კოსმოპოლიტიზმს ბურჟუაზიულ იდეოლოგიასაც უწოდებენ და მსოფლიო მოქალაქეობის ფილოსოფიასაც. მისი არსი იმაში მდგომარეობს იმაში, რომ იგი უარყოფს წინაპართა ეროვნებისა და კულტურული მემკვიდრეობის უფლებას. ადამიანები, რომლებიც საკუთარ თავს კოსმოპოლიტებად აღიარებენ, თავს თვლიან მსოფლიოს მოქალაქეებად, რათა აღმოიფხვრას დაპირისპირება სხვადასხვა ქვეყნის მოსახლეობას შორის და კაცობრიობა მშვიდობიანად უნდა ცხოვრობდეს.

რა არის "კოსმოპოლიტიზმი"?
ტერმინი "კოსმოპოლიტიზმი" მოიცავს რამდენიმე ინტერპრეტაციას, რომელიც ჩამოყალიბდა პოლიტიკური აქცენტების გათვალისწინებით:

ყველა ადამიანის ერთიანობის იდეის გაფართოება, რომლებიც თავს მარტოხელა ხალხად უნდა გრძნობდნენ.
ბურჟუაზიული იდეოლოგია, რომელმაც პატრიოტიზმი ზედმეტ ცნებად გამოაცხადა.
იდეების ერთობლიობა, რომელიც უარყოფს ხალხთა დამოუკიდებლობის უფლებას.
კოსმოპოლიტი არის ადამიანი, რომელიც უარს ამბობს კონკრეტული ქვეყნის მოქალაქეობასა და ფესვებზე, ერთდროულად აღიარებს საკუთარ თავს, როგორც მსოფლიოს ყველა ქვეყნის მოქალაქეს. ფილოსოფიაში ასეთ ინდივიდებს ეწოდებოდათ ერთი სახელმწიფოს - კოსმოპოლისის, იგივე სამყაროს მკვიდრნი. განმანათლებლობის პერიოდში ეს იდეა განიმარტა, როგორც ფეოდალური კანონის გამოწვევა, სადაც ნათქვამია, რომ ადამიანი არ ეკუთვნის ქვეყანას ან მმართველს, არამედ ეკუთვნის თავის თავს.

კოსმოპოლიტური სიმბოლო

კოსმოპოლიტიზმის ემბლემა არის მსოფლიო მოქალაქეთა მთავრობის ემბლემა, ორგანიზაცია, რომელიც აღნიშნავს გლობალური მოქალაქეობის იდეას. ისინი გასცემენ მსოფლიოს მოქალაქის პასპორტებს, დღეისათვის მასში რეგისტრირებულია 750 ათასი ადამიანი სხვადასხვა ქვეყნიდან. ჯერჯერობით მხოლოდ მავრიტანია, ტანზანია, ტოგო და ეკვადორი იღებენ ასეთ დოკუმენტებს. ეს სიმბოლურად გამოხატავს ნებისმიერი ადამიანის უფლებას, პლანეტის რომელიმე ნაწილი განიხილოს თავის სამშობლოდ, რადგან მისი მშობლიური მიწა მთელი ფართო სამყაროა.

კოსმოპოლიტიზმი - დადებითი და უარყოფითი მხარეები
საბჭოთა პერიოდში "კოსმოპოლიტიზმის" ცნებას უარყოფითი კონტექსტი ჰქონდა, თუმცა მრავალი ცნობილი მოღვაწე თამამად უწოდებდა თავს ამ იდეის მიმდევარს.

მთავარი დადებითი მხარეები:

არ გამორიცხავს სამშობლოს სიყვარულს, მაგრამ მხოლოდ განსაზღვრავს საზოგადოებრივი სიკეთის შეფასების უმაღლეს კატეგორიებს.
ბლოკავს შოვინიზმის გამოვლინებებს, ცდილობს არ აამაღლოს ერთი ერი სხვებზე.
იღვიძებს სხვა ხალხის კულტურისადმი ინტერესი.

მთავარი უარყოფითიმხარეები:

იგი ადამიანის გონებაში შლის წინაპრებისდმი პატივისცემას, სულიერ და ეროვნულ ფასეულობებს.
ამცირებს ეროვნული სიამაყის გრძნობას.

როგორ გავხდეთ კოსმოპოლიტი?
ზოგადად მიღებულია, რომ კოსმოპოლიტი არის ადამიანი, რომელიც არ ამბობს უარს სამშობლოზე, მაგრამ მთელ დედამიწას მის სამშობლოდ თვლის. იგი ეყრდნობა შემდეგ ძირითად იდეებს:

არ არსებობს კონკრეტული ქვეყნები და ეროვნებები, არსებობს ერთი დედამიწა და ერთი კაცობრიობა.
საზოგადოების კეთილდღეობა პიროვნულ დონეზე მაღლა დგას.
მიუღებელია ადამიანების დევნა კანის ფერის, რწმენისა და ფიზიკური შეზღუდვების გამო.
თანამედროვე ინტერპრეტაციის თანახმად, კოსმოპოლიტები არიან ადამიანები, რომლებიც კეთილგანწყობილები არიან სხვების პრეფერენციებისთვის, პატივს სცემენ მათ ინდივიდუალობას და არ ეკუთვნიან კონკრეტულ ერს. საერთაშორისო სამართალი წარმოადგენს ამ იდეების მიმდევრებს, როგორც პიროვნებებს, რომლებიც არ აღიარებენ რასობრივ ან პოლიტიკურ პრივილეგიებს, ნაციზმის გამოვლინებებს და კონკრეტული ერის ექსკლუზიურობის გამოცხადებას.

