ანაფილაქსიური შოკი - ეს არის მწვავე პათოლოგიური მდგომარეობა, რომელსაც იწვევს ალერგენის ხელახლა შეღწევა ორგანიზმში, რის შედეგადაც ვითარდება მძიმე ჰემოდინამიკური დარღვევები და ჰიპოქსია. ანაფილაქსიის ძირითადი მიზეზებია სხვადასხვა მედიკამენტების მიღება, მწერების ნაკბენები და საკვებისმიერი ალერგია. შოკის მძიმე შემთხვევებში სწრაფად ვითრდება ცნობიერების დაკარგვა, ვითარდება კომა და გადაუდებელი დახმარების არარსებობის შემთხვევაში მთავრდება ფატალურად . მკურნალობა შედგება ორგანიზმში ალერგენის შესვლის შეწყვეტით, სისხლის მიმოქცევისა და სუნთქვის ფუნქციის აღდგენით და საჭიროების შემთხვევაში- რეანიმაციული ღონისძიებების ჩატარებით.

ზოგადი ინფორმაცია.
ანაფილაქსიური შოკი (ანაფილაქსია) - არის დაუყოვნებლივი ტიპის მძიმე სისტემური ალერგიული რეაქცია, რომელიც ვითარდება უცხო ნივთიერებებთან-ანტიგენებთან (მედიკამენტები, შრატები, საკვები და ა.შ.) კონტაქტისას, რომელსაც თან ახლავს სისხლის მიმოქცევის მძიმე დარღვევები და ორგანოებისა და სისტემების ფუნქციური დარღვევები.

ანაფილაქსიური შოკი დაახლოებით 50 ათასი ადამიანიდან ერთს უვიდარდება და ამ სისტემური ალერგიული რეაქციის შემთხვევების რაოდენობა ყოველწლიურად იზრდება. ასე რომ, ამერიკის შეერთებულ შტატებში ყოველწლიურად რეგისტრირებულია ანაფილაქსიური რეაქციების 80 ათასზე მეტი შემთხვევა, ხოლო სიცოცხლის განმავლობაში ანაფილაქსიის მინიმუმ ერთი ეპიზოდის რისკი არსებობს აშშ-ს 20-40 მილიონ მაცხოვრებელში. სტატისტიკის მიხედვით, დაახლოებით 20% შემთხვევაში, ანაფილაქსიური შოკის მიზეზი მედიკამენტების გამოყენებაა. ანაფილაქსია ხშირად ფატალურია.

მიზეზები:
ანაფიკაქსიური რეაქციის გამომწვევი ალერგენი შეიძლება იყოს ნებისმიერი ნივთიერება, რომელიც ადამიანის ორგანიზმში ხვდება. მემკვიდრეობითი მიდრეკილების არსებობისას (აღინიშნება იმუნური სისტემის რეაქტიულობის ზრდა – როგორც უჯრედული, ასევე ჰუმორული) უფრო ხშირია ანაფილაქსია. ანაფილაქსიური შოკის ყველაზე გავრცელებული მიზეზებია:

-მედიკამენტების შეყვანა ორგანიზმში.

ეს არის ანტიბაქტერიული (ანტიბიოტიკები და სულფონილამიდები), ჰორმონალური პრეპარატები (ინსულინი, ადრენოკორტიკოტროპული ჰორმონი, კორტიკოტროპინი და პროგესტერონი), ფერმენტული პრეპარატები, საანესთეზიო საშუალებები, ჰეტეროლოგიური შრატები და ვაქცინები. იმუნური სისტემის ჰიპერრეაქცია ასევე შეიძლება განვითარდეს ინსტრუმენტულ კვლევებში გამოყენებული რენდგენოკონტრასტული პრეპარატების შეყვანის შედეგად.

-ნაკბენები.

