მუც­ლის კედ­ლის თი­ა­ქა­რი საკ­მა­ოდ გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ქი­რურ­გი­უ­ლი პა­თო­ლო­გი­აა. ის პო­პუ­ლა­ცი­ის 1.5-2%-ს უვი­თარ­დე­ბა, თუმ­ცა მისი გან­ვი­თა­რე­ბის რის­კი მო­სახ­ლე­ო­ბის, და­ახ­ლო­ე­ბით, 4-5%-ს აქვს. გარ­და იმი­სა, რომ თი­ა­ქა­რი პა­ცი­ენტს დიდ დის­კომ­ფორ­ტს უქ­მნის, მან დაგ­ვი­ა­ნე­ბუ­ლი მკურ­ნა­ლო­ბის შემ­თხვე­ვა­ში შე­საძ­ლოა საკ­მა­ოდ სე­რი­ო­ზუ­ლი გარ­თუ­ლე­ბე­ბი გა­მო­იწ­ვი­ოს.

რა არის მუც­ლის კედ­ლის თი­ა­ქა­რი და რა ახ­დენს მის პრო­ვო­ცი­რე­ბას? რო­გო­რია და­ა­ვა­დე­ბის დი­აგ­ნოს­ტი­რე­ბი­სა და მკურ­ნა­ლო­ბის პრო­ცე­სი? პა­თო­ლო­გი­ა­ზე დე­ტა­ლუ­რად თო­დუ­ას კლი­ნი­კის აბ­დო­მი­ნუ­რი ქი­რურ­გი ბე­სა­რი­ონ მე­ტო­ნი­ძე გვე­სა­უბ­რა.

გთხოვთ, უპირ­ვე­ლე­სად, აგ­ვიხ­სე­ნით, რა არის მუც­ლის კედ­ლის თი­ა­ქა­რი?

მკი­თხვე­ლის­თვის გა­სა­გე­ბად რომ ავ­ხსნათ, მუც­ლის კე­დე­ლი რამ­დე­ნი­მე შრის­გან შედ­გე­ბა, ესე­ნია: ე.წ. პე­რი­ტო­ნე­უ­მი, რომ­ლი­თაც და­ფა­რუ­ლია მუც­ლის ღრუს ორ­გა­ნო­ე­ბი; ფას­ცი­ე­ბი ანუ შე­მა­ერ­თე­ბელ-ქსო­ვი­ლო­ვა­ნი ფურ­ცლე­ბი, რო­მელ­თა შო­რი­საც არის მო­თავ­სე­ბუ­ლი კუნ­თე­ბი და რომ­ლე­ბიც ქმნის მყარ გარსს მუც­ლის კედ­ლის­თვის; კან­ქვე­შა ცხი­მი და კანი. უმე­ტე­სად იმ ად­გი­ლებ­ში, სა­დაც ჩვენ მიერ ჩა­მოთ­ვლი­ლი შრე­ე­ბი ერ­თდე­ბა, შე­იძ­ლე­ბა გაჩ­ნდეს დე­ფექ­ტი ხვრე­ლის სა­ხით. ამ ხვრე­ლე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით კი მუც­ლის ღრუს ორ­გა­ნო­ე­ბი კან­ქვე­შა სივ­რცე­ში გა­მო­დი­ან, რაც გა­მო­ბე­რი­ლო­ბას ქმნის. სწო­რედ ამ პა­თო­ლო­გი­ას ვუ­წო­დებთ თი­ა­ქარს.

თი­ა­ქა­რი შედ­გე­ბა შემ­დე­გი კომ­პო­ნენ­ტე­ბის­გან: თი­აქ­რის კარი, თი­აქ­რის პარ­კი, თი­აქ­რის შიგ­თავ­სი (მუც­ლის ღრუს სხვა­დას­ხვა ორ­გა­ნოს სა­ხით).

რო­გო­რია მუც­ლის კედ­ლის ძი­რი­თა­დი თი­აქ­რე­ბის ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი?

