როგორც მკვლევარებმა გაარკვიეს, აშკენაზი ებრაელების დედობრივი შტოს წარმოშობა არა აზიაში, არამედ ევროპაში უნდა ვეძებოთ. მანამდე ითვლებოდა, რომ ებრაელები მრავალი საუკუნის წინ (უფრო ზუსტად, 602-628 წლების ბიზანტია-სასანიური ომის შემდეგ) მოვიდნენ ცენტრალურ ევროპაში და გერმანიაში დასახლება მხოლოდ შუა საუკუნეებში დაიწყეს. თუმცა, აღმოჩნდა, რომ ებრაელების (ყოველ შემთხვევაში, ძალიან მნიშვნელოვანი ნაწილის) სამშობლო შეიძლება იყოს გერმანია.


აქ უნდა გავიხსენოთ, რომ აშკენაზი ებრაელების ერთ-ერთი ცნობილი მახასიათებელია ის, რომ ისინი საუბრობენ არა ებრაულ, არამედ იდიში - მაღალგერმანულ ენაზე, რომელიც იყენებს ებრაულ ანბანს წერისთვის და გავლენას ახდენს არამეულ ენაზე და ებრაულზე მისი კლასიკური ფორმით.

ათი წლის წინ ჩატარებული კვლევის ერთ-ერთმა ავტორმა, ჰადერსფილდის ბრიტანეთის უნივერსიტეტის არქეოგენეტიკოსმა მარტინ რიჩარდსმა განმარტა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ აშკენაზი ებრაელები საუკუნეების განმავლობაში ცხოვრობდნენ ევროპაში, დნმ-ის ნიმუშების კვლევამ მოულოდნელი შედეგი გამოიღო. და ამ შედეგმა ნათელი მოჰფინა ამ მრავალრიცხოვანი ხალხის წარმოშობას. გამოდის, რომ ევროპელი ებრაელების უმეტესობა წარმოშობით ადგილობრივი მაცხოვრებლებიდან არიან, რომლებმაც მრავალი წლის წინ იუდაიზმზე მიიღეს მონაწილეობა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ისინი წარმოიშვნენ არა იმ ებრაელებისგან, რომლებმაც ისრაელი დატოვეს დაახლოებით 2000 წლის წინ, არამედ ევროპელებისგან.


ადრე ჩატარებულმა 21-ე საუკუნის კვლევამ აჩვენა, რომ აშკენაზი ებრაელები აშკარად ერთგვაროვანი გენეტიკური ქვეჯგუფია საერთო წინაპრებით. მიუხედავად იმისა, იყვნენ თუ არა მათი წინაპრები პოლონეთიდან, უკრაინიდან, უნგრეთიდან, ბელორუსიიდან, რუსეთიდან, ბალტიის ქვეყნებიდან თუ დედამიწის სხვა სახელმწიფოდან, რომელსაც ისტორიულად დიდი ებრაელი მოსახლეობა ჰყავს. ეს ყველაფერი ერთი ეთნიკური ჯგუფია.

მაგრამ როგორ მოხდა, რომ ყველა აშკენაზი ებრაელი აღმოჩნდა ერთი გენეტიკური ჯგუფი? მეცნიერებს აქვთ პასუხი ამ კითხვაზე: შთამომავლობაზე ფიქრისას ამ ხალხის წარმომადგენლები ცდილობდნენ არ დაქორწინებულიყვნენ ადამიანები, რომლებიც არ იყვნენ მათი ეთნიკური ჯგუფის წევრები. მეტიც, სხვა ებრაელებსაც კი არ ურევდნენ! მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ რეპროდუქციული თვალსაზრისით, აშკენაზი ებრაელები ევროპაში იზოლირებულ მოსახლეობად რჩებოდნენ თითქმის ათასი წლის განმავლობაში.

აღმოსავლელი მამა და ევროპელი დედა?

