ჩინეთის დიდი კედელი არის ერთ-ერთი უდიდესი არქიტექტურული ძეგლი და სამხედრო დაცვის მნიშვნელოვანი ადგილი პეკინში. კედლის სიგრძე 21196 კმ-ია და ის მსოფლიოს ერთ-ერთი საოცრებაა, მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ტურისტული ადგილი, ინჟინერიის საოცრება. მის სრულად გავლას 1, 5 წელი დასჭირდება. წარმოგიდგენთ რამდენიმე საინტერესო ფაქტს მის შესახებ:

1. მუშებს კედლებში არ აყოლებდნენ

ლეგენდა იმის შესახებ, რომ კედლებში მარხავდნენ მშენებლობის დროს დაღუპულ მუშებს, მხოლოდ და მხოლოდ მითია. კედლის ფართომასშტაბიანი მშენებლობა უდავოდ მოითხოვდა უზარმაზარ ადამიანურ ძალასა და რესურსებს. მაგრამ არ არსებობს არანაირი მტკიცებულება იმისა, რომ მუშებს განზრახ ცოცხლად მარხავდნენ.

2. ის მხოლოდ კედლები არაა

პოპულარული რწმენისა და მისი სახელის საწინააღმდეგოდ, ჩინეთის დიდი კედელი არ არის მხოლოდ მყარი კედელი. იგი შედგება მთებით გამოყოფილი კედლების სერიისგან. კედლის მონაკვეთები ასევე განსხვავდება სიგრძით. მაგალითად, უდიდესი მონაკვეთის სიგრძე 8046 კილომეტრზე მეტია. ნაწილები აშენდა სხვადასხვა დროს სხვადასხვა დინასტიის მიერ, ყველაზე ადრეული ძვ.წ. VII საუკუნეში. დღეს ჩინეთის დიდი კედლის მრავალი მონაკვეთი ღიაა ტურისტებისთვის, თითოეულს აქვს თავისი უნიკალური ისტორია და მახასიათებლები.

3. კედელი კოსმოსიდანაც ჩანს

კედელი კოსმოსიდან ჩანს - ბუნებრივია, შეუიარაღებელი თვალით არა. NASA-ს ცნობით, მისი დანახვა შესაძლებელია სერიოზული ოპტიკის ან რადარის დახმარებით კოსმოსიდან - და თან, შესაფერისი ამინდის პირობებში. კედელი განსაკუთრებით შესამჩნევია ნათელ დღეებში და გარკვეული ხედვის კუთხით.

4. კედელი ააშენეს ფერმერებმა, პატიმრებმა და ჯარისკაცებმა

ჩინეთის დიდი კედლის მშენებლობა გენერლის, ძველი ჩინელი მეთაურის მენგ ტიანის ხელმძღვანელობით მიმდინარეობდა. სტრუქტურის ასაგებად მან შეკრიბა პატიმრების, ადგილობრივი ფერმერებისა და ჯარისკაცების მთელი არმია. ისინი ვინც ინჟინერიაში კარგად ერკვეოდნენ, გეგმავდნენ მშენებლობის პროცესს. ფერმერები ხშირად წმენდნენ გზას, თხრიდნენ ორმოებს და აშენებდნენ საძირკველს. პატიმრები რთულ პირობებში მუშაობდნენ საათობით, რითაც იხდიდნენ სასჯელს.

5. კედელს ბრინჯის საშუალებით აგებდნენ

კედელი აშენდა სხვადასხვა მასალის გამოყენებით, მათ შორის აგურით, მიწით და ქვით. ყველაზე საინტერესო ის არის, თუ რა გამოიყენებოდა საჭირო ნარევად. ეს იყო წებოვანი ბრინჯის მასა, რომელიც მასინ ცვლიდა თანამედროვე ცემენტს. ბრინჯის ნარევის გამოყენება სამშენებლო მასალად თარიღდება მინგის დინასტიიდან. წებოვან ბრინჯს ურევდნენ ცაცხვს, ქვიშას და წყალს, რათა შეექმნათ ძლიერი და გამძლე მასალა. ბრინჯის ამილოპექტინი და ცაცხვის კალციუმის კარბონატის შეერთებისას მიიღეს მაღალი მექანიკური სიმტკიცის ნივთიერება, რომელიც სტაბილური იყო სტიქიური უბედურებების დროსაც კი. ალბათ ამიტომაა, რომ ჩინეთის დიდი კედლის ზოგიერთი ნაწილი, რომელიც აშენდა ბრინჯის ნარევით, კვლავ მტკიცედ დგას ასობით წლის შემდეგაც კი.

