დღეს ხშირად გესმით, რომ საქართველო საუკეთესო იყო ევროკავშირში. პრივილეგირებულ მდგომარეობას შეიძლება ჰქონდეს რამდენიმე მიზეზი. ეს არის კარგი გეოგრაფიული მდებარეობა და ქართული ელიტა პარტიულ ელიტაში და ამიერკავკასიის მენტალიტეტის თავისებურებები. მაგრამ ფაქტი ფაქტად რჩება: საბჭოთა კავშირში ყველას ერთნაირი უფლებები ჰქონდა. მაგრამ რატომღაც ქართველებს ცოტა მეტიც მიეცათ.

საიდან მიიღო თბილისმა ძლიერი სახელმწიფო მხარდაჭერა?

ისტორიული ფაქტორების გამო, ბოლშევიკების ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ, პარტიის ხელმძღვანელობაში საკმაოდ შესამჩნევი ქართული ფენა გამოჩნდა. იანუკიძე, ორჯონიკიძე, ბერია - ეს სახელები რაღაცას ამბობს. მოგვიანებით, სახელმწიფოს მეთაურის ადგილი სტალინს (ჯუღაშვილს) ერგო. ლიდერისა და მისი მცირე სამშობლოს ყურადღების გამახვილების სურვილმა გამოიწვია ამიერკავკასიის მცირე რესპუბლიკის სოციალური პოპულარიზაცია.

გასული საუკუნის 30-იან წლებში საბჭოთა კინოეკრანებზე გაღიმებული, პატიოსანი და მამაცი ქართველის გამოსახულება გამოჩნდა. საქართველო თანდათან იკავებს განსაკუთრებულ ადგილს სხვა რესპუბლიკებს შორის და ხდება უნივერსალური ფავორიტი. 50-80-იან წლებში, საქართველოს სსრ, სომხეთთან, ბალტიის ქვეყნებთან და აზერბაიჯანთან ერთად, ლიდერობდა საკავშირო რესპუბლიკებში ცენტრალიზებული ინვესტიციების და სუბსიდიების მხრივ.

სსრ კავშირის ხელმძღვანელობამ საბჭოთა სახელმწიფოს ერთიანობის შენარჩუნების თვალსაზრისით საქართველო ერთ-ერთ ყველაზე საშიშ და დაუცველ "პუნქტად" მიიჩნია. ეს ნიშნავს, რომ ეს რეგიონი სწრაფად უნდა გადაიქცეს რეალურ სოციალიზმის "ვიტრაჟად". გარდა ამისა, მოსკოვის კეთილგანწყობა შეიძლება აიხსნას იმ პერიოდის ქართველი ლიდერების დამსახურებით. მჟავანაძე და შევარდნაძე მტკიცედ იდგნენ მშობლიური რესპუბლიკის ინტერესების დაცვაზე ცენტრის წინ და ოსტატურად მიაღწიეს საოცარ პრივილეგიებს. მათ შეძლეს სიზუსტის მონაცვლეობა "პრობლემების გადაჭრის" შესაძლებლობით, რასაც აშკარად მოწმობს შევარდნაძის ცნობილი ფრაზა ჩრდილოეთიდან საქართველოსთვის მზის ამოსვლის შესახებ. საქართველოს სსრ მხარს უჭერდა მოსკოვის ფულადი გრანტებს, რომლებიც გადაიხადეს რუსეთის რეგიონების მიერ. ასე რომ, ადგილობრივ ელიტას მხოლოდ დროულად მოუწია მისი სწორი ოფისის "მიყვანა".

წარმატებული ქართული ეკონომიკა, გადახდილი სახელმწიფო სუბსიდიებით და "კლანების" ჩრდილოვანი შემოსავლით

საქართველოში ჩამოსული უბრალო საბჭოთა მოქალაქე გაოცებული იყო ადგილობრივი ცხოვრების დონით. იქ უამრავი მანქანა იყო, მყარი ქვის საცხოვრებელი კორპუსები, ასე განსხვავებული რუსული კოლმეურნეების ხის ქოხებისაგან და როგორც ჩანს, თავად ქართველები ცხოვრობდნენ უდარდელ კეთილდღეობაში. სტატისტიკის მიხედვით, 1960-იანი წლების შემდეგ საქართველოში საშუალო პენსიები, ხელფასები, სტიპენდია და სოციალური შეღავათები უფრო მაღალი იყო, ვიდრე კავშირის საშუალო მაჩვენებელი. ამავე დროს, ფასები და ტარიფები არ აღემატებოდა საშუალო დონეს.

