თელავი კახეთის უძველესი და ცენტრალური ქალაქია. გომბორის მთის ჩრდილოეთ კალთაზე განლაგებული სახლები, უფლის უძველესი ქრისტიანული ეკლესია, ერეკლე მეფის სასახლე და მისი ცნობილი აბანოები, რომელიც ადრე ბრწყინვალე ფრესკებით იყო შემკული.

სიღნაღი - კიდევ ერთი ციხე_ქალაქი და ცოცხალი ისტორიის მუზეუმი. აქ არის ნეკრესის ულამაზესი მონასტერი, სადაც კახელები ღორების მსხვერპლად სწირავენ, ამიტომ ხუმრობით უწოდებენ კიდეც ამ ადგილს „ღორების გაღვიძებას“. შუამთის მონასტერი, რომელიც თავშესაფარი იყო ქალებისა და ბავშვებისთვის შემოსევების დროს. აქ არის დავით გარეჯიც, რომელიც დააფუძნა ერთ-ერთმა ასურელმა მამამ.

ციხე-ქალაქი უჯარმა აშენებულია ანტიკურ პერიოდში, რომელიც შემდგომ ვახტანგ გორგასლის რეზიდენციას წარმოადგენდა. გრემის სამონასტრო კომპლექსიც უძველესი ნაგებობაა, რომლის შესახებაც ბევრმა უცხოელმა მოგზაურმა დაწერა.

ალავერდი, XI საუკუნის ულამაზესი და უმნიშვნელოვანესი ეკლესიაა კახეთში. ალავერდობა ერთ-ერთი უდიდესი რელიგიური დღესასწაულია, რომელიც აერთიანებს კახეთსა და სრულიად საქართველოს.

იყალთოს აკადემია, სადაც XII საუკუნეში მოღვაწეობდა არსენ იყალთოელი და გელათის აკადემიის შემდეგ მეორე მნიშვნელოვანი საგანმანათლებლო ცენტრი იყო.

წინანდალი ერთ-ერთი ყველაზე რომანტიული ადგილია კახეთში, აქ არის ჭავჭავაძეთა რეზიდენციაც.

კახეთი ერთ-ერთი ყველაზე მდიდარი რეგიონია ისტორიული ძეგლებითა და აქ აღმოჩენილი უძველესი ისტორიული არტეფაქტებით.

ქართული ნუმიზმატიკის ისტორიაში განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს სოფელ საკობიანოში აღმოჩენილ ძველ ქართულ მონეტას. ეს მონეტა ძალიან ჰგავს თრაკიის მეფის ლისიმაქეს მონეტას და თარიღდება ჩვენს წელთაღრიცხვამდე III საუკუნით.

ამ კურთხეულ მიწაზე იმდენი რამ არის სანახავი და შესასწავლი - ეკლესიები და ციხე-სიმაგრეები, ნისლში გახვეული მთები, სიწმინდეები და ნაყოფიერი, სამკურნალო ნიადაგი.

თუმცა კახეთის მთავარი სიმდიდრე თავად მრავალფეროვანი კახელები არიან. კახეთს ვერავინ დატოვებს, თუ ჯერ ჩაქაფულს ან ხაშლამას ცხელი შოთის პურით არ გასინჯავს. რეგიონის მასშტაბით შეგიძლიათ დააკაკუნოთ ნებისმიერ კარზე, კონკრეტული მიმართულების მისაღებად და უცებ შინ მიპატიჟებული აღმოჩნდეთ. აქ ზღაპარი მართლაც მაშინ იწყება, როცა ადამიანი იწყებს კახური ღვინის დალევით სიამოვნების მიღებას.

კახეთი და ვენახები ერთმანეთისგან განუყოფელია. ღვინოს აქ ღმერთს მსხვერპლად სწირავენ. ამ ღვინოს ზედაშე ჰქვია. ზედაშე ნიშნავს "მფარველ ანგელოზს" და ამავე დროს შუამავალია ღმერთსა და კაცს შორის. ზედაშესთვის განკუთვნილი ქვევრი (თიხის ამფორა) არასოდეს ამოაქვთ მიწიდან, მაშინაც კი, როცა ოჯახი საცხოვრებლად სხვა ადგილას გადადის, როგორც თავად კახელები თვლიან, ეს უბედურებასა და წყევლის მომტანია ოჯახისთვის. ზედაშე ყოველთვის წითელი ღვინო უნდა იყოს.

ბევრი უცხოელი მოხიბლულია შესანიშნავი კახური ღვინით. ერთ-ერთმა სტუმარმა თავის შთაბეჭდილებებზე დაწერა: „აქ სვამენ მთელი წლის განმავლობაში, სვამენ ყველგან და ყოველთვის, მაგრამ არავინაა მთვრალი. სმაში მათ ვერც ფრანგები, ვერც ესპანელები და ვერც იტალიელები ვერ შეედრებიან.

კახეთში ოთხმოცზე მეტი სხვადასხვა ჯიშის ყურძენია, მათ შორისაა საფერავი, რქაწითელი, მწვანე, ბუდაშერი და თითა.

კახურ ღვინოებს არაერთი საერთაშორისო ჯილდო აქვს მოპოვებული, თუმცა ღვინოს, საუკეთესო გემო აქვს იმ მარანში, სადაც ღვინო დაიწურა.

როდესაც ფიქრობ, რომ ყველაფერი მოყევი შენს სამშობლოზე, შემდეგ კი აანალიზებ, რომ კახეთის მშვენიერებაზე ისტორიების და ლეგენდების მოყოლა მართლაც შეუძლებელი და დაუსრულებელია.

მართლაც და, როგორ შეიძლება?

კახეთი უნდა ნახოთ და შეიყვაროთ!

ავტორი: ეკა ქევანიშვილი