ლო­კა­ლი­ზა­ცი­ის მი­ხედ­ვით გა­მოვ­ყოფთ: ეპი­გას­ტრი­უ­მის, ჭი­პის, სა­ზარ­დუ­ლის, ბარ­ძა­ყის, პოს­ტო­პე­რა­ცი­ულ ანუ ინ­ცი­ზი­ურ თი­აქ­რებს. მუც­ლის კედ­ლის თი­აქ­რებს გა­ნე­კუთ­ვნე­ბა შპი­გე­ლის ხა­ზის თი­ა­ქა­რიც, რო­მე­ლიც სწო­რი კუნ­თის ბუ­დის ლა­ტე­რა­ლუ­რად ვი­თარ­დე­ბა და ჩვენ მიერ ჩა­მოთ­ვლილ ტი­პებს შო­რის ყვე­ლა­ზე იშ­ვი­ა­თია. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია ისიც, რომ სა­ზარ­დუ­ლის თი­ა­ქა­რი უფრო მე­ტად კა­ცებ­შია გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი, ბარ­ძა­ყის თი­ა­ქა­რი კი უმე­ტე­სად ქა­ლებ­ში გვხდე­ბა.

რა ახ­დენს ამ პა­თო­ლო­გი­ის პრო­ვო­ცი­რე­ბას?

მუც­ლის კედ­ლის თი­აქ­რე­ბის მთა­ვა­რი მაპ­რო­ვო­ცი­რე­ბე­ლი მუც­ლის ღრუ­ში წნე­ვის მა­ტე­ბაა, რაც სხვა­დას­ხვა მი­ზე­ზით შე­იძ­ლე­ბა იყოს გა­მოწ­ვე­უ­ლი. ესე­ნია, ძლი­ე­რი ქრო­ნი­კუ­ლი ხვე­ლა, ორ­სუ­ლო­ბა, არას­წო­რი ვარ­ჯი­ში, სიმ­ძი­მე­ე­ბის აწე­ვა და ა.შ. საქ­მე ისაა, რომ მუც­ლის ღრუ­ში წნე­ვის მა­ტე­ბი­სა და კედ­ლის და­ჭი­მუ­ლო­ბის დროს, ჩვენს მიერ აღ­წე­რილ ზო­ნებ­ში, ან დე­ფექ­ტე­ბი ჩნდე­ბა ან არ­სე­ბუ­ლი ხვრე­ლე­ბის გა­გა­ნი­ე­რე­ბა ხდე­ბა, რომ­ლე­ბიც შემ­დგომ­ში წარ­მო­ად­გე­ნენ თი­აქ­რის კარს.

რა გარ­თუ­ლე­ბე­ბამ­დე შე­იძ­ლე­ბა მი­ვი­დეს არა­ნამ­კურ­ნა­ლე­ბი თი­ა­ქა­რი?

ხში­რად, როცა პა­ცი­ენ­ტი მოს­ვე­ნე­ბულ მდგო­მა­რე­ო­ბა­შია, მუც­ლის კე­დელ­ზე გა­მო­სუ­ლი ორ­გა­ნო­ე­ბი თა­ვი­სით ან ხე­ლის დახ­მა­რე­ბით უბ­რუნ­დე­ბა ჩვე­ულ ად­გილს, მუც­ლის ღრუ­ში. თუმ­ცა არის შემ­თხვე­ვე­ბი, როცა თი­ა­ქა­რი იჭე­დე­ბა და ვე­ღარ ხერ­ხდე­ბა ორ­გა­ნოს უკან ჩაბ­რუ­ნე­ბა. ასეთ დროს, შე­საძ­ლოა, მის ირ­გვლივ წარ­მო­იქ­მნას შე­შუ­პე­ბა და ან­თე­ბი­თი პრო­ცე­სი, რაც შემ­დგომ­ში ისეთ სე­რი­ო­ზულ გარ­თუ­ლე­ბებს იწ­ვევს, რო­გო­რე­ბი­ცაა ჩა­ჭე­დი­ლი ორ­გა­ნო­ე­ბის სის­ხლმო­მა­რა­გე­ბის დარ­ღვე­ვა, გან­გრე­ნა პერ­ფო­რა­ცი­ით, პე­რი­ტო­ნი­ტი, გა­უ­ვა­ლო­ბა და ა.შ. ამი­ტომ თი­აქ­რის ჩა­ჭედ­ვის­თა­ნა­ვე აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, პა­ცი­ენ­ტმა მი­მარ­თოს ექიმს, რათა დრო­უ­ლად მოხ­დეს ადეკ­ვა­ტუ­რი მკურ­ნა­ლო­ბა.

