გამოდის, რომ ჰერბერტ უელსი არც თუ ისე ფანტაზიორობდა, როცა წერდა სელენიტებზე - ჩვენი ბუნებრივი თანამგზავრის ბინადრებზე. მათ შეხვდებით მის სამეცნიერო ფანტასტიკური რომანში „პირველი ადამიანები მთვარეზე“ მთვარის გამოქვაბულებში. რომანი გამოვიდა წინა საუკუნის დასაწყისში, როდესაც ჯერ კიდევ ძლიერი იყო რწმენა იმისა, რომ მთვარე დასახლებული იყო. იგი არ მომკვდარა უძველესი დროიდან.

ნასამმ ცოტა ხნის წინ გამოაცხადა, რომ მთვარეზე აღმოაჩინეს ადგილები, სადაც ძალიან კომფორტული ტემპერატურაა ცოცხალი არსებებისთვის. ეს ადგილი ნაპოვნია მხოლოდ მთვარის გამოქვაბულებში. ისინი პირველად 2009 წელს შენიშნეს. ახლა კი აღმოჩნდა: ამ გამოქვაბულების შიგნით მუდმივი ტემპერატურა 17 გრადუს ცელსიუსზეა შენარჩუნებული. იქ რა თქმა უნდა შეიძლება იცხოვრონ, არა მხოლოდ გამოგონილმა სელენიტებმა, არამედ, რეალურმა ადამიანებმა - მომავალმა კოლონისტებმა. ზედაპირზე ტემპერატურა მერყეობს პლუს 130-დან მინუს 173 გრადუს ცელსიუსამდე.

მთვარის გამოქვაბულები ან კატაკომბები არის მიწისქვეშა არხები - ეგრეთ წოდებული ლავის მილები, რომლებიც წარმოიქმნება ვულკანური ამოფრქვევის დროს. ისინი წარმოიქმნება გამდნარი ქანების ნაკადებით, რომელიც ქვავდება ზემოდან. ამავდროულად, ლავის ძირითადი მოცულობა აგრძელებს მოძრაობას და ტოვებს ცარიელ სივრცეებს ​​გაფართოებული გვირაბების სახით.

ლავის მილები ასევე, გვხვდება დედამიწაზე - წარსული და მიმდინარე ვულკანური აქტივობის ადგილებში. ისინი გვხვდება ჰავაიში, ისლანდიაში, ავსტრალიაში, სიცილიაში, გალაპაგოსის კუნძულებზე, კანარის კუნძულებზე.

ჩვენს პლანეტაზე ლავის მილები ათეულ კილომეტრზეა გადაჭიმული. გალაპაგოსის კუნძულებზე, ერთ-ერთი მათგანი სიგრძეში 65 კილომეტრს აღწევს. მიწის მილების დიამეტრი დაახლოებით 30 მეტრია. მთვარეზე, სადაც გრავიტაცია დედამიწის მხოლოდ მეექვსედია, ლავის მილები შეიძლება იყოს ასობით მეტრი დიამეტრის. სიგრძე ასობით კილომეტრია. ეს კატაკომბები დაცულია მზის რადიაციისგან, კოსმოსური სხივებისგან და ტემპერატურის რყევებისგან. ითვლება, რომ ისინი მთვარეზე ჩამოყალიბდნენ სამ მილიარდ წელზე მეტი ხნის წინ, როდესაც იქ ვულკანები ჯერ კიდევ ამოიფრქვეოდა.

მთვარის ლავის მილების შიგნით არის ხვრელები, რომლებიც ოდესღაც გაიჭრა დიდი მეტეორიტების მიერ. ისინი გადაღებულია ნასას მთვარის ზონდის - Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO)მიერ. მათგან 200-ზე მეტი უკვე გადაიღეს - დიამეტრით 5-დან 900 მეტრამდე. ლოს-ანჯელესის კალიფორნიის უნივერსიტეტის მკვლევარებმა კოლორადოს ბოლდერის უნივერსიტეტის კოლეგებთან ერთად ცოტა ხნის წინ „გამოიკვლიეს“ ზოგიერთი მათგანი. რა თქმა უნდა, დისტანციურად. Diviner თერმო გამოსახულების გამოყენებით. პირობების სიმულაცია მოხდა კომპიუტერზე. შედეგები გამოქვეყნდა ჟურნალში Geophysical Research Letters-ში. მათ უბრალოდ აჩვენეს: ტემპერატურა ლავის მილებში არ იცვლება როგორც მთვარის დღეებში, ასევე მთვარის ღამეებში, რომლებიც გრძელდება დაახლოებით 15 დედამიწის დღის განმავლობაში.

გამამხნევებელია ის ფაქტი, რომ მთვარეზე მაინც არის კომფორტული პირობები. განსაკუთრებით მიმზიდველია კატაკომბები, რომლებიც რამდენიმე წლის წინ აღმოაჩინეს ფილოლაუსის კრატერში, რომელიც მდებარეობს მთვარის ხილულ მხარეს, მისი ჩრდილოეთ პოლუსიდან დაახლოებით 500 კილომეტრში. ანუ, იმ მხარეში, სადაც, როგორც მიჩნეულია, კონცენტრირებულია წყლის ყინულის უზარმაზარი მარაგი - თითქმის კუბური კილომეტრი. ამ „მიწისქვეშა გამოქვაბულებში“ მომავალი კოლონისტები არა მხოლოდ დაცულნი, არამედ, წყლით უზრუნველყოფილი იქნებიან. დიახ, ისინი ასევე დაზოგავენ სამშენებლო მასალებს.

- "გამოქვაბულები ოდესღაც იფარავდნენ ჩვენს შორეულ წინაპრებს, რომლებიც ბინადრობდნენ დედამიწაზე, ახლა ადამიანებს შეიძლება ისევ მოუწიოთ ამ გზის გავლა, გამოქვაბულების ბინადარებად გადაქცევა, მაგრამ უკვე სხვა პლანეტებზე და სხვა ტექნოლოგიურ დონეზე, რა თქმა უნდა." - ამბობს დევიდ პეიჯი - რადიომეტრი Diviner-ის კვლევის თანაავტორი და ექსპერიმენტების ლიდერი.-