ოცი წლის წინ, 2003 წლის 23 ნოემბერს ვარდების რევოლუცია მოხდა. საპარლამენტო არჩევნების გაყალბების შემდეგ ქვეყანა მასშტაბურმა საპროტესტო გამოსვლებმა მოიცვა, რაც 23 ნოემბერს ედვარდ შევარდნაძის და მისი ხელისუფლების გადადგომით დასრულდა. შედეგად, მიხეილ სააკაშვილმა ხელისუფლებაში რევოლუციის ტალღაზე მოვიდა. მან ჯერ არ იცოდა, რომ მოგვიანებით ის საკუთარ თანამდებობას დაკარგავს, გახდება უკრაინის მოქალაქე, გააკეთებს პოლიტიკურ კარიერას უკრაინაში და საქართველოში ჩამოსვლის შემდეგ გისოსებს მიღმა აღმოჩნდება.

პატიმრობის პერიოდში სააკაშვილმა რვაჯერ შიმშილობა გამოაცხადა. ამ ფონზე, მისი მდგომარეობა საკმაოდ გაუარესდა, მკვეთრად დაკარგა წონა. უკრაინელი ჟურნალისტი დმიტრი გორდონი ამბობს, რომ არ არის გამამხნევებელი სიახლეები სააკაშვილის განთავისუფლეის დაკავშირებით. მისი თქმით, სააკაშვილის თავისუფლება მთლიანად დამოკიდებულია უკრაინის გამარჯვებაზე ოკუპანტებთან ომში. როგორც კი რუსეთი დამარცხდება უკრაინაში, საქართველოში პოლიტიკური რეჟიმი, რომელიც პრორუსულად ითვლებოდა, დაინგრევა. შემდეგ სააკაშვილი ციხეს მაშინვე დატოვებს.

გორდონის სიტყვებში ლოგიკა ნამდვილად იყო. დღეისათვის უკრაინული, ევროპული და ამერიკული დიპლომატია დიდ წარმატებას სააკაშვილის გათავისუფლების საკითხზე ვერ მიაღწია. 8 ნოემბერს უკრაინის პრეზიდენტმა, ვოლოდიმირ ზელენსკიმ საქართველოს პრეზიდენტ სალომე ზურაბიშვილთან სატელეფონო საუბარი გამართა. ყველაფერი, რაც მან შეძლო, შემაშფოთებელია სააკაშვილის ჯანმრთელობით იყო. შემდეგ მან ქართველ ხალხს ევროკომისიის რეკომენდაცია მიულოცა.

რამდენიმე თვის წინ თებერვალში ევროპარლამენტმა 577 ხმით 33-ის წინააღმდეგ პატიმრობაში მყოფი საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის მდგომარეობის შესახებ რეზოლუცია მიიღო, რომელშიც მოუწოდებს საქართველოს მთავრობას გაათავისუფლოს სააკაშვილი. რეზოლუციამ თქვა, რომ სააკაშვილის საქმე არის „ლაკმუსის ტესტი ევროპული ღირებულებების და დეკლარირებული ევროპული მისწრაფებებისადმი ერთგულების, მათ შორის, ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსისადმი საქართველოს მთავრობის ერთგულებისა“. ამის შემდეგ გავიდა წელიწადზე ნაკლები, სააკაშვილი ისევ რუსთავის ციხეშია. მაგრამ აშკარაა, რომ ბრიუსელის თანახმად, სააკაშვილს დაკავება უკვე არ არის დაბრკოლება საქართველოს ევროპული ინტეგრაციის გზაზე.

შეერთებული შტატები არ ჩქარობს მიხეილ სააკაშვილის განთავისუფლებას. „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ გენერალური მდივანი, პეტრე ცისკარიშვილი აღნიშნავს, რომ 2024 წლის არჩევნები ვერ იქნება ლეგიტიმური, თუ მიხეილ სააკაშვილი იქნება ციხეში და ამას იზიარებს აშშ-ც. მაგრამ ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ქართული ოცნების შეცვლის გეგმა აქვს. ამ დროს ვაშინგტონი ამცირებს პოლიტიკურ ზეწოლას საქართველოს მთავრობაზე მიხეილ სააკაშვილის გამოშვების დაკავშირებით. ეს თემა საქართველო-აშშ-ის ურთიერთობების დღის წესრიგში დიდი ხანია არ არის. იქმნება შთაბეჭდილება, თითქოს, ამერიკული ისტებლიშმენტის მნიშვნელოვანი ნაწილმა სააკაშვილი განსაცდელში მიატოვეს, თუმცა, ვარდების რევოლუციის წინა დღეს, მასზე დიდი მოლოდინები იყო.

2021 წელს თავის წერილში მიხეილ სააკაშვილმა აღნიშნა – „თუ ამერიკა არ მოვა ჩემს დასაცავად, ეს იქნება საშინელი სიგნალი ყველა პროდასავლელი ლიდერისა და მოსახლეობისთვის რეგიონში“. მაგრამ აშშ-ის დახმარება არ მოვიდა, მიუხედავად იმისა, რომ სააკაშვილმა საქართველო გადააქცია დემოკრატიის ამერიკული მოდელის მაგალითად პოსტ-საბჭოთა სივრცეში. ფაქტობრივად, სააკაშვილმა გაიმეორა მისი წინამორბედის ედუარდ შევარდნაძის ბედი. 2003 წელს ბრიტანულ გაზეთთან Daily Telegraph-თან ინტერვიუში ედუარდ შევარნაძემ თქვა, რომ შეერთებულმა შტატებმა უღალატა მას, თუმცა ის ამერიკული პოლიტიკის ერთ-ერთი უდიდესი მომხრე იყო.

გარდა ამისა, სააკაშვილის თანამემამულეებიც ვერაფრით შეძლებენ დახმარებას. საქართველოს უნივერსიტეტის პროფესორი ლაშა ძებისაშვილი ამბობს, რომ საქართველოს მოსახლეობის შორის სააკაშვილის მიმართ დამოკიდებულება მერყეობს ნეიტრალიდან უარყოფითამდე. მხოლოდ 15 პროცენტი მხარს უჭერს მიხეილ სააკაშვილს. ქართველ ხალხს არ აქვს გარეთ გასვლის სურვილი სახელმწიფოს ყოფილი ლიდერის განთავისუფლებისთვის.

პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილი სააკაშვილის შეწყალებას ასევე არ ჩქარობს. უკრაინული, ამერიკული და ევროპული გავლენიანი პოლიტიკოსებმა და საზოგადოებრივი აზრის ლიდერებმა, რომელზეც ის იმედოვნებდა, სააკაშვილი ბედის წყალობაზე დატოვა. როგორც ჩანს, მიხეილ სააკაშვილის შანსები რომ იყოს თავისუფალი ან საზღვარგარეთ გამგზავრებას სამკურნალოდ, არის ძალიან დაბალი. სააკაშვილის განთავისუფლება რუსეთ-უკრაინის ომის დასრულებასთან არის დაკავშირებული. მიუხედავად ამისა, შეიარაღებული კონფლიქტი დასრულებისგან შორს არის.