თუმცა, წინა კვლევებმა კიდევ ერთი ფაქტი აჩვენა: მამის მხრიდან აშკენაზი ებრაელების დნმ-ის 50-დან 80 პროცენტამდე ახლო აღმოსავლეთის ფესვებია. ამიტომაც დიდი ხნის განმავლობაში არსებობდა ზოგადი რწმენა, რომ ისრაელი და ახლო აღმოსავლეთი ამ ხალხის წარმომადგენლების უძველესი სამშობლოა. თუმცა, 2013 წლის კვლევის მიხედვით, დედის მხრიდან აშკენაზი ებრაელების 80% ევროპული წარმოშობისაა. თუმცა მკვლევარი რიჩარდსი, რომელმაც ღრმად შეისწავლა ეს საკითხი, მარტივ ახსნას აძლევს ამ ფაქტს. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი ებრაელი მამაკაცი შესაძლოა მართლაც გადასახლებულიყო პალესტინადან ევროპაში დაახლოებით ორი ათასწლეულის წინ, ისინი, როგორც ჩანს, დაქორწინდნენ ევროპელ ქალებზე თავიანთ ახალ ადგილას.


აღსანიშნავია, რომ აშკენაზის დიასპორის ადრეულ წლებში, იუდაიზმში მოქცეულ ევროპელთა უმრავლესობა მამაკაცი არ იყო, არამეს ქალი. ეს ხსნის იმ ფაქტს, რომ თანამედროვე აშკენაზმებს ხშირად შეუძლიათ თავიანთი მდედრობითი წარმოშობის მიკვლევა სამხრეთ და დასავლეთ ევროპაში.

ამ სენსაციური კვლევის კომენტირებისას, რიჩარდსმა მაინც გულდასმით აღნიშნა, რომ გენეტიკური მეცნიერებისთვის და თავად ებრაელებისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი კითხვაა აშკენაზიმის წარმოშობა. ხალხი ისევ და ისევ მათ ეკითხება და ვერასდროს ვერ მიაღწიეს ერთ და საბოლოო პასუხს.

მეცნიერთა უმეტესობა ჯერ კიდევ ვარაუდობს, რომ აშკენაზი ებრაელთა საზოგადოება თავდაპირველად მდინარე რაინის აუზში ჩამოყალიბდა, მაგრამ მოგვიანებით ამ ჯგუფის ნაწილი აღმოსავლეთში გადავიდა, გერმანელების ჩაგვრას გაექცა. ამავდროულად, მაგალითად, არსებობს ჰიპოთეზა, რომ აშკენაზების სამშობლო შეიძლება იყოს თანამედროვე სირიის, ლიბანისა და ისრაელის ტერიტორია, ეს შეიძლება იყოს თანამედროვე იტალიის ტერიტორიაც კი; ამ ებრაელი ხალხის წარმომადგენლები ხაზარების შთამომავლები არიან.

საინტერესო ფაქტები აშკენაზიმის შესახებ

თუ გჯერათ ბიბლიური ტრადიციის, მაშინ აშკენაზები წარმოიშვნენ ნოეს ერთ-ერთი ვაჟისგან. მას იაფეთი ერქვა, შვილიშვილს კი აშკენაზი. მაგრამ აქაც ძაფები ზემოხსენებულ ევროპულ ქვეყანამდე მიდის. ეს იყო ასკენაზის შთამომავლები, ბიბლიის მიხედვით, რომლებიც დასახლდნენ თანამედროვე გერმანიის ტერიტორიაზე. ზოგადად, თავად აშკენაზიები დარწმუნებულნი არიან, რომ ისინი ძველი აღთქმის ებრაელებისა და ნოეს მემკვიდრეები არიან, თუმცა ისინი არ უარყოფენ იმ ფაქტს, რომ მრავალი საუკუნის წინ მათი ხალხი ცხოვრობდა გერმანიაში და იქიდან დაბრუნდა ახლო აღმოსავლეთში და ასევე დასახლდა სხვა სახელმწიფოებში, მათ შორის და აშშ-ში.