გამოდის, რომ ჯერ კიდევ არ არის ბოლომდე შესწავლილი, თუ როგორ გაჩნდა ხმელთაშუა ზღვა. მაგრამ არსებობს მრავალი თეორია, რომელთა რეალიზმი პირდაპირ დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ ჩამოყალიბდა ეს ზღვა. ბოლოს და ბოლოს, ხმელთაშუა ზღვა ცივილიზაციების აკვნად ითვლება.

თუ ოდესღაც ორი დიდი კონტინენტის - ლაურაზიასა და გონდვანას არსებობის თეორიას დავეყრდნობით, მაშინ ხმელთაშუა ზღვა შეიძლება მივიჩნიოთ ტეტისის ოკეანის „მემკვიდრედ“, რომელმაც ორივე კონტინენტი აღმოსავლეთიდან გადარეცხა. ისევე, როგორც მარმარილოს, შავი და აზოვის ზღვები - ისინი ახლა განიხილება ხმელთაშუა ზღვის აუზის ნაწილად. თავდაპირველად ეს იყო ერთი დიდი ზღვა, მოქცეული ფორმირებულ კონტინენტებს - ევრაზიასა და აფრიკას შორის.

ფორმალურად, მეცნიერება ახლა ხმელთაშუა ზღვისა და ატლანტიდის ოკეანის ცხოვრებას რამდენიმე პერიოდად ყოფს, რომლებშიც მას სხვადასხვა სახელებიც კი აქვს. რაღაც მომენტში ამ გიგანტის წყლებმა დატბორა მთელი რეგიონი "პარიზიდან ალტაამდე", ხოლო მეორე მომენტში ზღვის აფგილზე იყო უდაბნო მცირე რაოდენობით ტბებით.

ხმელთაშუა ზღვის შიგნით ახლა რამდენიმე ზღვა გამოირჩევა - მაგალითად, ადრიატიკი, კრეტა ან კვიპროსი. ერთ-ერთი თეორია ამბობს, რომ ადრე ასევე იყო ატლანტის ზღვა, იმავე პრინციპით, როგორც კრეტა და კვიპროსი - კუნძულის სიახლოვის გამო, სახელწოდებით ატლანტიდა.

ამ იდეის მხარდამჭერებს მივყავართ დასკვნამდე, რომ პლატონის მიერ აღწერილი ატლანტიდა მდებარეობდა დაახლოებით კრეტასა და კვიპროსის ამჟამინდელ კუნძულებს შორის, ნილოსის შესართავთან ახლოს. სხვათა შორის, აქ ასევე ჩატარდა წყლის ქვეშ აღმოჩენილი ქალაქ ჰერაკლიონის კვლევები (და ჰერაკლეს სვეტებთან კავშირი ჩანს -) - და აღმოჩენები ძალიან სერიოზული იყო, ვარაუდობდნენ კიდეც, რომ ეს იპოვეს ატლანტიდა.

ატლანტიდის სავარაუდო მდებარეობის გასაგებად: ასევე არსებობს მოსაზრება, რომ ამჟამინდელი კრეტა არის კუნძულის ჩრდილოეთი ფრაგმენტი - ის ნაწილი, რომლის შესახებაც პლატონმა დაწერა, რომ ეს იყო ატლანტიდის ყველაზე მთიანი მონაკვეთი. სხვათა შორის, ატლანტიდის საკითხებზე ბევრ ნაშრომში გამოითქვა აზრი, რომ კრეტა და ატლანტიდა ერთი და იგივეა და ატლანტიდის კულტურა შედარებულია კრეტას კულტურასთან.

სრულიად განსხვავებული პერიოდის მეცნიერთა ნაშრომებში კრეტა ოდესღაც „ზღვის ბატონად“ ითვლებოდა. ხმელთაშუა ზღვის ფსკერზე ჩატარებულმა ცნობილი ჟაკ-ივ კუსტოს კვლევებმაც კი დაადასტურა ეს განცხადებები. ასე რომ, შესაძლოა, მაშინ ეს არ ეხებოდა კრეტას, რომელსაც ახლა ვხედავთ, არამედ დიდ კუნძულს ატლანტიდას,

ატლანტიდის ლოკალიზაციის ძველი და კარგად ცნობილი თეორია. სხვათა შორის, ზღვის სიღრმის რუკაზე ნათლად ჩანს, რომ განსახილველ ადგილას შესამჩნევი ჩაღრმავებაა. სწორედ მასში შეიძლებოდა ატლანტიდა ჩაძირულიყო კონტინენტური ფირფიტების განსხვავების შედეგად. და რამ გადააადგილა კონტინენტები, ეს კიდევ ცალკე საკითხია. ბევრი ვერსია არსებობს. მეცნიერები საუბრობენ ბუნებრივ პროცესზე, მეტეორიტების დაცემაზე და ბირთვულ აფეთქებაზეც კი.

ყველაზე საინტერესო, რისგანაც თეორიის ავტორებმა დაიწყეს თეორიის შემუშავებისას - არის ინფორმაცია ე.წ. ჰერკულესის სვეტების შესახებ. ფაქტია, რომ ჰერკულესის ლეგენდის გამო, რომელმაც მიაღწია ატლასის მთებსა და გიბრალტარის სრუტეს, ეს სვეტები ყოველთვის ნიშნავს ამ კონკრეტულ გეოგრაფიულ არეალს. და ამ იდეამ საფუძველი ჩაუყარა ბევრ თეორიას ატლანტიდის მდებარეობის შესახებ.

მაგრამ თუ წაიკითხავთ ძველი ფილოსოფოსების და მოგვიანებით მეცნიერების ნაშრომებს, დაინახავთ, რომ ეს სახელი ნიშნავდა არა მხოლოდ გიბრალტარის სრუტიდან გასვლას. ადრე სხვა ადგილებსაც ასე ეძახდნენ - მაგალითად, სტრაბონი წერდა, რომ საუბარია ბოსფორის კლდეებზე. ეგვიპტურ ლეგენდებში არის ინფორმაცია, რომ ჰერკულესის სვეტები მდებარეობს იქ, სადაც მდინარე ნილოსი მიედინება ზღვაში. ერთი თეორია ამბობს, რომ ასეთი სვეტები შეიძლება განთავსდეს გარკვეული ინციდენტების ადგილზე - მაგალითად, კომეტების და მეტეორიტების დაცემის შწემდეგ.

ზოგადად, თუ ვივარაუდებთ, რომ პლატონი წერდა არა გიბრალტარზე, არამედ სხვა გეოგრაფიულ პუნქტებზე, მაშინ ყოველგვარი მნიშვნელობა იკარგება ხმელთაშუა ზღვის გარეთ ატლანტიდის ლოკალიზაციაში. ხმელთაშუა ზღვის ისტორია, რომელმაც, როგორც ვხედავთ, სხვადასხვა დროს განიცადა სრულიად განსხვავებული ცვლილებები, აჩვენებს, რომ ჩაძირული კუნძულები აბსოლუტურად შესაძლო განვითარებაა ამ ტერიტორიისთვის. ისე, უკვე უფრო ადვილია ხმელთაშუა ზღვაში ლეგენდარული კუნძულის ძებნა - როგორც ხედავთ, უკვე არსებობს იდეები, კონკრეტულად თუ სად უნდა აწარმოონ გათხრები