რა სიმპტო­მე­ბით გა­მო­ი­ხა­ტე­ბა მუც­ლის კედ­ლის თი­ა­ქა­რი?

ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სიმპტო­მი მუც­ლის კე­დელ­ზე თვა­ლით ხი­ლუ­ლი გა­მო­ბე­რი­ლო­ბაა. მას, ასე­ვე, შე­იძ­ლე­ბა ახ­ლდეს პე­რი­ო­დუ­ლი ტკი­ვი­ლი, მო­ქაჩ­ვის შეგ­რძნე­ბა, დის­კომ­ფორ­ტი, შე­ბე­რი­ლო­ბა, ნაწ­ლა­ვე­ბის მოქ­მე­დე­ბის გაძ­ნე­ლე­ბა, ბოყი­ნი და ა.შ. თი­აქ­რის ჩა­ჭედ­ვის დროს კი ნაწ­ლავ­თა მოქ­მე­დე­ბა, შე­საძ­ლოა, სრუ­ლი­ად შე­ჩერ­დეს და სა­ხე­ზე გვქონ­დეს გა­უ­ვა­ლო­ბა.

რა სა­დი­აგ­ნოს­ტი­კო სა­შუ­ა­ლე­ბებს მი­მარ­თავთ თი­აქ­რის დროს?

დი­აგ­ნოს­ტი­რე­ბა თავ­და­პირ­ვე­ლად ხე­ლით გა­სინ­ჯვით იწყე­ბა. თი­აქ­რებს ძა­ლი­ან და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი აღ­წე­რი­ლო­ბა აქვს, ამი­ტომ ქი­რურ­გი მათ ამოც­ნო­ბას ხში­რად მარ­ტი­ვად ახერ­ხებს. ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვებ­ში ვი­ყე­ნებთ ისეთ ინ­სტრუ­მენ­ტულ კვლე­ვებს, რო­გო­რე­ბი­ცაა მუც­ლის ღრუს ულტრაბ­გე­რი­თი გა­მოკ­ვლე­ვა და კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფია. მათი დახ­მა­რე­ბით გან­ვსა­ზღვრავთ თი­აქ­რის ზო­მას, მის შიგ­თავსსა და ა.შ. სა­ბო­ლო­ოდ, ამ­გვა­რი ინ­ფორ­მა­ცია მკურ­ნა­ლო­ბის ტაქ­ტი­კის შე­მუ­შა­ვე­ბა­ში გვეხ­მა­რე­ბა.

რო­გორ ხდე­ბა თი­აქ­რე­ბის მკურ­ნა­ლო­ბა?

თი­აქ­რის დროს მკურ­ნა­ლო­ბის ერ­თა­დერთ მე­თოდს – ქი­რურ­გი­ას მივ­მარ­თავთ. ოპე­რა­ცია შე­იძ­ლე­ბა ჩა­ტარ­დეს ღია წე­სით, ლა­პა­რას­კო­პი­უ­ლი ან რო­ბოტ ასის­ტი­რე­ბუ­ლი მიდ­გო­მით. ცხა­დია, უმ­ჯო­ბე­სია, მკურ­ნა­ლო­ბა მცი­რე ინ­ვა­ზი­უ­რი პრო­ცე­დუ­რით წა­რი­მარ­თოს, თუმ­ცა ზოგ­ჯერ თი­აქ­რის ანა­ტო­მი­უ­რი თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე ოპე­რა­ცი­ის ღია წე­სით ჩა­ტა­რე­ბა უფრო უპ­რი­ა­ნია. ძი­რი­თა­დად თი­აქ­რე­ბის გი­გან­ტუ­რი ზო­მე­ბის და მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ძლი­ე­რი შე­ხორ­ცე­ბე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში. მთა­ვა­რია, ქი­რურ­გმა სწო­რად შე­არ­ჩი­ოს მე­თო­დი და, რაც მთა­ვა­რია, ხელი მი­უწ­ვდე­ბო­დეს ყვე­ლა შე­საძ­ლო ოპე­რა­ცი­ულ მიდ­გო­მა­ზე. სა­ბედ­ნი­ე­როდ, თო­დუ­ას კლი­ნი­კა­ში, გვაქვს სა­შუ­ა­ლე­ბა ჩა­ვა­ტა­როთ ოპე­რა­ცი­ე­ბი რო­გორც ღია წე­სით, ისე მცი­რე ინ­ვა­ზი­უ­რი მიდ­გო­მით.

