ფრიდრიხ ნიცშეს ზეკაცი (Übermensch) არის ადამიანი, რომელიც საკუთარი ძალებით სცდება საზოგადოებრივ მორალს, ტრადიციულ ღირებულებებს და ქმნის საკუთარ იდეალებს. ის არაა მხოლოდ ფიზიკურად ძლიერი, არამედ ინტელექტუალურად და სულიერად დამოუკიდებელი, ცხოვრების შემოქმედი და არ ემორჩილება არც ღმერთს, არც სახელმწიფოს, არც დადგენილ ნორმებს.

ზეკაცის ძირითადი თვისებები

თვითგანვითარება და საკუთარი გზის პოვნა

ზეკაცი არ მიჰყვება მასას, არ მოქმედებს სხვისი მორალისა და წესების მიხედვით.

ის ქმნის საკუთარ ღირებულებებს, ნაცვლად იმისა, რომ უბრალოდ მიიღოს ტრადიციული ნორმები.

ნებელობა (Will to Power – ძალაუფლების ნება)

ნიცშეს აზრით, ადამიანის მთავარი მამოძრავებელი ძალაა "Will to Power" – ეს არ ნიშნავს პოლიტიკურ ძალაუფლებას, არამედ ცხოვრების დაძლევას, საკუთარ თავზე გამარჯვებას და არსებობის გამართლებას.

ზეკაცი ამ ნებას სრულად ავლენს – ის არ ხვდება დეპრესიაში, არ ნებდება სიძნელეებს, არამედ ისინი გამოწვევად მიაჩნია.

რელიგიური და მორალური საზღვრების გადალახვა

ნიცშე ამბობდა "ღმერთი მოკვდა", რაც გულისხმობდა იმას, რომ ტრადიციული რელიგია და მორალი აღარ მუშაობს.

ზეკაცი არ ეძებს სამყაროს გარედან მოცემულ აზრს – ის თავად აძლევს ცხოვრებას აზრს.

დიონისიური სულისკვეთება

ნიცშე ცხოვრების ორ სტილს განასხვავებდა:

აპოლონური (ლოგიკური, წესრიგიანი) და დიონისიური (ქაოტური, ვნებებით სავსე).

ზეკაცი დიონისიურია – ის ცხოვრებას ემოციურად, სიღრმისეულად განიცდის და არ ეშინია ცხოვრების დაუნდობლობის.

არ აღიარებს მსხვერპლის მენტალიტეტს

ის არ განიხილავს თავს მსხვერპლად.

ზეკაცი ცხოვრებას იღებს ისეთად, როგორიც არის, და არ გაურბის პასუხისმგებლობას.

როგორ წარმოიდგენდა ნიცშე ზეკაცს?

ნიცშესთვის ზეკაცის იდეალს ასახავდნენ გენიალური, ძლიერი პიროვნებები – შექსპირი, ნაპოლეონი, ცეზარი, გოეთე.

მაგრამ ის არ გულისხმობდა, რომ ზეკაცი კონკრეტული ადამიანი იყო. ეს იდეალია, რომელიც უნდა შეიქმნას.

ზეკაცის გზა – როგორ უნდა გახდე ზეკაცი?

"ბედისწერის სიყვარული" (Amor fati)

ყველაფერი, რაც ცხოვრებაში ხდება – აუცილებელია. ზეკაცი არ ნანობს, არ ცდილობს გაქცევას, არამედ იღებს ცხოვრებას სრული შეგნებით.

განადგურებული ღირებულებების შემდეგ – ახალი ღირებულებების შექმნა

ძველი იდეალების (ღვთის, ტრადიციის, საზოგადოებრივი მორალის) ნგრევა მხოლოდ პირველი ეტაპია.

ნამდვილი ზეკაცი შექმნის ახალ ფასეულობებს, საკუთარ გზას, თავის ახალ მორალს.

"მარადიული დაბრუნების" იდეის მიღება

წარმოიდგინე, რომ შენი ცხოვრება უსასრულოდ მეორდება.

შენი ყოველი ქმედება უნდა იყოს ისეთი, რომ მისი გამეორება გიხაროდეს.

ნიცშეს ზეკაცის პრაქტიკული მნიშვნელობა:

ზეკაცი არ არის ბოროტი მბრძანებელი – ის გაწვრთნილი, დამოუკიდებელი ადამიანია.

ზეკაცობა ნიშნავს ცხოვრების საკუთარ ხელში აღებას, საკუთარი შინაგანი ძალის გამოყენებას და შიშების გადალახვას.

ნიცშეს აზრით, ზეკაცი კაცობრიობის მომავალია – ადამიანები, რომლებიც სუსტები არიან, უბრალოდ გაქრებიან, ხოლო ძლიერი, თვითმყოფადი პიროვნებები წინ წაიყვანენ კაცობრიობას.