სმენის ნერვის სიმსივნე არც ისე გავრცელებული დაავადებაა. აშშ-ს სტატისტიკური მონაცემებით, 100 000 მოსახლეზე წელიწადში მისი ერთი ან ორი შემთხვევა ფიქსირდება. სპეციალისტთა დაკვირვებით, დაახლოებით იგივე მაჩვენებელია საქართველოშიც. მიუხედავად იმისა, რომ სმენის ნერვის სიმსივნე იშვიათია, აუცილებელია, უფრო მეტი გავიგოთ დაავადების შესახებ, რათა შევძლოთ მისი სიმპტომების ამოკითხვა დროული დიაგნოსტიკისა და მკურნალობისთვის.

სმენის ნერვის სიმსივნეზე სასაუბროდ თოდუას კლინიკის ნეიროქირურგ დავით ბერიძეს მივმართეთ.

პირველ რიგში, გთხოვთ, აგვიხსენით რა არის სმენის ნერვის სიმსივნე?

სმენის ნერვის სიმსივნეს ნევრინომას, იგივე ვესტიბულური შვანომას (აკუსტიკური ნევრინომა) სახელითაც მოიხსენიებენ. ის წარმოადგენს სმენის ნერვის გარსის უჯრედებისგან განვითარებულ სიმსივნეს, რომელიც უმეტეს შემთხვევაში კეთილთვისებიანია. სიმსივნე ხშირად წელიწადში დაახლოებით 1-2 მმ-ით იზრდება, თუმცა არსებობს მისი სწრაფად მზარდი აგრესიული ავთვისებიანი ფორმებიც. ის შეიძლება შეგვხვდეს სხეულის ყველა მიდამოში, სადაც ნერვია, თუმცა თავის ტვინში ყველაზე ხშირად სმენის ნერვის შვანომები გვხვდება. იგი ძირითადად გავლენას ახდენს სმენასა და წონასწორობაზე.

მოსახლეობის რა კონტინგენტში გვხვდება ვესტიბულური შვანომა?

ეს სიმსივნე, ძირითადად, მოსახლეობის ზრდასრულ ფენაში ვლინდება, ორივე სქესში თითქმის თანაბარი განაწილებით. ზოგიერთი სტატისტიკით, მდედრობით სქესში უფრო ხშირია მისი შემთხვევები, თუმცა ამის მიზეზი უცნობია. ბავშვთა ასაკში ეს დაავადება პრაქტიკულად არ გვხვდება. ასევე, არსებობს გენეტიკურ დაავადებასთან (ნეიროფიბრომატოზთან) ასოცირებული შემთხვევებიც, რომლებიც შედარებით განსხვავებული მიმდინარეობით ხასიათდება და არის მრავლობითი ლოკალიზაციის.

რა სიმპტომებით ვლინდება სმენის ნერვის სიმსივნე?

შემთხვევათა 90%-ში აღნიშნული სიმსივნე ვლინდება სმენის დაქვეითებით იმ მხარეს, რომელ მხარესაც გაჩნდა წარმონაქმნი. სმენის დაქვეითების შემდეგ ყველაზე ხშირი სიმპტომია ყურში ხმაური, შუილი, წონასწორობის დარღვევა. ასევე, რადგანაც სმენისა და სახის ნერვები ანატომიურად ერთმანეთთან ძალიან ახლოს მდებარეობს, შესაძლებელია სახის ნერვის სიმპტომატიკის გაჩენაც, რაც ვლინდება სახის მიმიკური კუნთების უნებლიე მოძრაობით ან დამბლით, შესაბამისად, სახის დეფორმაციით. თუ სიმსივნე დიდი ზომისაა სიმპტომებს თან ახლავს თავის ტკივილი, რომელთან ერთადაც შესაძლებელია პაციენტს აღენიშნებოდეს გულისრევა, ღებინება და ყლაპვის გაძნელება.

როგორ ხდება ვესტიბულური შვანომას დიაგნოსტიკა და მკურნალობა?

ამ დაავადების დიაგნოსტიკის ოქროს სტანდარტს წარმოადგენს მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია კონტრასტული გაძლიერებით. ასევე, სმენის დაქვეითების ხარისხის დადგენა-აუდიოგრამა და ა.შ.

რაც შეეხება მკურნალობას, ტაქტიკა დამოკიდებულია ისეთ ფაქტორებზე, როგორებიცაა სიმსივნის ზომა, ლოკალიზაცია, პაციენტის ასაკი, ჩივილები და ჯანმრთელობის ზოგადი მდგომარეობა. აქედან გამომდინარე, მკურნალობის ტაქტიკა შეიძლება იყოს 3 ტიპის:

დაკვირვება/კონტროლი — სიმსივნის მცირე ზომის შემთხვევაში (1 სმ-მდე), როდესაც სიმპტომები არ არის მკვეთრად გამოხატული, შესაძლოა, მხოლოდ დაავადების მონიტორინგით შემოვიფარგლოთ. ეს გულისხმობს რამდენიმეთვიანი ინტერვალით საკონტროლო მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიული კვლევის ჩატარებას კონტრასტით. ამ დროს ფასდება წარმონაქმნის ზრდის ხარისხი.

რადიოქირურგია — მცირე და საშუალო ზომის (1-3 სმ) სიმსივნეების დროს, შესაძლოა, მკურნალობის გზად არჩეულ იქნას რადიოქირურგია, რომელიც საკმაოდ ეფექტურია წარმონაქმნის ზრდის კონტროლისათვის.

ნეიროქირურგია — საშუალო და დიდი ზომის (3 სმ-ზე მეტი) სიმსივნეების შემთხვევაში ან მკვეთრად გამოხატული სიმპტომების დროს, უმეტესად, მივმართავთ ქირურგიულ ჩარევას და სიმსივნის ამოკვეთას. ოპერაციის შესრულების დროს უმნიშვნელოვანესია ისეთი უახლესი თანამედროვე ტექნოლოგიის გამოყენება, როგორიცაა ინტრაოპერაციული ნეიროფიზიოლოგიური მონიტორინგი. მისი მეშვეობით მინიმუმამდე მცირდება რისკები, რაც თავისთავად მკვეთრად ზრდის ოპერაციის ეფექტურობას. თუ კეთილთვისებიანი სმენის ნერვინომა ტოტალურად და წარმატებით ამოიკვეთა, იმავე ადგილას წარმონაქმნის ახლიდან გაჩენის ალბათობა პრაქტიკულად არ არსებობს.

რამდენად მნიშვნელოვანია დროული დიაგნოსტირება დაავადების წარმატებული მკურნალობისთვის?

ისევე როგორც, ზოგადად, ყველა სიმსივნე, სმენის ნევრინომის შემთხვევაშიც, რაც უფრო ადრე აღმოვაჩენთ წარმონაქმნს, მით უფრო მაღალია დაავადებისგან სრულად განკურნების ალბათობა. ასე რომ, სიმპტომების გაჩენის შემთხვევაში, პაციენტმა არ უნდა გადადოს ვიზიტი ექიმთან. დროული დიაგნოსტირებითა და ეფექტური მკურნალობით, შესაძლებელია ჩვეული ცხოვრების ხარისხის მაქსიმალურად შენარჩუნება.

R