ისტორიკოსები და ეკონომისტები, სსრკ-ზე საუბრისას, ხშირად იყენებენ ტერმინს "ნავთობის ნემსი", რაც გულისხმობს საბჭოთა ეკონომიკის დამოკიდებულებას ნავთობისა და გაზის ექსპორტიდან მიღებულ შემოსავალზე. და პრაქტიკულად არავინ აქცევს ყურადღებას მონეტის მეორე მხარეს - დასავლეთ ევროპის დამოკიდებულებას ნახშირწყალბადების მომარაგებაზე. სსრკ დიდი ხანია გაქრა, მაგრამ დამოკიდებულება კვლავ დარჩა.

მილები გაზის სანაცვლოდ

საბჭოთა კავშირის ხელმძღვანელობა საკითხს სტრატეგიულად, გააზრებულად, ეტაპობრივად უახლოვდებოდა. სამოციანი წლების ბოლოს სსრკ-ს არ ჰქონდა საკუთარი წარმოების დიდი დიამეტრის მილები, საიდანაც აშენებულია გაზსადენები. გადაწყდა მათი შეძენა დასავლეთში. ეს საკითხი პირველად განიხილეს სსსკ-ს ცენტრალური კომიტეტის პოლიტბიუროში 1967 წლის ნოემბერში, ხოლო ორი წლის შემდეგ, ჰანოვერის გამოფენაზე, საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ანდრეი გრომიკომ წარადგინა გაზსადენების შეთანხმების იდეა. არჩევანი გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკას დაეკისრა, რადგან 1950-იანი წლებიდან დასავლეთ გერმანიის მრეწველები აქტიურად ცდილობდნენ ეკონომიკური თანამშრომლობის დამყარებას აღმოსავლეთით მდებარე ქვეყნებთან და იყვნენ სოციალისტური ბანაკის ნაწილი. ამისთვის 1952 წელს შეიქმნა გერმანიის ეკონომიკის აღმოსავლეთის კომიტეტი, რომელშიც შედიოდნენ უდიდესი კონცერნების და ბანკების წარმომადგენლები. დიპლომატიური ურთიერთობები სსრკ-სა და გრიგოლს შორის დამყარდა 1955 წელს კანცლერის კონრად ადენაუერის მოსკოვში მოგზაურობის დროს. 1970 წელს ხელი მოეწერა კონტრაქტს "გაზსადენები", რომელიც ათწლეულების განმავლობაში თანამშრომლობისთვის იყო განკუთვნილი, დოკუმენტის თანახმად, დიდი დიამეტრის მილები მიეწოდებოდა დასავლეთ ციმბირის საბადოებიდან გაზის გადასახადს. დოკუმენტს ხელი მოაწერეს ვილი ბრენდტის მთავრობის წარმომადგენლებმა. გასული საუკუნის 80-იან წლებში ყველაზე ცნობილი გაზსადენები იყო ურენგოი-პომარა-უჟგოროდი და ორენბურგი - სსრკ-ს დასავლეთი საზღვარი. ხელშეკრულებას საუკუნის გარიგებას უწოდებენ, ვინაიდან ეს იყო ყველაზე დიდი არა მხოლოდ საბჭოთა-გერმანიის, არამედ საბჭოთა-ევროპის სავაჭრო ურთიერთობების ისტორიაში. ოცი წლის განმავლობაში სსრკ-მ აღუთქვა, რომ 1973 წლიდან გერმანიას მინიმუმ 52.5 მილიარდი კუბური მეტრი ბუნებრივი აირი მიაწოდოს. სსრკ-მ მიიღო 1, 2 მილიონი ტონა დიდი დიამეტრის მილები (1420 მმ). გარიგების ფინანსური მხარე უზრუნველყო სსრკ Vneshtorgbank– მა და დასავლეთ ევროპის საკრედიტო ორგანიზაციების კონსორციუმმა, რომელსაც Deutschebank ხელმძღვანელობდა, 1.2 მილიარდი მარკის საკრედიტო ხაზი გაიხსნა დაფარვით 1982 წლის 30 სექტემბრისთვის. გაზსადენები არ უნდა გასულიყო გდრ-სა და ჩეხოსლოვაკიაში, რასაც დასავლეთ გერმანელები დაჟინებით მოითხოვდნენ.

