გარანტია ათასი წელი: უძველესი მაიას ტომის სტომატოლოგიის დონით მეცნიერები გაოცებული არიან

სტომატოლოგია

2022, 2 ივნისი, 9:51

ძვირფასი ქვები, რომლითაც უძველესი მაიას ტომები კბილებს იმკობდნენ, სინამდვილეში მათ კარიესისგან იცავდა. აქედან გამომდინარე, ლაპარაკია არა მხოლოდ ესთეტიკაზე, არამედ ჯანმრთელობის შენარჩუნებაზე. ამ დასკვნამდე მივიდნენ იუკატანის ავტონომიური უნივერსიტეტის ექსპერტები, აშშ-ის სხვა უნივერსიტეტების კოლეგებთან ერთად.

მექსიკისა და აშშ-ის უნივერსიტეტების მეცნიერთა ჯგუფმა, უძველესი მაიას ტომის კბილის ბჟენების (პლომბების) და კბილის ჰერმეტიკების ანალიზი გააკეთა. გამოკვლევებმა აჩვენა, რომ ძვირფასი ქვები და ლითონები, რომლებიც კბილებში იყო ინკრუსტირებული, დამაგრებული იყო რთული სამკურნალო მინარევით და მხოლოდ აქსესუარს არ წარმოადგენდა. მაიას ტომის ინდიელები ახალგაზრდობიდანვე კბილების მოვლას დიდ ყურადღებას უთმობდნენ, კბილებს კი პროფესიონალი სტომატოლოგები მკურნალობდნენ.

არქეოლოგიური აღმოჩენები მოწმობენ, რომ მეზოამერიკის უძველესი ხალხების ტრადიცია, შეიმკონ კბილები ძვირფასი ინკრუსტაციებით, ევროპელების ოქროს კბილების ჩასმამდე ბევრად ადრე გაჩნდა. "ჩამორჩენილი ხალხების" დამპყრობელი ესპანელი კონკისტადორები გაოცებული იყვნენ ინდიელების სტომატოლოგიის მაღალი დონით. მაიას სამარხებში ნაპოვნი ნაშთების კბილებზე ნეფრიტის, ოქროს, ფირუზის, აქატის და ჰემატიტის ჩანართებს, მეცნიერები ადრე მხოლოდ სამკაულად და რიტუალად თვლიდნენ.

მკვლევარებმა ახალი გამოკვლევისთვის აიღეს გვატემალაში, ჰონდურასში და ბელიზეში ჩატარებული მაიას კლასიკური პერიოდის (250-900 წწ.) სამი გათხრის ნიმუშები, გადმოსცემს Science Alert. ინფრაწითელი სპექტროსკოპიის, ქრომატოგრაფიის და მას-სპექტრომეტრიის ანალიზის მეთოდებით გაირკვა კბილის ჰერმეტიკების შემადგენლობა, რომლითაც მაგრდებოდა ინკრუსტაციები. კბილის ცემენტი აღმოჩნდა ძალიან გამძლე-მისი საშუალებით ქვა კბილზე ნარჩუნდებოდა ადამიანის მთელი ცხოვრების მანძილზე და სიკვდილის შემდეგაც ათას წელზე მეტი ხნის განმავლობაში.

მეცნიერების მიერ იდენტიფიცირებული იქნა სამკურნალო დანიშნულების 150 მოლეკულა: ფიჭვის კუპრი ანტიბაქტერიული ეფექტით, ანთების საწინააღმდეგო თვისებების პიტნის ოჯახობის ეთერზეთები და ანტიბაქტერიული შენაერთი სკლარეოლიდი. შენაერთების შემადგენლობა ოდნავ განსხვავდებოდა ერთმანეთისგან ადგილმდებარეობის მიხედვით, სადაც კბილი იქნა ნაპოვნი, თუმცა ყველა ინგრედიენტი ხელს უშლიდა კარიესის განვითარებას, შეეძლო ინფექციის შეჩერება და ამცირებდა ანთებას პირის ღრუში. ექსპერტებმა აღნიშნეს, რომ კბილის გაბურღვა (ქვის მოსარგებად) შესრულებულია ძალიან პროფესიონალურად და არ შეხებია არც ნერვს, არც სისხლძარღვს. ასეთი კბილები ნაპოვნია ქალების და მამაკაცების, მდიდრების და ღარიბების სამარხებში. გავრცელების მასშტაბი მიუთითებს, რომ ადამიანები ძვირფასი ბჟენებით უმრავლეს შემთხვევაში ელიტას არ მიეკუთვნებოდნენ.