კოსმოპოლიტიზმის წინააღმდეგ ბრძოლა

საბჭოთა ლიდერები, სტალინიდან დაწყებული განსაკუთრებით მონდომებით ებრძოდნენ კოსმოპოლიტიზმს.

გასული საუკუნის შუა საუკუნეებში საბჭოთა კავშირში კოსმოპოლიტებთან ბრძოლა აშკარად გამოიხატა რეპრესიებში ინტელექტუალების მიმართ, რომლებიც დასავლეთის იდეების სიმპათიურად მიიჩნევდნენ. ამ იდეოლოგიის მომხრეთა წინააღმდეგ კამპანიამ თავი იჩინა არა მხოლოდ დისკუსიებში, არამედ მათ მიიღეს სტუგმა "ხალხის მტერი" ბანაკებში გადასახლებასთან ერთად. ვინც ასეთ განსხვავებულობაში შეინიშნა, გაათავისუფლეს სამსახურიდან და მათ საშინლად დევნიდნენ.

ამ იდეოლოგიის წინააღმდეგ ბრძოლის მეორე ტური ცივი ომის პერიოდში მოხდა, როდესაც ხალხს პარტიის იდეალების ერთგულება სჭირდებოდა. თავის ერთდროულად ყველა ქვეყნის მოქალაქედ აღიარება, პრაქტიკულად გათანაბრდა ღალატთან. პერიოდულად ხდებოდა ხმაურიანი კამპანიები კოსმოპოლიტების წინააღმდეგ; რატომღაც ამ როლს ყოველთვის ებრაელები ირჩევდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ მათ აქვთ მეტი პატრიოტიზმის გრძნობა, ვიდრე სხვა ეროვნებებს.

ცნობილი კოსმოპოლიტები
"კოსმოპოლიტიზმის" მსოფლმხედველობამ მრავალი ცნობილი პიროვნება მიიჩნია მიმზიდველად და თითოეულ მათგანს ჰქონდა საკუთარი იდეა და ინტერპრეტაცია ამ კონცეფციის შესახებ.

ფილოსოფოსმა დიოგენემ გამოაცხადა საკუთარი თავი კოსმოპოლიტად და ხაზი გაუსვა იმას, რომ პირადი ინტერესები პატრიოტიზმზე მაღლა დგას.
ცნობილმა ფიზიკოსმა აინშტაინმა განაცხადა, რომ კაცობრიობამ უნდა გააერთიანოს და აღიაროს ერთიანი მთავრობა - გაეროს გენერალური ასამბლეის ფარგლებში შექმნილი კონგრესი.
ამერიკის პრეზიდენტმა ტრუმენმა გაამდიდრა მსოფლიო რესპუბლიკის შექმნის იდეა, შეერთებული შტატების ხელმძღვანელობით.
აჰარი დევისმა თავი მსოფლიოს მოქალაქედ გამოაცხადა და დააფუძნა ორგანიზაციაც, რომელიც ასეთ პასპორტებს გასცემს.

ვაჟა-ფშაველა: „ზოგს ჰგონია, რომ ნამდვილი პატრიოტიზმი ეწინააღმდეგება კოსმოპოლიტიზმს, მაგრამ ეს შეცდომაა. ყოველი ნამდვილი პატრიოტი კოსმოპოლიტია ისე, როგორც ყოველი გონიერი კოსმოპოლიტი (და არა ჩვენებური) პატრიოტია“.

„ამიტომ კოსმოპოლიტიზმი ასე უნდა გვესმოდეს: გიყვარდეს შენი ერი, შენი ქვეყანა, იღვაწე მის საკეთილდღეოდ, ნუ გძულს სხვა ერები და ნუ გშურს იმათთვის ბედნიერება, ნუ შეუშლი იმათ მისწრაფებას ხელს და ეცადე, რომ შენი სამშობლო არავინ დაჩაგროს და გაუთანასწორდეს მოწინავე ერებს. ვინც უარყოფს თავის ეროვნებას, თავის ქვეყანას იმ ფიქრით, ვითომ კოსმოპოლიტი ვარო, ის არის მახინჯი გრძნობის პატრონი, იგი თავისავე შეუმჩნევლად დიდი მტერია კაცობრიობისა, რომელსაც ვითომ ერთგულებას და სიყვარულს უცხადებს“.