მანამდე, სანამ კაცობრიობა მკურნალობის თანამედროვე მეთოდებს შეიმუშავებდა ქირურგიული ოპერაციების გზით, მეცნიერები და ექიმები წლებისა და საუკუნეების განმავლობაში იკვლევდნენ ადამიანის სხეულს. საკვლევ ნიმუშებად ძირითადად ითვლებოდა ადამიანების გვამები. ეს იყო ძირითადად უპატრონოდ გარდაცვლილი ადამიანების ან სიკვდილით დასჯილი დამნაშავეების გვამები. ხშირ შემთხვევებში, უფრო მეტად ეს ხდებოდა სამედიცინო სასწავლებლებში, კვლევისათვის გამოიყენებოდა ადამიანის სხეულის მოდელები, რომლებსაც სხვადასხვა მასალისაგან ამზადებდნენ. დღეს ეს ანატომიური მოდელები მუზეუმების ექსპონატებია. მინდა წარმოგიდგინოთ რამდენიმე ასეთი ექსპონატი.

ადამიანის თავის ქალის მოდელი, დამზადებული სპილოს ძვლისაგან

ამ ანატომიურ მოდელს გააჩნია მოძრავი დეტალები: თვალები, ქვედა ყბა და ენა. დამზადების თარიღი- მე-19 საუკუნე.

ანატომიური მოდელი, დამზადებული სპილოს ძვლისაგან, მე-17 საუკუნე

XVII საუკუნეში ასეთი მოდელები იდო მდიდარი კერძო მეანების სამუშაო მაგიდებზე. ამ მეანებს ხშირად სტუმრობდნენ ახალგაზრდა მდიდარი წყვილები, რომლებიც ბავშვს ელოდებოდნენ. მოდელზე მეანი მათ უჩვენებდა ნაყოფის განვითარებას დედის საშოში. ძირითადად ეს პატარა მანეკენები გავრცელებული იყო გერმანიაში.

სამშობიარო ტრენაჟორი

ეს დახვეწილი მოდელი ძირითადად გამოიყენებოდა ახალგაზრდა მეანი ექიმების სწავლებისათვის.

ცვილის გვამები, 1830-1870 წლები

ანატომიური გამოკვლევისათვის და სამედიცინო უნივერსიტეტის სტუდენტების პრაქტიკული სწავლებისათვის გვამების უკმარისობის გამო მე-18 საუკუნის შუახანებში ანატომებმა მოიფიქრეს ჭკვიანური, მაგრამ სასტიკი მეთოდი-გვამების დამუშავება ცხელი სანთლით. ჰოლანდიელმა ბოტანიკოსმა და ანატომმა ფრედერიკ რიურიშმა მოიფიქრა სხეულის და შინაგანი ორგანოების დამუშავება ცვილით და სპეციალური სითხით, რომელსაც მან balsamicum უწოდა. რიურიშს ანატომიის რემბრანდტს უწოდებდნენ. მან მუზეუმიც კი გახსნა, რათა თავისი ქმნილებები ხალხისათვის ეჩვენებინა. თუმცა მეცნიერმა საფლავში წაიღო მის მიერ გამოგონებული საოცარი ბალზამის balsamicum-ის დამზადების საიდუმლო.

ჩინური სადიაგნოსტიკო თოჯინა, მე-18-19 საუკუნეები

მე-18-19 საუკუნეებში ჩინელი ქალები ექიმთან იშვიათად დადიოდნენ. გამონაკლის შემთხვევაში, თუკი ვიზიტი მაინც აუცილებელი იყო, ისინი არასოდეს არ აჩვენებდნენ ექიმს შიშველ სხეულს. სხეულის ნაწილების ხსენებასაც კი ტაბუ ჰქონდა დადებული.

ექიმსა და პაციენტს შორის კონფიდენციალურობის დასაცავად ეშმაკური გადაწყვეტილება გამოიგონეს: ეს იყო დიაგნოსტიკური თოჯინა. ექიმთან ვიზიტის პროცედურა მეტად უცნაური იყო: ავადმყოფი ქალი იმალებოდა ფარდის უკან, ის მხოლოდ ხელს გამოყოფდა ფარდიდან და თოჯინაზე უჩვენებდა ექიმს იმ ორგანოს ან ადგილს, რომელიც ტკიოდა.

