კაცობრიობის მთელი ისტორიის მანძილზე სილამაზე "მსხვერპლს მოითხოვდა, " ამასთან, ზოგჯერ მხოლოდ ტკივილითა და ტანჯვით არ შემოიფარგლებოდა –საქმე სიკვდილითაც კი მთავრდებოდა.

ადმიანები კოსმეტიკას ათასობით წლის წინ, ჩვ.წ. აღ.-მდეც იყენებდნენ, რომელიც შეიცავდა ყველა ტიპის ტოქსიკურ ნივთიერებებს, მათ შორის ტყვიას, ვერცხლისწყალსა და დარიშხანს. მსგავსი სახის კოსმეტიკის აკრძალვა ზოგიერთ ქვეყნებში 20-ე საუკუნის შუა ხანებში დაიწყეს. სტატიაში მოგითხრობთ იმ შემაძრწუნებელ კოსმეტიკურ საშუალებებზე, რასაც ადამიანები სილამაზისთვის იყენებდნენ.

ჩვ.წ. აღ.-მდე უძველეს ეგვიპტეში კოსმეტიკას დიდ პატივს სცემდნენ. ქალები და კაცებიც კი მაკიაჟს ატარებდნენ, იყენებდნენ ფერუმარილის, ტუჩსაცხისა და თვალის კონტურის ძველებურ ვარიანტებს. კოსმეტიკას მხოლოდ ესთეტიური დატვირთვა არ ჰქონდა; ზეთები და საცხები კანს მცხუნვარე მზისა და ქარისგან იცავდა. ლხინის დროს ყველა სტუმარს მსახურები თავზე არომატიზებულ ცხიმს უსვამდნენ, რომელიც დნებოდა, სახეზე ჩამოდიოდა და ამით გამაგრილებელ ეფექტს იძლეოდა.

სტიბიუმი, უძველეს დროში პოპულარული კოსმეტიკური საშუალება იყო, რომელსაც ხშირად იყენებდნენ ეგვიპტურ და ინდურ კულტურებში თვალებისა და წარბების გამოსაკვეთად. ამ ნაერთს ამზადებდნენ ნახშირბადის, ტყვიისა და განსაკუთრებული ცხიმისგან. თვალის ირგვლივ მგრძნობიარე კანის წყალობით ამ ნივთიერებებს სწრაფად იწოვდა ორგანიზმი, დროთა განმავლობაში კი იწვევდა გაღიზიანებას, უძილობასა და გონებრივი შესაძლებლობების დაქვეითებას.

იაპონელი გეიშების ტრადიციული მაკიაჟი 18-ე საუკუნიდან არის ცნობილი. თუმცა, დიდი ხნით ადრე, ჯერ კიდევ მე-8 საუკუნიდან, იაპონიაში სილამაზის სტანდარტები დაადგინეს, რომელიც სახის გათეთრებას გულისხმობდა.

გარდა ამისა, არსებობდა ოჰაგუროს (ohaguro) ტრადიცია, რომლის თანახმადაც, არისტოკრატები (ძირითადად გათხოვილი ქალები) კბილებს იშავებდნენ. საღებავი, რომელსაც კბილების შესაღებად იყენებდნენ ხანგრძლივი გამოყენებისას შესაძლოა ტოქსიკური გამხდარიყო. სახეს ბრინჯის ფქვილით ითეთრებდნენ, თუმცა, ზოგჯერ იქ ფრინველის სკორეს (ფეკალია) უმატებდნენ უფრო თეთრი ტონის მისაღებად.

ძველ საბერძნეთში ფერმკრთალი სახე ლამაზად ითვლებოდა, ამიტომ ქალები მსგავსი ეფექტის მისაღებად სახეზე ტყვიის შემცველ პუდრას ისმევდნენ, რომელიც კოროზიას იწვევდა, მაგრამ ქალები კვლავ იყენებდნენ მას, გაჩენილი ლაქების დასაფარად. ტყვიის პუდრას შესაძლოა ასევე უნაყოფობისა და სიგიჟის პროვოცირება მოეხდინა. ძველმა რომაელებმა მოგვიანებით გადაიღეს ამ კოსმეტიკური საშუალების გამოყენება, მაგრამ მის შემადგენლობაში წითელი ტყვია დაამატეს, იმ მიზნით რომ ვარდისფერი ბრწყინვალების ეფექტი მიეღოთ.

