ქალთა მიმართ ძალადობის კიდევ ერთი შემთხვევის განხილვისას, გამოჩნდება ხალხი, რომელიც იტყვის, რომ ქალი თავად არის დამნაშავე: ის არ უნდა ყოფილიყო პროვოკაციულად ჩაცმული, არ უნდა შეეტლიკინებინა ენა, არ უნდა შეეყვირა მამაკაცისთვის. კი. ნამდვილად არსებობს ძალადობის მაპროვოცირებელი ფაქტორები.

არსებობს სპეციალური მეცნიერება - ვიქტიმოლოგია ("ვიქტიმ" ლათ. - მსხვერპლი), რომელიც განმარტავს, თუ როგორ არ უნდა გახდე ძალადობის მსხვერპლი. და რადგან მთელი მეცნიერება შეიქმნა ამ მიმართულებით, ეჭვგარეშეა, რომ მომხდარ ძალადობებში ბრალეულია არა მხოლოდ აგრესორი, არამედ მსხვერპლიც.

ძვირფასო ქალბატონებო, თქვენ არ შეგიძლიათ დაარწმუნოთ მოძალადე, რომ არ გაგაუპატიუროთ, მაგრამ მარტივად შეგიძლიათ გააკეთოთ ისე, რომ მას თავშიც კი არ მოუვიდეს იზალადოს თქვენზე!

ერთი შეხედვით, ლოგიკურად ჟღერს, რომ თუ არსებობს მეცნიერება, რომელიც შეისწავლის მსხვერპლთა ქცევას, მაშინ უნდა არსებობდეს ქცევის ისეთი ნიშნები, რომლებიც იზიდავს მოძალადეს. ამასთან, ღირს ვიქტიმოლოგიის უკეთ გაცნობა. მოდით, ვნახოთ, რა არის ვიქტიმოლოგია და რატომ ითვლის კაბის ოპტიმალური სიგრძეს და ჭიქაში ალკოჰოლის მისაღებ რაოდენობას პაემნის დროს.

ვიქტიმოლოგია არ სწავლობს მხოლოდ დანაშაულის მსხვერპლებს.
ვიქტიმოლოგია არ შემოიფარგლება სამართალდარღვევათა მოცულობით - ეს არის რთული მეცნიერება.


ფსიქოლოგი და ფიზიკა-მათემატიკურ მეცნიერებათა დოქტორი ირინა მალკინა-პიხი აღნიშნავს, რომ ვიქტიმოლოგიის საკითხები კრიმინოლოგიის კვლევის ობიექტი გახდა მეორე მსოფლიო ომის დროს, როდესაც იაპონიაში ორი ატომური ბომბი ჩამოაგდეს და ათიათასობით ადამიანი გარდაიცვალა, რამაც იაპონელ მეცნიერებს სურვილი გაუჩინა, შეისწავლოს მსხვერპლიად ყოფნის მიზეზები ...

შეეცადეთ წარმოიდგინოთ იგივე რჩევა ჰიროსიმასა და ნაგასაკის მსხვერპლთათვის, რომელიც გაუპატიურებულ ქალებს ეძლევათ: ”რატომ ცხოვრობდით ომის დროს ქალაქში, სადაც შენობების უმეტესობა ხისაა? რთული იყო სოფელში წასვლა, რომელიც არ დაბომბებოდა? რატომ არ გაიქეცით მაშინვე, თვითმფრინავების შემჩნევისას? "

სულელურად ჟღერს, არა? ასე რომ, ყოველთვის უნდა გვახსოვდეს - ვიქტიმოლოგია არის მეცნიერება, რომელიც სწავლობს ცხოვრების სხვადასხვა სფეროებს. და იგი სწავლობს არა განსაკუთრებულ შემთხვევებს, არამედ მასშტაბურ მოვლენებს და არა იმისთვის, რომ მსხვერპლები დაადანაშაულოს, არამედ იმის გასაგებად, თუ როგორ უნდა შემცირდეს მათი რიცხვი. და არა აქვს მნიშვნელობა გაუპატიურებული ქალების რაოდენობაზე ვსაუბრობთ თუ სამხედრო კონფლიქტებზე.

ვიქტიმოლოგია სწავლობს არა მხოლოდ მსხვერპლის ქცევას
პოპულარული სტერეოტიპების საწინააღმდეგოდ, არამედ ვიქტიმოლოგია დ აქცევს ყურადღება, ბიძია ჭიჭიკოს დიდი გადასახადი გადაახდევინეს თუ არა წინასწარი გაფრთხილების გარეშე ჯარიმის საურავი, ზებრაზე დგომისას ისევე, და რატომ არ გადაახდევინეს ბიძია ბიჭიკოს ასეთივე საურავი. რატომ არის ორჯერ მეტი გაძარცული ოჯახი იმ ქუჩაზე, სადაც ჭიჭიკო და ბიჭიკო ცხოვრობენ, ვიდრე ქალაქის სხვა ნაწილებში.

