XIX - XX საუკუნეების ,,ადამიანების ზოოპარკები"- სირცხვილი, რომელსაც განვითარებული ევროპა საუკუნეები ვერ ჩამოირეცხავს
ადამიანის ზოოპარკი არის ადგილი, სადაც ადამიანები არიან გისოსების ან ღობეების ორივე მხარეს. ეს არ არის დისტოპიური რომანის სიუჟეტი, არამედ კაცობრიობის ცივილიზაციის რეალური ისტორია, რომელიც შეიცავს ბევრ სამარცხვინო გვერდს. გალიები ამერიკელი, ავსტრალიელი, აფრიკელი აბორიგენებისთვის თეთრკანიანის გასართობად - სწორედ ის სამარცხვინო გვერდია, რომლის ნახვის შემდეგ შეგიძლიათ დაკარგოთ რწმენა ჩვენი პლანეტის კაცობრიობის მიმართ.
ეს არაადამიანური გამოფენები იყო დასავლური ცივილიზაციის ქვეყნების სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების გვერდითი პროდუქტი, რომელთა საშუალო წარმომადგენლები ვერ მოგზაურობდნენ მთელ მსოფლიოში და ცოცხლად ვერ ნახავდნენ პრიმიტიული ხალხების ჰაბიტატს. ამ კულტურული ხარვეზის შესავსებად, მეწარმე ბიზნესმენებს გაუჩნდათ იდეა, “მიეტანათ" და ეჩვენებინათ განათლებული ევროპული და ამერიკული საზოგადოებისთვის ადამიანები-ცხოველები, რომლებიც, იმდროინდელი საზოგადოების ზოგადი აზრით, შუაში იყვნენ თეთრკანიანსა და მაიმუნს შორის.
1. სელკნამი სამხრეთ პატაგონიის ინდიელები
გერმანელი ნატურალისტი, ველური ბუნების მკვლევარი, კოლექციონერი, მეწარმე, მისი სახელობის ზოოლოგიური პარკის დამფუძნებელი კარლ ჰაგენბეკი არის იდეის ერთ-ერთი მთავარი პოპულარიზატორი, ეჩვენებინათ ევროპელებისთვის ინდიელი ხალხების წარმომადგენლები. ყველაზე მეტად დასამახსოვრებელი იყო პატაგონიელი სელკნამ ინდიელების გამოფენა, რომლებიც ბინადრობენ არგენტინისა და ჩილეს თანამედროვე ტერიტორიებზე. ჩილეს მთავრობასთან შეთანხმებით, ჰაგენბეკმა დაიპყრო ათეული სელკნამი და მათთან ერთად იმოგზაურა ძველ სამყაროში.
2. ოტა ბენგა კონგოელი პიგმეების ტომიდან
23 წლის, სიმაღლე - 149 სმ, წონა - 46 კგ. დაიბადა და გაიზარდა მდინარე კასაიზე, კონგოში, აფრიკაში. წაიყვანა დოქტორ სამუელ ვერნერმა. “ნახვა შეგიძლიათ ყოველ შუადღეს ჩვენს პარკში" - ეს არის წარწერა ოტა ბენგას გალიაში, რომელიც ისრებს ესროდა სამიზნეებს, მაიმუნები ხელში აჰყავდა და 1906 წლის სექტემბერში ბრონქსის ზოოპარკის მაყურებლებს აჩვენა განსხვავებული ცირკის რუტინა. სამართლიანობისთვის უნდა აღინიშნოს, რომ მაიმუნებს შორის ახალგაზრდა აფრიკელის დემონსტრაციამ მედიის კრიტიკის ქარიშხალი გამოიწვია და მხოლოდ რამდენიმე კვირა გაგრძელდა.
3. საარტი ბარტმანი
1910 წლის დასაწყისში ჰოტენტოტელი (ტომი თანამედროვე სამხრეთ აფრიკის ტერიტორიიდან) ოცი წლის გოგონა დათანხმდა ფრანგი ბიზნესმენის წინადადებას წასულიყო პარიზში და მონაწილეობა მიეღო ეთნოგრაფიულ ექსპოზიციაში. თაღლითი აფრიკის მთებს ოქროსა და დიდ საფასურს დაჰპირდა, რის შედეგადაც გულუბრყვილო მულატი გოგონა იძულებული გახდა შიშველი ან გამჭვირვალე ტანსაცმლით ეპოზიორა ენთუზიაზმით აღფრთოვანებით სავსე პარიზელების წინაშე და სიღარიბეში გარდაიცვალა, ხოლო სიკვდილის შემდეგ მისი ცხედარი მუზეუმში აღმოჩნდა, სადაც კვლავაც მნახველებისთვის ნიმუში იყო.