მაკიაჟმა ტყვიის შემცველი პუდრას გამოყენებით ახალი პოპულარობა 16 საუკუნეში შეიძინა. დედოფალმა ელისაბედ I "ახალგაზრდობის ნიღბით" გაითქვა სახელი –სახის უჩვეულოდ თეთრი ფერით. ზოგიერთი ქალბატონი კვერცხლის ცილასაც კი ისმევდა კანზე, სასურველი სითეთრე რომ მიეღო. თეთრი კანი მაღალი საზოგადოების სიმბოლოს წარმოადგენდა, რადგან ადამიანებს დაბალი ფენებიდან სამუშაოს გამო ღია ცის ქვეშ უწევდათ ყოფნა, რის გამოც მათი კანი უფრო მუქი შეფერილობის იყო.

ეს მოდა მე-18 საუკუნეში გავრცელდა. იმ პერიოდის ქალბატონები, მაგალითად, საფრანგეთის დედოფალი მარია ანტუანეტა, გამოირჩეოდნენ უჩვეულოდ მაღალი თმის ვარცხნილობებით, რომლის გასაკეთებლად ხშირ შემთხვევაში ხისა და მავთულის აქსესუარებს იყენებდნენ. ასევე, ქალები იყენებდნენ ქონს, რომ ვარცხნილობის ფორმა შეენარჩუნებინათ და ამასთან, დიდი ხნის მანძილზე არ იბანდნენ თავს. ზოგიერთი ქალბატონი იძულებული იყო ღამით თავზე გალია ჩამოეცვა, იმ მიზნით რომ თმა ცხიმის სუნით გაღიზიანებული ვირთხებისგან დაეცვა.

სიბერე თუ ახალგაზრდა ასაკში სიკვდილი? ასეთი არჩევანის წინაშე იდგნენ ქალები, რომლებიც Laird-ის ანტიასაკობრივ გამათეთრებელ კრემს იყენებდნენ. იყიდებოდა, როგორც "კანის მოვლის გასაოცარი უსაფრთხო საშუალება, " სინამდვილეში კი შეიცავდა ტყვიის აცეტატსა და კარბონატს. 1869 წელს ამერიკულმა სამედიცინო ასოციაციამ კვლევის შედეგებიც კი გამოაქვეყნა, რომელიც კრემის ზემოქმედებას ასახავდა. მასში აღწერილი იყო ისეთი სიმპტომები, როგორიცაა დაღლა, წონის დაკარგვა, გულისრევა, თავის ტკივილები, კუნთების ატროფია და დამბლაც კი. მის ალტერნატივას დარიშხანის შემცველი ტაბლეტები წარმოადგენდა.

მე-20 საუკუნის დასაწყისში ზოგიერთი ქალბატონი წამწამებისთვის მოცულობის მისანიჭებლად იყენებდა ტუშს. ზოგიერთები კი ხმარობდნენ LashLure -ის სიცოცხლისთვის მეტად სახიფათო საღებავს წარბებისა და წამწამებისთვის. მის ძირითად ინგრედიენტს ტოქსიკური ქვანახშირის კუპრი წარმოადგენდა. ამ კოსმეტიკურმა საშუალებამ გამოიწვია სულ ცოტა 16 დაბრმავების შემთხვევა და ერთი სიკვდილი, სანამ 1940 წელს პროდუქტებისა და მედიკამენტების ხარისხის სანიტარულმა ზედამხედველობის სამსახურმა არ ამოიღო ის მაღაზიებიდან.

მე-20 საუკუნის დასაწყისში მოდის მიმდევრებმა ჭორფლებს ომი გამოუცხადეს, რისთვისაც კოსმეტიკურმა წარმოებამ შესთავაზა მათ ახალი "საოცარი საშუალება." მკვლევარები თვლიან, რომ ექიმი ბერის ჭორფლის საწინააღმდეგო კრემის შეფუთვა ცნობილ მფრინავს ამელი იერჰარტს ეკუთვნის. მსგავსი ტიპის პრეპარატები შეიცავდა 10-დან 15 პროცენტამდე ვერცხლისწყალს. მხოლოდ გასული საუკუნის 40-იანი წლებისთვის პროდუქტებისა და მედიკამენტების ხარისხის სანიტარულმა ზედამხედველობის სამსახურმა პრეპარატებში ვერცხლისწყლის შემცველობა 5%-მდე განსაზღვრა, ხოლო მისი გამოყენება 70-იან წლებში სრულიად აკრძალა.