ჩვენი ისტორიის მრავალი მოვლენა იმდენად გასაოცარი და გავლენიანი იყო, რომ ზოგჯერ გვეჩვენება, რომ ისინი გაცილებით მეტხანს გაგრძელდა, ვიდრე სინამდვილეშია. დღეს გადავწყვიტეთ მოგითხროთ 5 ისტორიული ეპოქის შესახებ, რომლებიც გაცილებით ხანმოკლე იყო ვიდრე თქვენ წარმოგიდგენიათ.

1. აცტეკების იმპერია

მიუხედავად იმისა, რომ მათი პირამიდები და ადამიანთა მსხვერპლშეწირვა ადამიანს აფიქრებინებს, რომ ისინი ძალიან უძველესი ხალხია, აცტეკების ცივილიზაცია საკმაოდ ახალგაზრდა იყო. მათი დედაქალაქი ტენოჩტიტლანი მხოლოდ 1325 წელს დაარსდა.

მაშინაც კი, ისინი იყვნენ მხოლოდ ერთი მეომარი ქალაქ-სახელმწიფო ბევრ სხვას შორის. 100 წელზე მეტი გავიდა, სანამ აცტეკები გაერთიანდნენ მეზობლებთან და დაიწყეს დაპყრობის კამპანია. ამ ნაბიჯმა მათ საშუალება მისცა შეექმნათ უზარმაზარი და ხანმოკლე იმპერია.

მიუხედავად იმისა, რომ ისინი აკონტროლებდნენ დღევანდელი ცენტრალური მექსიკის უმეტეს ნაწილს, აცტეკების იმპერია მხოლოდ 94 წლის შემდეგ დაინგრა. შედარებისთვის, მაიას ცივილიზაციის კლასიკური პერიოდი გაგრძელდა განსაცვიფრებელი ექვსნახევარი საუკუნე. ოლმეკებმა კი რვა საუკუნე იცოცხლეს.

2. იულიუს ცეზარის მმართველობა

მეომარი, რომელმაც რესპუბლიკა დიქტატურად აქცია, კეისარი კვლავ დიდ ჩრდილს აყენებს ევროპის ისტორიას. თუმცა, ისტორიულმა კეისარმა თავისი ცხოვრების მხოლოდ მცირე ნაწილი გაატარა, როგორც რომის უზენაესმა მეთაურმა.

მისი ცხოვრების 56 წლიდან ის იმპერიას მხოლოდ ორი წლის განმავლობაში ხელმძღვანელობდა. კეისარი მთელი ცხოვრების მანძილზე დაკავებული იყო ჯარსა და პოლიტიკურ სცენას შორის მანევრირებით.

ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 59 წელს, როდესაც ის 41 წლის იყო, მან გარკვეული პოლიტიკური წონა მოიპოვა. კონსულად არჩევით კეისარმა მიიღო კონტროლი იმპერიის უმეტეს ნაწილზე და მოიპოვა გავლენა სენატში. მაგრამ მაშინაც კი, მისი გავლენა შემცირდა სხვა პოლიტიკოსების მიერ. მათ ის რომიდან გააგზავნეს გალიის დაპყრობის მისიით. და სწორედ ამას აკეთებდა ის ათწლეულის უმეტესი ნაწილის განმავლობაში.

მხოლოდ ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 49 წელს, როდესაც ის 51 წლის იყო, კეისარმა საბოლოოდ სცადა ძალაუფლების ხელში ჩაგდება. თავისი ჯარების იტალიაში შეყვანით მან გააჩაღა სამოქალაქო ომი, რომელიც სამი წელი გაგრძელდა. მთელი რომის სათავეში დაყენებით იგი იძულებული გახდა მომდევნო 12 თვე საზღვარგარეთ გაეტარებინა, გაენადგურებინა თავისი მტრები და გაეძლიერებინა თავისი პოზიციები.

საბოლოოდ 45 წელს ჩვენს წელთაღრიცხვამდე, იულიუს კეისარი გახდა იმპერიის უდავო მმართველი. ხოლო 44 წელს კეისარი მოკლეს მისმა სენატორებმა, რაც უზენაესი ძალაუფლების ძიებაში გატარებული ცხოვრების იმედგაცრუებული კულმინაცია იყო.

3. ძინის დინასტია

სწორედ ძინის დინასტიამ გააერთიანა ჩინეთის მეომარი მხარეები ერთ სახელმწიფოდ. სწორედ მათ ააშენეს დიდი კედელი და, მით უმეტეს, სიხარულით, დაწვეს ყველა წიგნი.

მათი იმპერატორი არის ადამიანი, რომელიც დაკრძალულია ყველა ტერაკოტის მეომრთან ერთად. თითქმის 800 წლის განმავლობაში, დღევანდელი ჩინეთის უმეტესი ნაწილი ჯოუს დინასტიის მმართველობის ქვეშ იყო, პერიოდი, რომელშიც ცნობილი იყვნენ ისეთი დიდი მოაზროვნეები, როგორებიც იყვნენ კონფუცი და ლაო ძი.