6. კედელი იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაშია.

ჩინეთის დიდი კედელი შეტანილია იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაში და მაღალი კულტურული მნიშვნელობისაა. მიუხედავად იმისა, რომ იგი თავდაპირველად აშენდა ჩინეთის იმპერიის ჩრდილოეთ საზღვრების დასაცავად მომთაბარე თავდასხმებისგან, ის უფრო მეტია, ვიდრე უბრალოდ სამხედრო გამაგრება. კედელი ასევე ითვლება ჩინური კულტურისა და იდენტობის სიმბოლოდ, მსოფლიო მემკვიდრეობად. მას ხშირად ახსენებდნენ ლიტერატურაში, ხელოვნებასა და ფოლკლორში, ჩინელი პოეტების ლექსებში და მწერალთა ტექსტებში.

7. კედელი თანდათან ქრება

ექსპერტების აზრით, მინგის დინასტიის კედელზე არსებული სტრუქტურების 30% უკვე გაქრა. აღდგენის გარეშე, ისინი უბრალოდ დაიმსხვრა. 2014 წლის მოხსენებამ აჩვენა, რომ ძეგლის მხოლოდ 10%-ზე ნაკლებია კარგ მდგომარეობაში - დანარჩენი ყველაფერი კვლავაც რესტავრაციას და შენარჩუნებას საჭიროებს სხვადასხვა გზით. კედელს ანადგურებს როგორც ბუნებრივი სტიქიები, ასევე ხალხიც. სოფლად მდებარე კედლის მონაკვეთები დაანგრიეს მიწის განაშენიანებისთვის ან სამშენებლო მასალებისთვის.

8. არსებობს მკაცრი წესები ვიზიტორებისთვის

ყოველწლიურად დაახლოებით 10 მილიონი ადამიანი სტუმრობს კედელს. მის ნელ განადგურებასთან საბრძოლველად, ექსპერტებმა შემოიღეს რამდენიმე მკაცრი წესი. აკრძალულია ჩინეთის დიდი კედლიდან ქვების, აგურის და სხვა მასალების აღება. ასევე აკრძალულია სტრუქტურაში რაიმეს შეცვლა: აგურის მოჭრა ან კედელზე ინიციალების ამოკვეთა. ჩინეთის მთავრობამ ასევე დააწესა შეზღუდვები იმ ადამიანების რაოდენობაზე, რომლებსაც შეუძლიათ კედლის გარკვეული მონაკვეთების მონახულება.

9. კედლის მიდამოებში იშვიათი ცხოველები ბინადრობენ

კედლის მიდამოებში და მიმდებარე ტერიტორიებზე არის დაახლოებით 1000 მცენარის სახეობა და 300-ზე მეტი ცხოველის სახეობა. ბევრი მათგანი იშვიათია ან გადაშენების პირას მყოფი. მათ შორისაა ოქროს ტაკინი (ანტილოპა), ჩინური გორალი (არტიოდაქტილ ძუძუმწოვარი), შავყელა წერო და თოვლის ლეოპარდი. ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული მობინადრე გიგანტური პანდაა, რომელთაგან ველურ ბუნებაში მხოლოდ 1800 დარჩა. აქ ცხოვრობს გიგანტური ჩინური სალამანდრაც - ყველაზე დიდი თანამედროვე ამფიბია, ის სიგრძით 1, 2 მ-მდე იზრდება.

10. ჩინეთის დიდი კედელი მოიცავს დიდი რაოდენობით გვირაბებსაც

კედელში არის გამოქვაბულები და გვირაბები, რომლებიც ოდესღაც სამხედრო მიზნებისთვის გამოიყენებოდა - და არა მარტო. ზოგიერთ მათგანს იყენებდნენ იარაღის შესანახად, ზოგს იყენებდნენ მარაგის გადასატანად ან საიდუმლო გადასასვლელად მოულოდნელი თავდასხმების დროს. ზოგიერთ გამოქვაბულს იყენებდნენ ტაძრად ან საკურთხევლად და ბევრს სჯეროდა, რომ ეს გამოქვაბულები იყო სულიერი კარიბჭე მიწიერ სამყაროსა და წინაპრების სულებს შორის. დღეისათვის რამდენიმე გამოქვაბული ღიაა და ხელმისაწვდომია დასათვალიერებლად.