მხოლოდ 2002 წელს, ნელსონ მანდელას თხოვნით, საარტი ბარტმანის ნეშტი გადაასვენეს ისტორიულ სამშობლოში.
4. აფრიკელი გოგონა ბრიუსელის ზოოპარკში
ამერიკისა და აფრიკის ძირძველი ტომები საყვარელი ექსპონატია განათლებული ევროპელებისა და ახალი სამყაროს მკვიდრთა გასართობად, რომლებმაც ადგილობრივები რეზერვაციებში მიიყვანეს. მაგალითად, ეს უსახელო გოგონა, რომელიც მოწყალე ქალის ხელიდან იკვებება.
5. JARDIN D'AGRONOMIE TROPICALE - პარიზის აფრიკული სოფელი
საფრანგეთს სურდა ეჩვენებინა მსოფლიოსთვის თავისი კოლონიური იმპერიის მასშტაბები, რისთვისაც მან მოაწყო დასახლება დედაქალაქში, რომელიც შედგებოდა ექვსი მინიატურული სოფლისაგან, სადაც მადაგასკარის, ინდოჩინას, კონგოს, ტუნისის, მაროკოსა და სუდანის ძირძველი ხალხი ცხოვრობდა. მე-19 საუკუნის დასაწყისის ცნობილი კოლონიები. ექვსი თვის განმავლობაში 1907 წლის მაისიდან ოქტომბრამდე გამოფენას მილიონობით ადამიანი ეწვია.
6. გერმანული “ზანგების" სოფელი
ზოოპარკის დასახლება, რომელშიც შავკანიანი დედა და ქალიშვილი ცხოვრობდნენ, უზარმაზარი პოპულარობით სარგებლობდა ცივილიზებულ გერმანელებში. იქ გერმანიის იმპერიის პირველი კანცლერი ოტო ფონ ბისმარკიც კი მივიდა.
7. ჰამბურგის ადამიანის ზოოპარკი
ვილჰელმ II-ს, გერმანიის უკანასკნელ იმპერატორს და პრუსიის მეფეს, საკმარისი პრობლემები ჰქონდა, მაგრამ კაიზერმა ასევე არ თქვა უარი გართობაზე. აქ ვილჰელმ II სტუმრობს ჰამბურგის ზოოპარკს და მის ეთიოპიელ მოსახლეობას, რომლებიც იმპერიის პირველ პირს გალავნით ყოფენ.
8. დატყვევებული ალაკალუფა
1881 წელს მოხდა სრულიად რეალური დანაშაული: ტიერა დელ ფუეგოში მცხოვრები ხუთი ალაკალუფი ინდიელი მონადირეებმა გაიტაცეს ევროპული ზოოლოგიური ცენტრებისთვის. ყველა გატაცებული ალაკალუფი ერთ წელიწადში გარდაიცვალა.
9. მსოფლიო გამოფენა 1931
ძირძველი ამერიკელები ხშირად ხდებოდნენ, როგორც მსოფლიო კულტურული ექსპოზიციების ცოცხალი ექსპონატები, როგორც ეს იყო პარიზში 1931 წელს, სადაც ერთდროულად რამდენიმე ათეული ამერიკელი ინდიელი და აზიელი ხალხი იყო გამოფენილი. 34 მილიონი ვიზიტორი - პარიზის გამოფენის საბოლოო შედეგია.
10. ლუც ჰეკი თავის ქვეშევრდომებთან ერთად
ცნობილმა გერმანელმა მწერალმა, მკვლევარ-ზოოლოგმა, ნატურალისტმა და ბერლინის ზოოლოგიური პარკის დიდი ხნის დირექტორმა, რომელიც ჰეკ უმცროსმა მამას წაართვა, თითქმის ასი წელი იცოცხლა. ჰერ ლუცმა, სხვა საკითხებთან ერთად, გამოფინა აფრიკის ქვეყნებიდან ჩამოყვანილი ადამიანები.
11. ველურების ოლიმპიური თამაშები
ველური ოლიმპიადა, სადაც ახალგაზრდები და მოზრდილები მონაწილეობდნენ სხვადასხვა სპორტულ და ეთნოგრაფიულ შეჯიბრებებში, 1904 წელს სენტ-ლუისში გაიმართა.
12. კონი აილენდის “დრიმლენდი"
ფილიპინელების ჯგუფი ცეკვავდა და მღეროდა, ისხდნენ ცეცხლის გარშემო და ქვაბში ძაღლის ხორცს ამზადებდნენ, რომელსაც დიდი მადით მიირთმევდნენ, რასაც ნიუ-იორკელი საზოგადოება ზიზღით ცნობისმოყვარეობით უყურებს. 1906 წელი.