შემდეგ ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 476 წელს დაიწყო პოლიტიკური კატასტროფა. ჩინეთი დაიშალა ბევრ მეომარ სახელმწიფოდ. მოჰყვა მრავალსაუკუნოვანი ძალადობა და აგრესია. ჩანდა, რომ ჩინეთი განწირული იყო მრავალ მტრულ სახელმწიფოდ გაყოფისთვის. შემდეგ ქინის შტატი მოულოდნელად დაეუფლა.

ძვ. წ. 221 წლისთვის მათ დაიპყრეს ყველა მათი მეტოქე და ხელში ჩაიგდეს ძალაუფლება. ეს იყო პირველი შემთხვევა, როცა ვიღაცამ მთელი ჩინეთი გააერთიანა.

თითქოს, ასეთი ისტორიით მათ საუკუნეების განმავლობაში უნდა გაეძლოთ. მაგრამ ეს არ არის. ძვ. წ. 210 წლისთვის იმპერატორი იდუმალ ვითარებაში გარდაიცვალა.

მოკლეს რამდენიმე მემკვიდრე. და ოთხი წლის შემდეგ დინასტია დასრულდა. ჰანის დინასტიამ ხელში ჩაიგდო ძალაუფლება და დაიწყო ეპოქა, რომელიც გაგრძელდა 400 წელი. მისმა წინამორბედმა ძინმა მხოლოდ 15 წელი იცოცხლა.

4. ალექსანდრე მაკედონელის იმპერია

ალექსანდრე მაკედონელი ტახტზე 336 წელს ავიდა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე. და მაშინვე წავიდა დაპყრობის ლაშქრობაში. ის აკონტროლებდა საბერძნეთს, ძარცვავდა სპარსეთს, აიღო ეგვიპტე და ტერიტორია თანამედროვე ინდოეთამდე. თუმცა, ეს ყველაფერი ამაო იყო.

ალექსანდრეს იმპერიამ ათ წელზე ნაკლები გასტანა. იმდროინდელი სტანდარტებით, ის შეურაცხმყოფლად მცირე იყო.

რომის იმპერია და ინდოეთის მაურიანის იმპერია დაიბადა დაახლოებით ერთსა და იმავე დროს და გაგრძელდა მრავალი საუკუნის განმავლობაში.

ალექსანდრემ გარდაცვალების შემთხვევაში სამოქმედო გეგმა არ შეიმუშავა. როდესაც ის მოულოდნელად გარდაიცვალა სიცხისგან 32 წლის ასაკში, მისი თანამოაზრეები არ გაერთიანდნენ და არ ითანამშრომლეს თავიანთი ახალი საზღვრების დასაცავად. სამაგიეროდ, მათ მიწა გაინაწილეს, ომი გააჩაღეს და იმპერია საძირკველამდე გაანადგურეს.

მაკედონიის იმპერიამ მხოლოდ ექვსი წელი იარსება - ძვ.წ. 325-დან 319 წლამდე.

5. ათენის დემოკრატია

ათენური დემოკრატია ცნობილია იმით, რომ ეს არის ერთ-ერთი პირველი ასოციაცია ძველი საბერძნეთის პოლიტიკის შესახებ, რომელიც გაგახსენდებათ.

თუმცა, ბერძნებს არ უყვარდათ თავიანთი გამოგონება ისე, როგორც მსოფლიოს თანამედროვე დასავლეთ ნაწილს.

დემოკრატიის აღზევებიდან 50 წელზე ნაკლები ხნის შემდეგ, მათ დაიწყეს მისი გაქრობა. პირველად დაშლა დაიწყო პერიკლეს მეთაურად არჩევის შემდეგ ძვ.წ. 461 წელს. იმ დროისთვის ათენის დემოკრატია უკვე 47 წელი იყო მოქმედი.

მას არ აკლდა მრავალი კონტროლი და ბალანსირება, რომელთანაც დღეს ჩვენ დემოკრატიას ვუკავშირებთ. მაგალითად, არ არსებობდა ფიქსირებული ვადები ლიდერებისთვის.

ძველ ათენში გენერლის ხელახალი არჩევა შეიძლებოდა არაერთხელ, თუ მას შეეძლო გავლენა მოეხდინა ამომრჩევლებზე. პერიკლე გავლენის ოსტატი იყო. 25 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში ის არაერთხელ იყო არჩეული თანამდებობაზე და არაერთხელ მიეცა კარტ ბლანში ნებისმიერი ქმედებისთვის.

პერიკლეს გარდაცვალების შემდეგ ყველაფერი უარესისაკენ წავიდა. ძვ. წ. 415 წელს ათენის ბოლო დამარცხებით აღშფოთებულმა მოქალაქეთა ჯგუფმა მოაწყო გადატრიალება, დაამყარა ერთგვარი ოლიგარქია. 404 წელს ძვ. წ. შეცვალა ავტორიტარიზმმა.

საბერძნეთში დემოკრატია ცოტა ხნით დაბრუნდა. ავტორიტარული ხელისუფლების დამხობის შემდეგ დემოკრატია აღდგა. ამჯერად ეს გაგრძელდა 80 წელი, სანამ მაკედონელები საბერძნეთს არ დაიპყრობდნენ.