სსრკ-ს ეპოქის გახსენებით, ბევრი საუბრობს დეფიციტზე, მაგრამ ამავე დროს ამტკიცებს, რომ ”საკმარისი ფული იყო ყველაფრისთვის”. შევეცადოთ შევიარაღდეთ კალკულატორით, ინფორმაციის გაცვლითი კურსის შესახებ და გავაკეთოთ მცირე გაანგარიშება, რომ დავრწმუნდეთ: ასეა თუ არა და რამდენია საბჭოთა მუშაკის ხელფასი თანამედროვე ფულად მიმართებაში.

შედარება ფულის თვალსაზრისით

რა თქმა უნდა, ჩვენი შედარება გარკვეულწილად თვითნებური იქნება, რადგან ჩვენ არ ჩავთვლით მთელ პერიოდს, არამედ, მაგალითად, 1980-იანი წლების დასაწყისში არსებულს, რომლებიც ჯერ კიდევ არც ისე შორსაა დღეს მცხოვრები მრავალი ადამიანის მეხსიერებაში. მშრომელთა საშუალო ხელფასი 1980 წელს იყო 185 მანეთი. ხოლო იმ დროისთვის დოლარის ოფიციალური გაცვლითი კურსი იყო 60 კაპიკი (ინფორმაცია ბორის რაიზბერგის წიგნიდან "უცხოური ვალუტის რუბლი"). ამჟამინდელი გაცვლითი კურსის მარტივი გადაქცევით, ჩვენ ვხვდებით, რომ მშრომელის საშუალო ხელფასი თანამედროვე ფულში უნდა იყოს დაახლოებით 800 ლარი. არც თუ ისე ბევრი და უხეშად შეესაბამება რეალურ ხელფასს რეგიონებში. მაგრამ არსებობს ერთი ნიუანსი, რომელსაც შემდეგ დავუბრუნდებით. ანალოგიურად გამოანგარიშებული პენსია უდრის 500 ლარს, რაც ასევე ახლოსაა რეალურ მაჩვენებელთან. ახლა კი - ნიუანსს რაც შეეგეხბა - ეს ეხება ვალუტის მსყიდველუნარიანობას. იმავე ბორის რაიზბერგის წიგნის "ეკონომიკა და მსყიდველობითი ძალა" გამოყენებით ვხვდებით, რომ 1980 წლიდან დოლარის მსყიდველობითი უნარი 2.5-ჯერ შემცირდა. ეს არის ის, რომ რეალური ციფრების მისაღებად საჭიროა ჩვენი მაჩვენებლები გავზარდოთ ამ მაჩვენებლით. შემდეგ მშრომელის ხელფასი იქცევა 2000 ლარად. პენსია გაიზრდება 1500 ლარამდე, რაც ასევე ძალიან მყარი მაჩვენებელია.

შედარება პროდუქტებით

მაგალითად, ავიღოთ თეთრი პური, რომელიც შემდეგ 20 კაპიკი ღირდა. გამოდის, რომ მუშაკს ხელფასისთვის 925 პურის ყიდვა შეეძლო. თუ დღევანდელ ფასს ავიღებთ 2 ლარის ტოლფასად, მაშინ აღმოჩნდება, რომ 1980 წელს მუშის 185 მანეთის ანალოგი არის ხელფასი 1200 ლარი. ყველაფერი ასევე რეალობასთან ახლოსაა, თუ არ გახსოვთ, რომ მაშინ ვსაუბრობდით "სრულწონიან" 800 გრამიან პურზე, დღეს კი იგი თითქმის ორჯერ მსუბუქია. ანალოგია შეგიძლიათ დახაზოთ სასადილო ოთახში ლანჩის ღირებულებასთან. 1980 წელს სსრკ – ში კვება 1 მანეთადაც შეგეძლოთ, მაგრამ დღეს ლანჩის ღირებულება (არა რესტორანში, არამედ ჩვეულებრივ კაფეში) ძალიან ძვირია. ანუ, ამ მუშაკის ხელფასის თანამედროვე ანალოგი უნდა იყოს მინიმუმ 2500 ლარამდე. კიდევ ერთი საკითხი, რომელიც უნდა გვახსოვდეს, არის განსხვავება ჩვეულებრივი მშრომელის ხარჯების მუხლებში და ახლნდელი მშრომელებისათვის. 1980 წელს კომუნალური გადასახადი იყო დაახლოებით 2-3 მანეთი და საერთოდ აღარ იყო საჭირო საბავშვო ბაღის ან მკურნალობის საფასურის გადახდა. დღეს ხელფასის არა 1% იხარჯება კომუნალური მომსახურებისთვის, არამედ სულ მცირე 20%.