პაპიე-მაშესაგან დამზადებული ტვინი (1801-1850 წლები)

იმ დროს, როცა გვამების ნაკლებობის გამო ანატომების ერთი ნაწილი აკონსერვებდა ადამიანის სხეულს ცვილის საშუალებით, სხვები უპირატესობას ანიჭებდნენ გაცილებით უწყინარ მეთოდს: პაპიე-მაშესაგან ამზადებდნენ ანატომიურ მოდელებს. ფრანგი ექიმი ლუი ტომას აიზუკსი იყო პირველი, ვინც ეს ტექნოლოგია დანერგა პრაქტიკაში. 1822 წელს, როცა მან დიპლომი დაიცვა, პირველად წარადგინა პარიზის სამედიცინო აკადემიაში ამ მასალისაგან დამზადებული მამაკაცის ნატურალური სიმაღლის მოდელი.

5 წლის შემდეგ მან გახსნა ფაბრიკა მის მიერ გამოგონებული ანატომიური მოდელების დასამზადებლად, რომლებითაც ის სამედიცინო უნივერსიტეტებს და საავადმყოფოებს ამარაგებდა. ეს პაპიე-მაშეს ტვინი დამზადებულია სწორედ აიზუკსის ფაბრიკაში 1830-იან წლებში.

ცვილის ფიგურები, 1776-1780 წლები

სტუდენტები, რომლებიც 1700-იან წლებში ფლორენციის უნივერსიტეტში სწავლობდნენ მედიცინას, სწორედ ამდაგვარი სკულპტურის საფუძველზე ეუფლებოდნენ ანატომიის საფუძვლებს. ეს ანატომიური მოდელი დამზადებულია სწორედ ფლორენციაში.

თვალები (1801-1900 წლები)

ეს მოდელი თითქმის ბოლომდე იშლება, რომ უფრო იოლად ვნახოთ, როგორია თვალის აგებულება. უფრო დახვეწილ მოდელებში სისხლძარღვები შეღებილი იყო წითლად, ხოლო მინა ცვლიდა თვალის ჟელესმაგვარ მინისებრ სხეულს.

ქალის ცვილის ფიგურა ( 1771-1800 წლები)

ევროპაში ცვილის ანატომიური მოდელები თითქმის სულ მამაკაცებისა იყო, ძალიან იშვიათად მზადდებოდა ქალის სხეული. მიუხედავად იმისა, რომ ქალის მოდელები გამორჩეულად საგანმანათლებლო მიზნებისათვის გამოიყენებოდა, ისინი გაცილებით დახვეწილი და ნატიფი ნამუშევრებით გამოირჩეოდნენ, ვიდრე მამაკაცის მოდელები.

ქალთა მოდელებს ხშირად უწოდებდნენ ვენერას-სიყვარულისა და სილამაზის ქალღმერთის სახელს. ასეთი მოდელები იწვნენ სამედიცინო მაგიდებზე პასიურ, თითქმის სექსუალურ პოზებში, ამშვენებდათ გრძელი თმა და ხანდახან სამკაულებიც კი.

და ბოლოს, ორიოდე სიტყვით მინდა გიამბოთ ერთი საინტერესო მუზეუმის შესახებ. ნიდერლანდებში, კერძოდ ქალაქ ლეიდენში მდებარეობს მსოფლიოში ერთადერთი ადამიანის სხეულის მუზეუმი, რომელიც იმდენად რეალისტურია, რომ დამთვალიერებლებს ნანახისგან სუნთქვა ეკვრით, ზოგი მათგანს კი გულიც კი მისდის ექსკურსიის დროს. მუზეუმის შესასვლელიდანვე თქვენ ხვდებით ადამიანის ორგანიზმში და თავისუფლად შეგიძლიათ დაათვალიეროთ მისი ყველა ნაწილი, ყველა ორგანო; გაისეირნოთ გიგანტური ადამიანის მუცელში, თავში, გულში და სხვა ორგანოებში.