უახლესმა აღმოჩენამ აჩვენა, რომ ნეოლითის ეპოქაში ქსოვილს იმ ნედლეულისგან ამზადებდნენ, რომელიც საქართველოში უხვად მოგვეპოვება.

ნეოლითის ეპოქაში ადამიანების ცხოვრება მეცნიერებისთვის გაცილებით ნაკლებად ცნობილია, ვიდრე გვიანდელ ხანებისა. ის გაგრძელდა 9500-დან 3000 წლამდე. მას ასევე უწოდებენ ახალ ქვის ხანას. ანუ ის წარმოადგენს დროის პერიოდს, რომელიც ქვის ხანის ნაწილია. ამ პერიოდში ხალხი ცხენებს ათვინიერებდა და რძის ჭამას იწყებდა. ნეოლითის ხანას ასევე ახასიათებს გაპრიალებული და გაბურღული ქვის იარაღები. ისინი საუკეთესოდ არის შემონახული დღემდე. ადამიანების დანარჩენ საყოფაცხოვრებო ნივთების აღმოჩენაბს მეცნიერები ძალიან იშვიათად ახერხებენ. კერძოდ, იმ ეპოქის ქსოვილები ძალიან იშვიათია. ინფორმაციის ნაკლებობისა და აღმოჩენების მინიმალური რაოდენობის გამო, დიდი ხნის განმავლობაში ითვლებოდა, რომ იმ დროს ქსოვილები ექსკლუზიურად მხოლოდ ნანადირევი ცხოველის ტყავისა და ბეწვისგან მზადდებოდა. მაგრამ ბოლო კვლევებმა შეცვალა ნეოლითური ქსოვის მასალების იდეა. როგორც გაირკვა, ადამიანები უფრო ხშირად იყენებდნენ ხის ბოჭკოებს, ვიდრე სელის. მაგალითად, ვადი მუბარატის სავარცხლის ძაფი მზადდებოდა მუხის ბოჭკოებისგან, რომელიც ნაპოვნი იქნა ისრაელში და თარიღდება ძვ.წ. 9500 წლით. იგივე ეხება ზოგიერთ სხვა ნეოლითურ აღმოჩენას.

რა აჩვენა ნეოლითის ეპოქის უძველესი ქსოვილის შესწავლამ

უძველესი ტექსტილის ექსპერტთა საერთაშორისო ჯგუფი ჩატალ ჰიუუკის (თანამედროვე თურქეთის ტერიტორია) ქსოვილით დაინტერესდა. 1960-იან წლებში გათხრილი ნიმუშები ახლო აღმოსავლეთსა და ევროპაში ქსოვის ადრეულ ცნობილ ნიმუშებს შორისაა. მათი ასაკი, მეცნიერთა აზრით, 8500-8700 წელია. წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ ქსოვილი დამზადებულია სელის ბოჭკოებისგან.

ახალ კვლევაში, რომლის შედეგები დეტალურად არის აღწერილი ჟურნალში Antiquity, მეცნიერებმა გამოიყენეს სკანირების ელექტრონული მიკროსკოპი. შედარებისთვის, მათ აიღეს სელის ნიმუშები, ასევე ორი სახის მუხის ბოჭკო - ახალი და სპეციალურად ნახშირი. კვლევამ აჩვენა, რომ უძველესი ქსოვილის ნიმუშები მზადდებოდა მუხის ქერქის ბოჭკოებისგან, რამაც წინა კვლევების შედეგები უარყო.

უნდა აღინიშნოს, რომ წინა კვლევების შემდეგ გაჩნდა კითხვა - როგორ შეიძლებოდა ჩატალ-ჰიუკში ჰქონოდათ სელი ქსოვილის წარმოებისთვის, რადგან მეცნიერებმა მისი თესლი უძველეს ნამარხებში ვერ იპოვეს. მოგვიანებით აღმოჩენილი თესლი კი, როგორც გაირკვა, მოგვაინებით ნეოლითს ეკუთვნოდა. ამ კითხვაზე პასუხს უახლესი კვლევა გვაძლევს - სელი უბრალოდ არ გამოიყენებოდა ქსოვილების დასამზადებლად.

ექსპერტები თვლიან, რომ ჩატალ-ჰიუკის მცხოვრებლებს სელის არ მოჰყავდათ, ყოველ შემთხვევაში არ ამუშავებდნენ.

მუხის ხის ქერქი იყო ხელმისაწვდომი და პრაქტიკული მასალა ქსოვისთვის. ჩატალ ჰიუუკში, ეს იყო ზოგადად ხის ყველაზე გავრცელებული სახეობა. მას იყენებდნენ როგორც საწვავად, ასევე სხვადასხვა დანიშნულების მასალად. მუხის ხეები დასახლებული ადგილიდან 10 კილომეტრში იზრდებოდა. შესაძლებელია ხე-ტყის მიწოდება ადგილობრივი წყლის რესურსების გამოყენებით ხდებოდა/ ხის მოსავლის აღება გაზაფხულზე იწყებოდა, როცა ღეროს გასწვრივ წვენის აქტიური მოძრაობა იწყებოდა. ამით გაადვილდა ღეროდან ქერქის ამოღება.

როგორ მზადდებოდა ქსოვილი მუხისგან ქვის ხანაში

ჩატალ ჰიუუკში ​​ნაპოვნი ბევრი ქსოვილი, მათ შორის, ხალიჩები და თოკები, დღემდე შემორჩენილია იმის გამო, რომ მათ ფართოდ იყენებდნენ დაკრძალვის რიტუალებში. მიცვალებულთა სხეულებს ტილოებში ახვევდნენ, იატაკზე ხალიჩებს აფენდნენ და ჩვილებისთვის კუბოებად იყენებდნენ კალათებს.

ჩატალ ჰიუუკში ​​ცალკე სამარხი არ გამოიყენებოდა. სამაგიეროდ, ცხედრები საცხოვრებელი კორპუსების იატაკქვეშ იკრძალებოდა. მრავალი აღმოჩენა შემორჩენილია მხოლოდ იმის გამო, რომ ხანძრის დროს ისინი იატაკის ქვეშ რჩებოდა.

საფლავების ნახშირის წყალობით, მკვლევრებმა შეძლეს გაარკვიათ, რომ იმ დღეებში ისინი ძაფებს თითისტარზე არ ატრიალებდნენ, არამედ უბრალოდ გრეხდნენ. ყველა ქსოვილს ამზადებდნენ ქსოვით.

და ბოლოს, მე აღვნიშნავ, რომ ახალი კვლევა, რომელმაც აჩვენა მუხის ბოჭკოების ფართო გამოყენება ქსოვილებისა და თოკების დასამზადებლად, ეჭვქვეშ აყენებს ადრე გამოცხადებულ პერიოდს, როდესაც ძველმა ადამიანებმა დაიწყეს სელის გამოყენება ქსოვილებისთვის და ამ მხრივ ამუშავებდნენ მცენარეს. ცხადია, მეტი კვლევაა საჭირო ამ ინფორმაციის გასარკვევად.