რა ვიცით რუსი მწერლის ლევ ტოლსტოის შესახებ? წვერი, კოსოვოროტკა, "ომი და მშვიდობა", "ანა კარენინა".
და ეს არის იგივე ძია, რომელიც განკვეთეს რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიიდან. ერუდიტებმა იციან, რომ ის იყო საავტორო უფლებების მოწინააღმდეგე, უარი თქვა ნობელის პრემიაზე და სძულდა ფული. მაგრამ სინამდვილეში, ჩვენ ძალიან ცოტა რამ ვიცით ამ საოცარი ადამიანის შესახებ. გამოვასწოროთ ეს გაუგებრობა და გადავხედოთ ფაქტებს, რამაც შეიძლება შოკში ჩააგდოს მოუმზადებელი ადამიანი.
სირცხვილი ომისა და მშვიდობისა და ანა კარენინას გამო
რომანების "ომი და მშვიდობა" და "ანა კარენინა" დაწერიდან გარკვეული პერიოდის შემდეგ, ტოლსტოიმ მკვეთრად შეცვალა თავისი ხედვა სამყაროზე და, შესაბამისად, ამ რომანებში გაჟღერებული მრავალი დასკვნა არ ემთხვეოდა თავად მწერლის აზრს.
1871 წლის იანვარში მან ფეტს გაუგზავნა წერილი, რომელშიც წერდა: "რა ბედნიერი ვარ... რომ არასდროს დავწერ ისეთ სიტყვიერ ნაგავს, როგორც ომი".
თითქმის 40 წლის გასვლის შემდეგ, მას აზრი არ შეუცვლია. 1908 წლის 6 დეკემბერს მწერლის დღიურში აღმოჩნდა ჩანაწერი: „ხალხს ვუყვარვარ წვრილმანებისთვის - „ომი და მშვიდობა“ და მსგავსი, რაც მათთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.
ერთი წლის შემდეგ, 1909 წლის ზაფხულში, როდესაც იასნაია პოლიანას ერთ-ერთმა ვიზიტორმა გამოხატა თავისი აღტაცება და მადლიერება კლასიკოსისადმი ომისა და მშვიდობის და ანა კარენინას შექმნისთვის, ტოლსტოის პასუხი იყო: ეს იგივეა, რომ ვინმე მივიდეს ედისონთან და უთხრას: "მე ძალიან დიდ პატივს გცემთ იმის გამო, რომ თქვენ ძალიან კარგად ცეკვავთ მაზურკას. მე ბევრად დიდ მნიშვნელობას ვანიჭებ ჩემს სრულიად სხვა წიგნებს."
სამგზის ექსტრემისტი
სასამართლო სისტემამ ტოლსტოის ზოგიერთი ნამუშევარი სამჯერ აღიარა ექსტრემისტულად.
1901 წელს ტოლსტოი ლევ ნიკოლაევიჩი უკვე ოფიციალურად იყო ნასამართლევი რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის წინააღმდეგ მიმართული ამბოხისთვის. იგი იქნა განკვეთილი და ანათემირებული.
საბჭოთა პერიოდში ხელისუფლებას არ ჰქონდა პრეტენზია დიდი რუსი მწერლის მიმართ, მაგრამ საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, შედარებით ცოტა ხნის წინ - 2010 წლის 18 მარტს, ეკატერინბურგის კიროვის სასამართლოში, ერთ-ერთ მრავალრიცხოვან სასამართლო პროცესზე, ექსტრემიზმის ექსპერტმა პაველ სუსლონოვმა ჩვენება მისცა:
«ლევ ტოლსტოის ბროშურები „წინასიტყვაობა ჯარისკაცის მემორანდუმისადმი“ და „ოფიცრის მემორანდუმი“, რომელიც გაგზავნილია რიგითებისთვის, სერჟანტ მაიორებისა და ოფიცრებისთვის, შეიცავს პირდაპირ მოწოდებებს მართლმადიდებლური ეკლესიის წინააღმდეგ მიმართული რელიგიათაშორისი სიძულვილის გაღვივებისაკენ.»
2010 წლის იანვრის ბოლოს ცნობილი გახდა, რომ 2009 წლის 11 სექტემბრის როსტოვის ოლქის სასამართლოს გადაწყვეტილებით, მწერალი ტოლსტოი ლევ ნიკოლაევიჩი, 1828 წელს დაბადებული კაცი, რუსი, დაქორწინებული საცხოვრებელი ადგილი: იასნაია პოლიანა, ტულას რაიონი, ექსტრემისტად იქნა აღიარებული ტაგანროგში ანტიექსტრემისტული პროცესის დროს. ინტერნეტში გამოქვეყნდა ექსპერტიზის დასკვნა, რომელიც მოწმობს ლევ ტოლსტოის მსოფლმხედველობის ექსტრემისტულ ხასიათზე, რამაც გამოიწვია რელიგიური მტრობა და სიძულვილი შემდეგი განცხადების საფუძველზე:
«მე დავრწმუნდი, რომ [რუსეთის მართლმადიდებლური] ეკლესიის სწავლება თეორიულად მზაკვრული და მავნე ტყუილია, მაგრამ პრაქტიკულად ყველაზე უხეში ცრურწმენებისა და ჯადოქრობის კრებული, რომელიც მთლიანად მალავს ქრისტიანული სწავლების მთელ მნიშვნელობას.»
სასამართლომ დაადგინა, რომ ლევ ტოლსტოის ეს განცხადება უარყოფით დამოკიდებულებას აყალიბებს რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის მიმართ და ამის საფუძველზე ამ განცხადების შემცველი სტატია ერთ-ერთ ექსტრემისტულ მასალად იქნა აღიარებული. ასე რომ, ტოლსტოი გახდა არა მხოლოდ ექსტრემისტი, არამედ რეციდივისტი ექსტრემისტი.
ტოლსტოი არ იყო ტოლერანტული, ეს ფაქტია. ამ მიზეზით ის არაერთხელ აკრძალეს იმპერიულ და თანამედროვე რუსეთში.
რამდენიმე წლის წინ დასავლეთმა ყურადღება გაამახვილა იმ ფაქტზე, რომ რუსი მწერალი ლევ ტოლსტოი რუსეთში „უპიროვნებად“ქცა. ეს დასკვნა გამოიტანეს ჯორჯ ორუელის რომანებზე დაყრდნობით. იქნებ მისი ამ ციტატის გამო?
„ხელისუფლების სიძლიერე ეყრდნობა ხალხის უცოდინრობას და მან ეს იცის, ამიტომ ყოველთვის იბრძოლებს განმანათლებლობის წინააღმდეგ. დროა შევიგნოთ ეს"
ან ეს?
”არ არსებობს პირობები, რომელსაც ადამიანი ვერ შეეგუება, მით უმეტეს, თუ ხედავს, რომ მის გარშემო ყველა ერთნაირად ცხოვრობს.”
ზოგიერთმა ქვეყანამ, რომელსაც ძალიან უყვარს ტოლსტოი, გააკრიტიკა რუსეთი მისი გარდაცვალების 100 წლის იუბილეს უგულებელყოფისთვის.
შედარებისთვის, ისეთ ქვეყნებშიც კი, როგორებიცაა კუბა და მექსიკა, აწყობენ მწერლის შემოქმედებისადმი მიძღვნილ ფესტივალებს, გერმანიასა და აშშ-ში ტოლსტოის ნაწარმოებები ახალ თარგმანებში იბეჭდება.
