1918 წლის 16-17 ივლისს ქალაქ ეკატერინბურგში სამთო ინჟინერ ნიკოლოზ იპატიევის სახლის სარდაფში დახვრიტეს რუსეთის იმპერატორი ნიკოლოზ II, მისი მეუღლე ალექსანდრა თევდორეს ასული, შვილები — ოლგა, ტატიანა, მარია, ანასტასია, უფლისწული ალექსეი, ასევე ოჯახის პირადი ექიმი ევგენი ბოტკინი, კამერდინერი ალექსეი ტრუპი, მოსამსახურე გოგონა ანა დემიდოვა და მზარეული ივან ხარიტონოვი.

დღემდე კამათის საგანია ისტორიის მკვლევარებს შორის მოხდა თუ არა ლენინის პირადი მითითებით სამეფო ოჯახის დახვრეტა? აზრი დღემდე ორად იყოფა, ერთ ნაწილს მიაჩნია, რომ დასაშვებია, რომ ეს პირადად ლენინის განკარგულებით მოხდა, მეორე ნაწილი კი ამ ვერსიას აპროტესტებს, ისტორიკოსი გენრიხ იოფე ორივე ვარიანტს განიხილავს და ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ ლენინმა სამეფო ოჯახის სიკვდილით დასჯამდე რამდენიმე საათით ადრე დეპეშით უპასუხა ჟურნალისტებს, რომ სამეფო ოჯახის მკვლელობის შესახებ გავრცელებული ინფორმაცია ჭორია.

1992 წელს მონოგრაფიაში „რევოლუცია და რომანოვების ბედი“, მე-11 თავში, ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი გ.ზ.იოფე წერდა:

"არსებობს ორი ძირითადი ვერსია. პირველი არის საბჭოთა, შეიძლება ითქვას, ოფიციალური, ურყევად არსებული "პერესტროიკამდე". ამის მიხედვით, გადაწყვეტილება მიიღო ურალის რეგიონალური საბჭოს აღმასრულებელმა კომიტეტმა და მხოლოდ ამის შემდეგ postfactum სანქცირებული იყო ცენტრის მიერ . ეს ვერსია დღეს არა მხოლოდ მყიფეა, არამედ ფაქტობრივად უარყოფილია; ურალი გადაწყვეტილებას ვერ მიიღებდა წინასწარი დირექტივის გარეშე. ურალის საოლქო საბჭოს აღმასრულებელმა კომიტეტმა ეს გადაწყვეტილება მხოლოდ იმისთვის მიიღო, რომ მოსკოვისთვის პოლიტიკური ალიბი შეექმნა“.

1994 წელს, ჟურნალ "ურალის ისტორიულ მოამბეში", ისტორიულ მეცნიერებათა დოქტორი ვ.ვ. ალექსეევი წერდა:

"აღსრულების გადაწყვეტილების ავტორი ჯერ ვერ მოიძებნა, მიუხედავად ისტორიკოსების ყველაზე ენერგიული ძალისხმევისა, ცხადია, ეს ვერ მოხერხდებოდა ცენტრის თანხმობის გარეშე, მაგრამ ასევე ცხადია, რომ ისინი ცდილობდნენ მის დამალვას.

არაერთი ადგილობრივ მეცნიერს და პუბლიცისტს, ისევე როგორც უცხოელთა უმეტესობას მიაჩნია, რომ დახვრეტის გადაწყვეტილება, მიიღო ვ.ი. ლენინმა მაგალითად, ა. ბულიგინი კატეგორიულად აცხადებს: „ლენინი მკვლელი იყო, სხვები კი მხოლოდ მისი გოშიები“. თუმცა, ასეთი ძლიერი ტირადა არ არის გამყარებული რაიმე მტკიცებულებით. სავარაუდოდ, ეს იყო კოლექტიური გადაწყვეტილება, რომელიც არ არის დოკუმენტირებული არცერთ ოფიციალურ საბუთში.

2008 წელს გამოქვეყნდა ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორის ა.ნ.-ბოხანოვას წიგნი "ნიკოლოზ II", რომელშიც ის წერდა:

"ბევრი სიტყვა და ქაღალდი დაიხარჯა კითხვის გარკვევაზე: იცოდა თუ არა „თავად ლენინმა“ სამეფო ოჯახის მკვლელობის მომზადების შესახებ. ზოგი თავდაჯერებულად ამტკიცებს: „იცოდა“. სხვები, არანაკლებ კატეგორიულად, ამბობენ "არა". ბოლშევიკების გამამართლებლები, მათ შორის უკვე ნახსენებ ფრანგ "ოსტატ" ფეროს, "უდავო არგუმენტად" მოჰყავს ცნობილი ფაქტი: მოსკოვის ცენტრალური ხელისუფლების დამადასტურებელი დოკუმენტების არარსებობა. უცნაურია პროფესიონალისგან მსგავსი რამის მოსმენა: ისტორიაში ბევრი მოვლენა პირდაპირ დოკუმენტებში არ არის ასახული.

ლენინი ან ძალიან სულელად ან ძალიან დაუდევარ ადამიანად უნდა მივიჩნიოთ, რომ ვიფიქროთ, რომ კაცი რომელიც სრულყოფილად ფლობდა დემაგოგიას და კონსპირაციის უნარებს, წერილობით გასცემდა ბრძანებას. ამას არც ბელადი და არც მისი გარემოცვა არასოდეს დათანხმდებოდა. ისინი არა მხოლოდ ცინიკოსები და უზნეოები იყვნენ, არამედ ჭკვიანებიც."

2013 წელს, ისტორიულ მეცნიერებათა კანდიდატმა ვ. მ.ხრუსტალევმა რომანოვების მიმართ ლენინის ნეგატიური დამოკიდებულების მიზეზი ახსნა.

"ი.ფ. პოპოვი, რომელიც ახლოს იყო ლენინთან ემიგრაციაში ყოფნის დროს აღნიშნავს, რომ მისი ძმის, ალექსანდრე სიკვდილით დასჯა შეიძლება გამხდარიყო მიზეზი, მის მოგონებებში ასევე აღიშნულია, რომ ინესა არმანმა პოპოვს შეახსენა ლენინის რომანოვებზე პირადი შურისძიების შესახებ. ხრუსტალევი წერდა, რომ ოქტომბრის რევოლუციის შემდეგ ბევრმა რომანოვების დინასტიის დევნა დაუკავშირა ლენინის შურისძიებას უფროსი ძმის სიკვდილით დასჯის გამო."

და ბოლოს ნაწყვეტი ლევ ტროცკის დღიურიდან:

"ჩემი შემდეგი ვიზიტი მოსკოვში ეკატერინბურგის დაცემის შემდეგ მოხდა. სვერდლოვთან საუბარში სხვათა შორის ვიკითხე;

- და სად არის მეფე?

- მორჩა, - მიპასუხა მან, - დახვრიტეს.

- ოჯახი სად არის?

- მისი ოჯახიც მასთან ერთად მიაყოლეს.

- ყველა? - ვკითხე აშკარად გაკვირვებული ტონით.

- ყველა, - მიპასუხა სვერდლოვმა, - მერე რა რომ?

ჩემს რეაქციას ელოდა. არ ვუპასუხე.

- ვინ გადაწყვიტა? - ვკითხე.

- აქ ერთად გადავწყვიტეთ. ილიჩს მიაჩნდა, (შენიშვნა:ანუ ლენინს)რომ არ შეიძლება ცოცხალი მედროშის დატოვება, განსაკუთრებით დღევანდელ რთულ პირობებში."