ოპე­რა­ცი­ას, პირ­ველ რიგ­ში, თი­აქ­რის გაკ­ვე­თით (თი­ა­ქარ­კვე­თით) ვი­წყებთ. სი­ცო­ცხლი­სუ­ნა­რი­ა­ნი ორ­გა­ნო­ე­ბი და ქსო­ვი­ლე­ბი უკან, მუც­ლის ღრუ­ში ბრუნ­დე­ბა. თუ ორ­გა­ნო და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლია, მისი რე­ზექ­ცია ანუ ამოკ­ვე­თა ხდე­ბა. ოპე­რა­ცი­ის შემ­დე­გი ეტა­პია თი­ა­ქარპლას­ტი­კა, რაც დე­ფექ­ტის გა­მაგ­რე­ბას გუ­ლის­ხმობს. ამის­თვის ვი­ყე­ნებთ რო­გორც პა­ცი­ენ­ტის სა­კუ­თარ ქსო­ვი­ლებს, ისე სპე­ცი­ა­ლურ ხე­ლოვ­ნურ ბა­დე­ებს, რაც კარგ შე­დეგს გვაძ­ლევს – ისი­ნი ერ­თად უფრო მყარ დაბ­რკო­ლე­ბას ქმნის და მი­ნი­მუ­მამ­დე ამ­ცი­რებს თი­აქ­რის ხე­ლახ­ლა გა­ჩე­ნის (რე­ცი­დი­ვის) ალ­ბა­თო­ბას.

რამ­დე­ნად რთუ­ლია პოს­ტო­პე­რა­ცი­უ­ლი პე­რი­ო­დი პა­ცი­ენ­ტის­თვის?

რა თქმა უნდა, რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცია და­მო­კი­დე­ბუ­ლია იმა­ზე, თუ რა ზო­მის იყო თი­ა­ქა­რი და რა მიდ­გო­მით ჩა­ტარ­და ოპე­რა­ცია. ე.წ. ღია წე­სის დროს, პა­ცი­ენტს შე­იძ­ლე­ბა 3-4 დღე მო­უხ­დეს კლი­ნი­კა­ში და­ყოვ­ნე­ბა. ლა­პა­რას­კო­პი­ის შემ­თხვე­ვა­ში კი, ხში­რად პა­ცი­ენ­ტებს მე­ო­რე დღეს­ვე ვწერთ. ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში პა­ცი­ენ­ტებს უწევთ პოს­ტო­პე­რა­ცი­უ­ლი ქამ­რის ტა­რე­ბა 2-3 თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში.

რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცი­ის პრო­ცეს­ში ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია იმ რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბის დაც­ვაც, რო­მელ­საც ექი­მი ოპე­რა­ცი­ის შემ­დეგ გას­ცემს. აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, პა­ცი­ენ­ტმა გარ­კვე­უ­ლი პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში თავი შე­ი­კა­ვოს სიმ­ძი­მე­ე­ბის აწე­ვის­გან, ვარ­ჯი­შის­გან ან ისე­თი ფი­ზი­კუ­რი აქ­ტი­ვო­ბის­გან, რაც მუც­ლის კედ­ლის ძლი­ერ და­ჭი­მუ­ლო­ბას იწ­ვევს.

R