2015 წლის გენეტიკურმა კვლევებმა ცხადჰყო, რომ ინდო-ევროპელების ჩამოყალიბებაში აღმოსავლეთ ევროპის ტერიტოერიებზე დიდი მონაწილეობა მიიღო აქამდე უცნობმა გენეტიკურმა ხაზმა, რომელიც 45, 000 წლის წინ კავკასიიდან შევიდა რუსეთის ტერიტორიებზე, სადაც მოგვიანებით იამნაიას კულტურა ჩამოყალიბდა. ამ ხაზს უწოდეს კავკასიელი მონადირე-შემგროვებელი (CHG - Caucasian Hunter-Gatherer), რომელიც აქტიურად შეერია ე.წ. დასავლეთ ევროპელ მონადირე შემგროვებელთა ჯგუფს (Western European Hunter-gatherer) და სათავე დაუდო დღევანდელ ინდო-ევროპულ გენომს. 25, 000 წლის წინ კავკასიელი მონადირე შემგროვებლის ჯგუფი საბოლოოდ გამოეყო გენეტიკურად დიდ ჯგუფს, რომელსაც ეწოდება ადრეული ანატოლიელი მიწათმოქმედები (EAF - Early Anatolian Farmers). ამ ჯგუფის ადამიანები ნაპოვნია დასავლეთ საქართველოში, იმერეთში ერთი 13, 300 წლის წინანდელი, ხოლო მეორე 9, 700 წლის წინანდელი, რომელთა გენეტიკაც შედარდა დაახლოებით ამავე პერიოდის შვეიცარიაში აღმოჩენილ 13, 700 წლის წინანდელ ე.წ. "ბიჩონის კაცის" გენომს და დიდი დამთხვევა აჩვენა.

14, 000 წლის წინ ევროპისკენ ძალიან დიდი ხალხთა გადასახლება აღინიშნება როგორც კავკასიიდან, ასევე ახლო აღმოსავლეთიდან, ე.წ. ნეოლითურ რევოლუციამდე დიდი ხნით ადრე. ვილაბრუნას კლასტერში აღოჩენილმა ახალმა ადამიანის გენომმა ასევე აჩვენა დამთხვევა აღმოსავლეთ აზიელებთან, რაც აშკარად მიუთითებს ხალხთა დიდ გადასახლებაზე ამ პერიოდში.

რაც შეეხება თანამედროვე ევროპელების გამორჩეულად დამახასიათებელ თვისებას - თეთრკანიანობას, გენეტიკური კვლევები ადასტურებს, რომ ასეთი პიგმენტაციის ადამიანების გამოჩენა, პირველი თეთრკანიანი ჰომო საპიენსების გამოჩენა ევროპის ტერიტორიაზე დაიწყო 19, 000 წლის წინ და 11, 000 წლის წინანდელ პერიოდამდე ასეთი ადამიანების სიხშირემ იმდენად მოიმატა, რომ თანდათან კონტინენტის მოსახლეობის უმრავლესობა გახდნენ. დადგენილია, რომ თეთრკანიანობასთან ასოცირებული ალელები: TYRP1, SLC24A5 და SLC45A2 თავდაპირველად კავკასიაში წარმოიშვა 19, 000 წლის წინ და შემდეგ გავრცელდა მთელ ევროპაში. დამტკიცდა, რომ ყველა თეთრკანიანი დედამიწაზე, ვინც კი არსებობს ან უარსებია სათავეს კავკასიიდან იღებს.

კვლევებმა ასევე დაადგინა, რომ პირველი მწვანე და ცისფერი თვალები წარმოიშვა კავკასიაში და შემდეგ გავრცელდა მთელ დედამიწაზე. ამას იწვევს გენეტიკური ვარიაცია HERC2, რომელიც პირველად 14, 000 წლის წინ წარმოიშვა კავკასიაში და 13, 000 წლის წინ უკვე გავრცელებული იყო იტალიამდეც.

