ანისი Անի — შუა საუკუნეების დანგრეული ქალაქი. მდებარეობს თურქეთის პროვინცია ყარსში, სომხეთის საზღვრის მახლობლად.

1961-1045 წლებში იყო სომხური ანისის სამეფოს დედაქალაქი. აღნიშნული სახელმწიფო მოიცავდა თანამედროვე სომხეთის უდიდეს და აღმოსავლეთ თურქეთის გარკვეულ ტერიტორიას. ქალაქი გაშენებული იყო მდინარე ახურიანის ხეობაში მდებარე სამკუთხედის ფორმის მაღლობზე, რომელიც უზრუნველყოფდა მის ბუნებრივ დაცვას. ანისს უწოდებენ 1001 ეკლესიის ქალაქს, მასზე გადიოდა რამდენიმე სავაჭრო გზა.

ანისის შენობები, სასახლეები და ციხესიმაგრეები გამოირჩეოდა მხატვრული და ტექნიკური ღირებულებებით.ქალაქმა სახელწოდება მიიღო ციხესიმაგრისა და წარმართული დასახლების ანი-კამაჰისაგან, რომელიც მდებარეობდა კარინის რეგიონ დარანაგში. გარკვეული პერიოდი ანისი ცნობილი იყო ხნამქის (სომხ. Խնամք) სახელწოდებით. ისტორიკოსებს შორის არ არსებობს კონსესუსი იმის შესახებ, თუ რატომ ეწოდება ქალაქს ეს სახელი. გერმანელი ლინგვისტი, სომხური ენის მცოდნე ჰაინრიხ ჰიუბშმანი, ვარაუდობს, რომ სიტყვა შეიძლება მომდინარეობდეს სომხური სიტყვიდან „ხნამელი“ (სომხ. խնամել) –




დავით აღმაშენებელმა არ ჩასძახა მაგათი დედოფლის საფლავს - მოვედი, გაგათავისუფლეო. ნათესავები იყვნენ. საეკლესიო განხეთქილება რომ არ მომხდარიყო, ერთი ხალხი ვიქნებოდით და ერთ ენაზე ვილაპარაკებდით. ეს რომ სომხებს უთხრა, გკითხავენ:" ა, ნა კაკოომ?"


სახვათა შორის, ანისში ძალიან მნიშვნელოვანი ქართული ტაძრებიცაა, ქართული ასომთავრული წარწერებით