1949 წლიდან დღემდე ნატომ გააერთიანა ევროპის ქვეყნები, აშშ და კანადა სამხედრო ალიანსად. მიუხედავად იმისა, რომ დღეს ითვლება, რომ ბლოკი შეიქმნა სსრკ-სთან საბრძოლველად, თავად საბჭოთა კავშირი 1954 წელს ცდილობდა ყველა წინააღმდეგობის გადაჭრას ევროპულ ბლოკში გაწევრიანების გზით.

როგორ შეიქმნა ნატო?

სამხედრო-პოლიტიკური ბლოკი 1949 წელს აშშ-სა და დიდი ბრიტანეთის დიპლომატიური ძალისხმევით ჩამოყალიბდა. კავშირი დაფუძნებული იყო დასავლური სახელმწიფოების ცივილიზაციურ ერთიანობაზე.

ორგანიზაციის ოფიციალური მიზნები იყო კოლექტიური დაცვა გარე საფრთხეებისგან და ჩრდილო ატლანტიკური რეგიონის ქვეყნების მატერიალური კეთილდღეობის გაზრდა. ფაქტობრივი ამოცანები იქნა აღიარებული, როგორც კომუნისტური იდეოლოგიის გავრცელების და კონტინენტის დაცვა სსრკ-ს შესაძლო თავდასხმისგან.

ომისშემდგომ წლებში საბჭოთა კავშირის უპრეცედენტო გაფართოების, ისევე როგორც სტალინის აგრესიული რიტორიკის გათვალისწინებით, ორგანიზაციის შექმნა საფუძვლიან ნაბიჯად ჩანდა. როგორც ნატოს პირველმა გენერალურმა მდივანმა ისმაი ჰასტინგმა განაცხადა, ბლოკის მთავარი ამოცანა იყო კომუნისტების დარჩენა ევროპის გარეთ, ხოლო ამერიკელებისა და გერმანელების შიგნით. ევროპისა და ამერიკის გარდა, ნატო თანამშრომლობს მსოფლიოს ქვეყნებთან: მოკავშირეებად ჩამოთვლილია ავსტრალია, ბრაზილია, იაპონია, ეგვიპტე და სხვა სახელმწიფოები.

1954 წლის გაზაფხულზე, ბერლინის კონფერენციაზე, საგარეო საქმეთა მინისტრმა ვიაჩესლავ მოლოტოვმა გამოთქვა სსრკ-ს ნატოს ბლოკში შესვლის სურვილი.

მალენკოვისა და ხრუშჩოვის მიერ 10 მარტს დამტკიცებული სსრკ პრეზიდიუმის პროექტის მიხედვით, საბჭოთა მხარე, მშვიდობიანი ზრახვების ფარგლებში, დათანხმდა დასავლეთ და აღმოსავლეთ გერმანიის გაერთიანებას, მისცა გარანტია დაკვირვებოდა და გაეთვალისწინა ინტერესები ევროპის.და ასევე უარი თქვა აგრესიის ყოველგვარ გამოვლინებაზე.

თავად სსრკ-ს მთავარი პირობა იყო ახლადშექმნილი გერმანიის კონსტიტუციური ნეიტრალიტეტი, თანაბარი პარტნიორობა, ასევე დასავლეთის ორმხრივი გარანტიები საბჭოთა კავშირის ეროვნული ინტერესების გათვალისწინებით.

ინიციატივა უნდა გამყარებულიყო საერთო ევროპული კოლექტიური უსაფრთხოების შესახებ შეთანხმებით. საბჭოთა მხარემ შესთავაზა ყველა წინააღმდეგობის დარეგულირება და საგარეო პოლიტიკური ამოცანების ერთობლივი გადაჭრა. სსრკ-სგან განცალკევებით, როგორც დამოუკიდებელ რესპუბლიკებს, განაცხადები ნატოში გაწევრიანებაზე წარადგინეს უკრაინამ და ბელორუსმა.

დასავლეთში მოლოტოვის წინადადებას ცუდად შეხვდნენ. ნატოს წევრებს არ მოეწონათ ის ფაქტი, რომ შეერთებული შტატები გამოირიცხა სრულიად ევროპული ხელშეკრულებიდან. საბჭოთა მინისტრს პოლიტიკურ ინტრიგაში ადანაშაულებდნენ. მოლოტოვმა იკითხა: ევროპულ ხელშეკრულებასთან რა კავშირი აქვს სხვა კონტინენტზე მდებარე აშშ-ს?

თუმცა, უკვე 26 მარტს სსრკ-მ შესთავაზა ახალი პროექტი. უცხოური პრესა ამ პროექტს ძალიან დადებითად შეხვდა. საზოგადოება ცივი ომის დასასრულს ელოდა. თუმცა, მაისში დასავლურმა ძალებმა საბოლოოდ უარყვეს სსრკ-ს წინადადება.

ნატოს ლიდერებმა სსრკ-ს სამი ძირითადი პირობა დაუყენეს: გერმანიიდან და ავსტრიიდან ჯარების გაყვანა, შორეულ აღმოსავლეთში სამხედრო ბაზების განადგურება და განიარაღების ხელშეკრულების დადება.

არავის დავიწყებია ევროპის სოციალისტური ქვეყნები, რომლებიც მოსკოვის კონტროლის ქვეშ იმყოფებოდნენ. სსრკ-ს ნატოში შესვლის შემდეგ მათაც მოუწევდათ დაცვა ევროპული ბლოკის წინაშე.

მოსკოვი ასეთ პირობებს ვერ შეეგუა. მოლაპარაკებები ჩაიშალა. თუმცა, სსრკ-მ ნატოში კვლავ გაწევრიანების შესაძლებლობა 1983 წელს გამოიკვლია. 2000 წელს რუსეთმა უკვე სცადა ამის გაკეთება. სამწუხაროდ, ორივე შემთხვევაში სახელმწიფო ბლოკში გაწევრიანების სრულიად არარეალურ მოთხოვნებს წააწყდა.

2014 წელს, ყირიმის რუსეთთან ანექსიასთან დაკავშირებით, ნატოსთან თანამშრომლობა თითქმის მთლიანად შეწყდა. ახლა ქვეყანა კვლავ აღიქმება დასავლეთ ევროპის მთავარ გეოპოლიტიკურ კონკურენტად.