ძირითადი ინდუსტრიული სექტორების (ენერგეტიკა, რკინიგზა, საზღვაო პორტები) მუშებს შორის რუსების წილი ჭარბობდა. მაგრამ მომსახურების სექტორში (საკურორტო მომსახურება, ვაჭრობა, შიდა საგზაო ტრანსპორტი, ტაქსი და ა.შ.) ქართველები იყვნენ წარმოდგენილი. ამ პერიოდში შეიქმნა ჩრდილოვანი ეკონომიკის სექტორი. ამ საქმიანობას მხარს უჭერდნენ გავლენიანი "მეურვეები" ადგილობრივი და საკავშირო სტრუქტურებიდან. ადგილობრივი მაღაზიის მუშაკები საიმედოდ იყვნენ დაზღვეული ხელმძღვანელობის შიშით საქართველოს რესპუბლიკაში ვითარების შესაძლო გამწვავების შესახებ. მალხაზ გარუნიას თქმით, პარტიის საკონტროლო კომისიის ყოფილი წევრი საქართველოში, "მიწისქვეშა" მხოლოდ ანგარიშისთვის იყო შესაძლებელი. არც მოსკოვში და არც თბილისში არ ყოფილა კორუფციული პირამიდის განადგურების რეალური სურვილი. ფაქტობრივად, წარმატებულმა ჩრდილოვანმა ბიზნესმენებმა უზრუნველყვეს კავშირის ფარგლებში საქართველოს სსრ-ს პრივილეგირებული სტატუსი.

ასობით მცირე, საშუალო ზომის მიწისქვეშა საამქრო განთავსდა არა მხოლოდ კერძო ქართულ სახლებში, არამედ სახელმწიფო საწარმოებშიც კი. საქართველოს სსრ-ში შესაძლებელი იყო თითქმის ყველაფრის შეძენა, რაც საბჭოთა ხალხის უმეტესობის დეფიციტად ითვლებოდა. ამიტომ, დასუსტებული იდეოლოგიური ზეწოლის, საბჭოთა დახურული ეკონომიკური სისტემის თავისებურებებისა და ადგილობრივი მაცხოვრებლების სამეწარმეო სულისკვეთების წყალობით, გილდიის საქონელს სერიოზული კონკურენცია ჰქონდა. სამოცდაათიანი წლების პერიოდი - ოთხმოციანი წლები ქართული მეწარმეობის "ოქროს ხანა" გახდა.

ბუნებრივი ქირა და მოდური საბჭოთა კურორტები

საბჭოთა საქართველოს ”წარმატების” ერთ-ერთი მიზეზი ბუნებრივი ადგილმდებარეობა იყო, რამაც იგი ჩრდილოეთ ქვეყანაში მკაცრი კლიმატის პირობებში ხელსაყრელი სუბტროპიკული საკურორტო ზონა გახადა. წარმატებულმა გეოგრაფიამ რესპუბლიკას მოუტანა უამრავი საბჭოთა რუბლი და საბჭოთა კავშირის ტურისტული მექის სტატუსი. აფხაზეთში, რომელიც GSSR– ის ნაწილია, იმ დროს გამოჩნდა ყველაზე პრესტიჟული სამხრეთ კურორტები გაგრასა და პიცუნდაში, სადაც მთელი საბჭოთა ელიტა ისვენებდა.

გარდა ამისა, საქართველო იყო სსრკ-ს ალპინიზმის ბაზა და პოპულარული სათხილამურო ბანაკი პროფესიონალი მოთხილამურეებისთვის. აქ ხშირად ტარდებოდნენ ალპინიადები, კავკასიის მთიანეთში, აწყობდნენ ცოტა ასვლას. ლეგენდარული ბორჯომის წყაროები ბაკურიანის მთების მწვერვალებიდან იღებს სათავეს. გულშემატკივართა-მოთხილამურეების გარდა, აქ მოვიდნენ ისინი, ვისაც სურდა ჯანმრთელობის გაუმჯობესება ჰიდროთერაპიით, ზამთრის რბილ თბილ კლიმატში.

"ხვანჭკარა" ჩერჩილისთვის და ქართული საექსპორტო ჩაისთვის

საქართველოს სსრ ინდუსტრია განსაკუთრებით არ გამოირჩეოდა საბჭოთა კავშირის წამყვანი რესპუბლიკების ფონზე, მაგრამ ქართველებმა საბჭოთა ხალხს მიაწოდეს ღვინოები, ციტრუსები, თამბაქო, ჩაი და მინერალური წყალი. საქართველოს რესპუბლიკამ, როგორც სსრკ-ს ერთ-ერთმა უძველესმა მეღვინეობის რეგიონმა, მსოფლიო აღიარება მოიპოვა საკუთარი პროდუქციით. ცნობილია, რომ იალტის კონფერენციის დროს იოსებ სტალინმა უინსტონ ჩერჩილს უმასპინძლა ქართველ "ხვანჭკარას" და ბრიტანეთის მინისტრმა მაღალი შეფასება მისცა ამ ბრენდის ხარისხს.

ღვინოების გარდა, საქართველოს სსრ ცნობილი იყო თავისი ჩაით. გასული საუკუნის 20-იან წლებში აქ ჩაის ახალგაზრდა პლანტაციები დარგეს და დაიწყო გამრავლების განვითარება. 1948 წელს გამოიყვანეს ახალი ჰიბრიდული ჯიშები: "გრუზინსკი No 1" და "გრუზინსკი No2". ამ ჩაის მიენიჭა სტალინის პრემია. შემდეგი მიღწევა იყო ჯიში "ქართული მეცხოველეობა No8", რომელსაც შეუძლია გაუძლოს ტემპერატურა -25-მდე. საბჭოთა პერიოდში ქართული ჩაი ქვეყნის საზღვრებს მიღმა იყო ცნობილი. 70-იანი წლების ბოლოს ის პოპულარული საექსპორტო პროდუქტი გახდა.