა“, – მარინე რჩეულიშვილი.