2017 წლის მარგარიანის გენეტიკური კვლევებით ცხადი გახდა, რომ სამხრეთ კავკასიის ხალხის დედობრივი ხაზი მიტოქონდრიული დნმ-ის კვლევით 8000 წლის წინ იღებს უწყვეტ სახეს და დღემდე მოდის. ამავე კვლევამ აჩვენა 18, 000 წლის წინ სამხრეტ კავკასიის პოპულაციის ძალიან დიდი ზრდა. 2015 წლის "ფუ"-ს გენეტიკური კვლევის ჯგუფმა გამოიკვლია ევრაზიის სტეპების პოპულაციის გენომი, იგივე უძველესი ჩრდილო ევრაზიული ხალხების გავლენები დღევანდელ ევროპულ მოსახლეობაში, რომელიც დაკავშირებულია ინდო-ევროპულ ექსპანსიასთან იამნაიას კულტურიდან. ეს არის კულტურა, რომელიც იყო ყველა ინდო-ევროპელის სამშობლო და საიდანაც ისინი მოდნენ მთელ იბერო-კოლხურ ევროპას და გააინდოევროპელეს ის. ასევე იქიდან მოედნენ "ინდო-არიელები" ირანს და ინდოეთსაც. აი ამ ხალხის, სწორედ ინდო-ევროპელების ჩამოყალიბებაში თავად იამნაიას კულტურაში, სანამ ისინი მსოფლიოს მოედებოდნენ აღმოჩნდა, რომ უდიდესი წვლილი შეიტანა ზემოთ ნახსენებმა (CHG - Caucasian Hunter-Gatherer) კავკასიელმა მონადირე შემგროვებელთა გენეტიკურმა ხაზმა. კავკასიელებმა მთელი პონტურ-კასპიური და უკრაინის სტეპის, იამნაიას კულტურის სპილენძის ხანის ინდო-ევროპელების ჩამოყალიბებაში უმიშვნელოვანესი წვლილი შეიტანეს, რომელთაც შემდეგ 5000 წლის წინ, ძვ.წ. 30-ე საუკუნეში დაიწყეს მთელ მსოფლიოში ფართოდ განსახლება, დაიწყო დიდი ინდო-ევროპული მიგრაცია.

იარდუმიანის გენეტიკურმა კვლევამ, რომელიც ჩატარდა 2017 წელს გაშიფრა ჩრდილო-დასავლეთ საქართველოში მცხოვრები უძველესი ხალხის - სვანების გენეტიკა და აღმოაჩინეს შესამჩნევი ჰეტეროგენეტიკურობა ქალების ხაზით, მიტოქონდრიულ დნმ-ში, შემდეგი საერთო ჰაპლოჯგუფებით: U1-U7, H. K და W6, ეს მაშინ, როდესაც Y-ქრომოსომის ჰაპლოჯგუფები (მამაკაცის ხაზები) სვანების პოპულაციაში ბევრად ერთგვაროვანი გახლდათ. სვანი კაცების 78-80%-ს ჰქონდა G2a ჰაპლოჯგუფი. როგორც ჩანს ესაა უძველესი იბერო-კოლხური ან იბერო-კავკასიური მოდგმის გენეტიკური ხაზი.

ვანგის გენეტიკურმა კვლევამ (2018 წ.) ჩაუტარა ანალიზი უამრავ ნამარხ ადამიანს, რომელთაც ნაცხოვრები ჰქონდათ ძვ.წ. მე-40 საუკუნიდან ძვ.წ. მე-10 საუკუნემდე ჩრდილოეთ კავკასიაში და ნახა დიდი დამთხვევები მთელი სამხრეთ კავკასიის მოსახლეობის გენეტიკაში. როგორც ჩანს მთელი მაშინდელი სამხრეთ და ჩრდილო კავკასია დასახლებული იყო ერთიანი იბერო-კავკასიური, თუ იბერო-კოლხური მოდგმით. ასევე დაიდო დასკვნა, რომ კავკასია მთელ უძველეს პერიოდში, განსხვავებით დღევანდელი დღისა ასრულებდა არა გამყოფის როლს, არამედ ხიდის როლს და სწორედ კავკასიიდან მიგრირებდა ადამიანი ძალიან აქტიურად მთელი ევროპის მასშტაბით.

ავტორი: თორნიკე ფხალაძე