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ვიქტიმოლოგია არ ტრიალებს მსხვერპლის ქცევაზე - ის შეისწავლის მსხვერპლთა, დამნაშავეთა, სამართალდამცავეთა და საზოგადოებას შორის არსებულ რთულ ურთიერთობას. და ეს კავშირი მოიცავს ათობით და ასობით სხვადასხვა ნიუანსს. მაგალითად, ძალადობრივი დანაშაულების რაოდენობა ნაკლებია იქ, სადაც უფრო მაღალი ხეებია: ექსპერტების აზრით, პოტენციური კრიმინალი მიიჩნევს, რომ ასეთი ადგილი უფრო მოვლილია, რაც ნიშნავს, რომ მათი დაჭერა ამ ადგილებში უფრო სავარაუდოა.

და მაშინაც კი, როდესაც საქმე სუბიექტურ ფაქტორებს ეხება, ყურადღება გამახვილებულია არა მსხვერპლის ქცევაზე, არამედ იმაზე, თუ რატომ მიიპყრო მან მოძალადის ყურადღება. მნიშვნელობა არ აქვს, რატომ მივიდა ჟუჟუნა ჭიჭიკოსთაბ კონიაკის დასალევად და იყო თუ არა ჟუჟუნა აზდაკის საყვარელი. რაც მთავარია, რატომ ფიქრობდა ჭიჭიკო, რომ მოწვევის მიღების შემდეგ, იგი ვალდებული იყო ჰქონოდა სექსი და ჟუჟუნამ წინააღმდეგობა გაუწია. მთავარია, როგორ მოხდა ჭიჭიკოს პროვოცირებას ჰქონდა თუ არა ადგილი.

მოვეშვათ ჟუჟუნას და ჭიჭიკოს კონკრეტულ მაგალითს, რადგან ეს იყო შავზე თეთრი ძაფით ნაკერი, შეკვეთილი სცენარი, რომელსაც წინასწარ ჰყავდა რეჟისორი.

ვისაუბროთ განზოგადებულად სხვა მაგალითებზე.

თქვენ პროვოცირება მოახდინეთ მოძალადის - კაბის სიგრძით, ჯდომის მანეტით, ტუჩების მოძრაობით, მზერითაც კი, რომელსაც ბოლო დროს ზალიან დასცინიან : "სექსუალური მზერა!" სასაცილო რა არის? სასაცილო მხოლოდ ისაა, რომ ცნობიერების დაბალი დონეა ქვეყანაში. წყალზე კაცის/ქალის ჩაყვანა და მწყურვალის დატოვების მცდელობა, პროვოცირება არ არის? ადამიანის ფიზიოლოგია არ არის მარტივად მოწყობილი, მით უფრო ცნს და ენდოკრინული სისტემა.... ასეთმა მწყურვალმა შეიძლება ციცო არათუ გააუპატიუროს, არამედ კარგად ცემოს კიდეც. ამიტომ ციცომ არათუ მწყურვალი არ უნდა დატოვოს, არამედ წყაროსთან ჩაყვანა აზრადაც არ უნდა გაივლოს! წინააღმდეგ შემთხვევაში ციცო სადისტია!

რივმანის სახელმძღვანელოში ნათქვამია, რომ ვიქტოგენური გადახრით მსხვერპლის შესწავლის გარეშე შეუძლებელია ისეთი ზომების შემუშავება, რომლებიც მიზნად ისახავს ადამიანის პროვოკაციული ქცევის თავიდან აცილებას, რაც შეიძლება აღმოჩნდეს საშიში მისთვის. ასევე, რივმანი, მსხვერპლის ტიპებად დაყოფით, განასხვავებს "აგრესიული მსხვერპლის" კატეგორიას.

ვიქტიმოლოგია რჩევას აძლევს არა მსხვერპლს, არამედ სახელმწიფოს.
მოდით დავუბრუნდეთ იაპონიას. ამ ქვეყანაში მიწისძვრები ხშირია და, შესაბამისად, ბავშვობიდან ადამიანებს ასწავლიან, თუ რა უნდა გააკეთონ, თუკი ეპიცენტრში ცხოვრობენ. შვედეთში შეუძლიათ ფეხშიშველი ბავშვები გამოიყვანონ ქუჩაში საგაკვეთილო განგაშის დროს ზამთარში: და არცერთი მშობელი არ აღშფოთდება, რადგან იციან, რომ ხანძრის დროს შენობიდან გადახტომის უნარებს შეუძლია გადაარჩინოს ბავშვის სიცოცხლე. ამიტომ არის საჭირო კატასტროფის ვიქტიმოლოგია: გაანალიზოთ რა შეცდომებს უშვებენ ადამიანები სტიქიური უბედურების დროს და ასწავლოთ მათ სხვანაირად ქცევა.