ანაფილაქსიური შოკის კიდევ ერთი გამომწვევი ფაქტორია გველებისა და მწერების ნაკბენები (ფუტკრები, ჭიანჭველები). შემთხვევათა 20-40% - ში ფუთკრის კბენის შედეგად მეფუტკრეები ხდებიან ანაფილაქსიის მსხვერპლნი.

-საკვებისმიერი ალერგია.

ანაფილაქსიას ხშირად იწვევს საკვები ალერგენები (კვერცხი, რძის პროდუქტები, თევზი და ზღვის პროდუქტები, სოიო და მიწის თხილი, საკვები დანამატები, საღებავები და არომატიზატორები, ასევე ბიოლოგიური პრეპარატები, რომლებიც გამოიყენება ხილისა და ბოსტნეულის დასამუშავებლად). ასე რომ, აშშ-ში თხილზე ვითარდება მძიმე ანაფილაქსიური რეაქციების შემთხვევათა 90% - ზე მეტი. ბოლო წლებში გაიზარდა ანაფილაქსიური შოკის შემთხვევების რაოდენობა სულფიტებზე - საკვები დანამატები, რომლებიც გამოიყენება იმისათვის, რომ პროდუქტი უფრო ხანგრძლივი შენარჩუნდეს. ამ ნივთიერებებს ემატება ლუდი და ღვინო, ბოსტნეული, ხილი და ა.შ.

-ფიზიკური ფაქტორები.

დაავადება შეიძლება განვითარდეს სხვადასხვა ფიზიკური ფაქტორების ზემოქმედების შედეგად (დატვირთვა, რომელიც წვევს ი კუნთების დაძაბულობას, სპორტი, სიცივე და სითბო), ისევე გარკვეული საკვების მიღება (უფრო ხშირად კაკალი, ქათმის ხორცი, ნიახური, თეთრი პური) და შემდგომი ფიზიკური აქტივობა იწვევს ამ მდგომარეობას.

-ალერგია ლატექსზე.

ლატექსის პროდუქტებზე ანაფილაქსიური რეაქციები (რეზინის ხელთათმანები, კათეტერები, და ა.შ.) გახშირებულია.

პათოგენეზი.

ანაფილაქსიური შოკი სწრაფი გენერალიზებული ალერგიული რეაქციაა, რომელიც გამოწვეულია ანტიგენური თვისებებისა და იმუნოგლობულინის IgE-ს მქონე ნივთიერების ურთიერთქმედებით. ალერგენის განმეორებითი მიღებისთანავე გამოიყოფა სხვადასხვა მედიატორები (ჰისტამინი, პროსტაგლანდინები, ქემოტაქსიური ფაქტორები, ლეიკოტრიენები და სხვ.) და მრავალი სისტემური გამოვლინება ვითარდება გულ-სისხლძარღვთა, სასუნთქი სისტემებიდან, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან, კანიდან.

ეს არის სისხლძარღვთა კოლაფსი, ჰიპოვოლემია, გლუვი კუნთების შეკუმშვა, ბრონქოსპაზმი, ლორწოს ჰიპერსეკრეცია, შეშუპება და სხვა პათოლოგიური ცვლილებები. შედეგად მცირდება მოცირკულირე სისხლის მოცულობა, ქვეითდება არტერიული წნევა, ვითარდება გულ-სისხლძარღვთა უკმარისობის მოვლენები. ანაფილაქსიური შოკის დროს სისტემური ალერგიული რეაქცია თან ახლავს ბრონქული სპაზმის გამო სუნთქვის უკმარისობის განვითარებას, ბრონქების სანათურში ბლანტი ლორწოვანი გამონადენის დაგროვებას, ფილტვის ქსოვილში ჰემორაგიებისა და ატელექტაზის წარმოქმნას. დარღვევები ასევე აღინიშნება კანის საფარველიდან, მუცლის და მენჯის ორგანოებიდან, ენდოკრინული სისტემიდან და ტვინიდან.