გაზსადენები დასავლეთისკენ მიდის, მაგრამ ამ ქვეყნების მოქალაქეების მონაწილეობა გაზსადენების მშენებლობაში არანაირად არ დარეგულირებულა, ჩეხოსლოვაკიელმა და გდრ-ს სპეციალისტებმა მილები გაიყვანეს დასავლეთ ციმბირიდან და სამხრეთ ურალებიდან სსრკ-ს დასავლეთ საზღვრებამდე. ამასთან, მშენებლობაში მონაწილეობა მიიღეს CMEA- ს თითქმის ყველა ქვეყნის მოქალაქეებმა, რადგან გაზის ნაწილი მიეწოდებოდა სოციალისტური საზოგადოების ქვეყნებს. რაც შეეხება დასავლეთ ევროპას, 1970 წელს ნულოვანი მომარაგება გაიზარდა 100 მილიარდ კუბურ მეტრზე 1974 წელს და 1076-დან 1990 წლამდე დაახლოებით 200 მილიარდი კუბური მეტრი ყოველწლიურად, გაზპრომისა და British Petroleum- ის სტატისტიკის მიხედვით. გაზი გადიოდა გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკაში და გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკაში. დღეისათვის გერმანიამ მიიღო 1 ტრილიონ კუბურ მეტრზე მეტი. მ გაზი. სსრკ-დან "ცისფერი საწვავი" მიიღეს საფრანგეთმა, იტალიამ, საბერძნეთმა, ფინეთმა. 1986 წლიდან - თურქეთი.

ნავთობი - რუსეთმა დაიწყო ნავთობის მომარაგება XIX საუკუნის ბოლოს, ბოლშევიკების დროს განაგრძო სამოქალაქო ომისა და დიდი სამამულო ომის მიუხედავადაც. საბჭოთა კავშირის ნავთობის გადინების საუკეთესო პერიოდი 1973 წელს იყო, როდესაც ენერგეტიკული კრიზისი დაიწყო, რაც გამოწვეული იყო არაბული ქვეყნების მიერ არაბეთ-ისრაელის ომის წინააღმდეგ პროტესტის ნიშნად, ნავთობის მომარაგების შემცირებით. ნავთობსა და ნავთობპროდუქტებზე ფასები მაშინვე მნიშვნელოვნად გაიზარდა, რადგან ახლო აღმოსავლეთი მათზე დასავლეთის საჭიროებების 66% -ს უზრუნველყოფდა. გერმანია და იტალია საბჭოთა ნავთობის პირველი მიმღები გახდნენ. ნავთობის ექსპორტის მოცულობა სწრაფად გაიზარდა. ცენტრალური სტატისტიკური ბიუროს მონაცემებით, 1970 წელს ექსპორტირებულია 95.8 მილიონი ტონა ნავთობი და ნავთობპროდუქტები. ათი წლის შემდეგ - უკვე 160, 3 მლნ ტონა, 1988 წელს - 205 მლნ ტონა. სხვათა შორის, სამოქალაქო საზოგადოების წლის წიგნებში მოცემული ინფორმაცია არ ადასტურებს სსრ კავშირის ძლიერ დამოკიდებულებას ნავთობის ექსპორტის მარაგზე: საწვავისა და ელექტროენერგიის რეალიზაციით მიღებული შემოსავლების წილი ბიუჯეტში არ აღემატება 10, 3% -ს. 1980-1990 წლებში საშუალო იყო დაახლოებით 8%. სსრკ-ში ჭაბურღილის ზეთი მოიპოვებოდა ბარელზე 5 დოლარად, ექსპორტის გაყიდვების ქვედა ზღვარი 10 დოლარი იყო.