"მასწავლე" და არა "მომიყევი" .

ერთხელ შენობაში, სადაც ჩვენს საცეკვაო სკოლას დარბაზი ჰქონდა ნაქირავები, ხანძრის სიგნალიზაცია გაისმა. ჩვენი ჯგუფი ერთადერთი იყო, ვინც ქუჩაში გადახტა, ხოლო დანარჩენმა მასწავლებლებმა, დერეფანში რომ გაიხედეს და კვამლი არ დაინახეს, სწავლა განაგრძეს. რა თქმა უნდა, ყველამ იცოდა უსაფრთხოების წესები. მაგრამ ცოდნა არ მივა აღსრულებამდე, სანამ ქცევის ნიმუშები განმეორებით არ დამუშავდება და არ გადაიქცევა ავტომატურ რეაქციად. ამის მიღწევა შესაძლებელია მხოლოდ მაშინ, როდესაც წვრთნები სავალდებულო და რეგულარულია და ოფიციალური პირები სერიოზულად უდგებიან მათ.

კრიმინალური ვიქტიმოლოგია კიდევ უფრო რთულია, რადგან შეუძლებელია წესების სტანდარტიზება: არ არსებობს სამუშაო აქსიომები, როგორიცაა "უშიშრად შეგიძიათ შეხვიდეთ კაცის ბინაში, თუ ერთმანეთს იცნობთ სამი თვის განმავლობაში". მეორეც - მაგალითად, ბევრი ბავშვი სექსუალური ძალადობის მსხვერპლია, რადგან მათ არ ესმით, რას ცდილობენ დიდები (განსაკუთრებით, როდესაც ისინი ოჯახის მეგობრები არიან), მაგრამ როგორც კი სკოლებში სექსუალურ განათლებაზე საუბარი იწყება, მშობლები განათლების სისტემის მიმართ ამბავს ტეხენ: " თქვენ გინდათ გარყვნათ ჩვენი შვილები!"

ასე რომ, ვიქტიმოლოგია მაშინაც კი არ ცდილობს ასწავლოს, როგორ არ იყოს დანაშაულის მსხვერპლი. იგი დაკავებულია იმით, რომ სახელმწიფოს აუხსნას, რა უნდა გაკეთდეს, რომ მსხვერპლთა დიდი რაოდენობა არ იყოს ქვეყანაში. მსხვერპლთა კატეგორიზაცია ხდება არა საშიში ქცევის მიზანმიმართული ბრალდებების, არამედ მსხვერპლთა ჯგუფების იდენტიფიცირებისა და დახმარების მიზნით. ვიქტიმოლოგიური პრევენცია არ შეიცავს ინფოგრაფიკას " კაბის კალთის რომელი სიგრძეა უსაფრთხო?", მაგრამ სახელმწიფო და საზოგადოებრივი ინსტიტუტების საქმიანობა მიზნად ისახავს მსხვერპლის ქცევის ფორმირებას, გარემოებების განეიტრალებას ან აღმოფხვრას. ზომები კი შეიძლება ძალიან განსხვავებული იყოს: მაგალითად, მას შემდეგ რაც ლონდონის სტოუნბრიჯის რაიონი დანაშაულად აღიარეს ლანდშაფტის თავისებურებები, მოსახლეობას გამოეყო ფული კვარტალში თითოეული ბინის განგაშის სისტემით აღჭურვილობისთვის.

მსხვერპლთა დახმარებამდე პოტენციური მსხვერპლისთვის კარგი ახსნაა საჭირო. დანაშაულის პრევენციის ეს კომპონენტი დასავლეთში უაღრესად მნიშვნელოვნად მიიჩნევა. მოზარდებს და ახალგაზრდებს ეძლევათ ფსიქოლოგიური და იურიდიული განმარტებები და ახსნა, ვინ შეიცავს მსხვერპლის ნიშნებს და რა არის საჭირო იმისთვის, რომ მსხვერპლად ქცევა თავიდან იქნას აცილებული.

იმედია ევროპისკენ მიმავალ გზაზე, ვიქტიმოლოგიის ელემენტარული საფუძვლების შესწავლა სავალდებულო გახდება სკოლებში იმ საუკუნეში, როცა მულერების, მობერების რაოდენობის განსაკუთრებული ზრდა აღინიშნება.